خدیجه ستارزاده؛ بازار: با تغییر و تحول و تصمیم گیری های کلان اقتصادی در حوزه ارز و پیمان های ارزی صادرکنندگان محصولات کشاورزی البرز نیز مانند دیگر صادرکنندگان با چالش و مشکلات زیادی مواجه شدند.
«احمد میر جلیلی» یکی از تولیدکنندگان استان است که به عنوان صادر کننده برتر و نمونه، سالهاست در حوزه تولید و صدور محصولات کشاورزی به دیگر کشورها فعالیت می کند.
خبرنگار بازار برای اطلاع از فعالیت، موانع، مشکلات و خواسته های این صادرکننده نمونه با میرجلیلی به گفتگو نشست.
*از فعالیت خود بگویید که در چه حوزه ای تولید و صادرات دارید؟
فعالیت من از ۴۰ سال قبل در بخش تولیدات صادرات محور شامل انواع سبزی و صیفی جات «کاهو، انواع کلم، کرفس و فلفل دلمه و دیگر محصولات زراعی» است. زمین از خودم است و برای بخشی از تولید هم زمین اجاره می کنم تا کم و کسری محصول مورد نیاز برای صادرات را جبران کنم. برخی محصولات مانند خربزه، کدو، انار، سیب و کیوی را هم برای صادرات خریداری می کنم.
از سال ۵۹ تولیدات خود را به صورت کمیسیونی به صادر کننده می دادیم. با بزرگ شدن فرزندانمان کار و فعالیتمان توسعه پیدا کرد و از سال ۶۳ به صورت مستقیم صادرات را شروع کردیم. از آن زمان با توسعه زمین ها، کشاورزی و ایجاد سردخانه در بحث تولید، نگهداری، حمل و نقل و فروش و صادرات به صورت مستقیم و بدون واسطه فعالیت می کنیم.
*به کدام کشورها صادرات دارید؟
قبلا هزینه های حمل و نقل هواپیمایی و کشتیرانی مناسب بود و به «فرانسه، سنگاپور و مالزی» گیلاس، زردآلو ، خربزه و کیوی صادرات داشتیم از زمانی که وضعیت کرایه ها به هم ریخت و افزایش یافت، ۹۹ درصد از بارمان به منطقه خلیج فارس که نزدیکترین مسیر و سهل ترین راه برای صادرات است و به کشورهای « امارات، عمان، کویت و قطر» ارسال می شود.
*چند نفر نیروی کار دارید؟
تعداد نیروها و کارکنان ما در فصل های مختلف متغیر است. ۳۰ نفر پرسنل برای سردخانه، دفتر کار، حسابداری و کارهای اداری مشغول بکار هستند و برای هرکشت هم به صورت روز مزد و مقطعی از ۲۰ نفر تا ۱۰۰ نفر نوسان دارد. نیروهای ما بیشتر بومیان و هم محله ای ها هستند. با توجه به اینکه سردخانه ما در محدوده منطقه مسکونی در محمد شهر قرار دارد، سالهاست که در فصل کار بر حسب نیاز با اطلاع رسانی و درخواست از آنها، در اسرع وقت مراجعه و همکاری می کنند و رابطه ما با هم بعد از این همه سال کارگر و کارفرمایی نیست.
*آیا با وجود شرایط اقتصادی و تحریمی، صادرات شما کاهش داشته است؟
صادرات ما کاهش نداشته اما با توجه به محدودیت هایی که بانک مرکزی برای پیمان های ارزی گذاشته روال کار با تغییرات و مشکلات زیادی همراه شده است.
اکنون محصولات ما به عراق و افغانستان صادر می شود، در این راستا نه پیمان سپاری می شود و نه برگشت ارزی وجود دارد. در مبدا خروج پول پرداخت می شود و جنس به عراقی یا افغانستانی ها تحویل داده می شود. در صادرات به کشورهای حوزه خلیج فارس برای همه مبادله ها ریال دریافت می کنیم.
در ۱۲ سال گذشته هیچ بانکی نتوانسته پول ما را به صورت مستقیم به کشور برگرداند، صراف ها هم با تغییرات نرخ روزانه درهم و بهانه کردن نیما و غیره درصدی از پول ما را به عنوان کارمزد بر می دارند که برای ما زیان آور است، در نتیجه مجبوریم به صورت مستقیم از صراف ریال بگیریم.
دومین بحث هم در مورد پیمان های ارزی «ارزش پیمان» نسبت به فروش در کشور مقصد است. به عنوان مثال هر تن کاهو برای فروش به کشورهای مقصد مانند «امارات، قطر، کویت و بحرین» ۲۰۰ دلار تعیین شده اما با این قیمت خریداری نمی شود.
برای حمل و نقل با کشتی برای حمل و نقل هر کانتینر ۸۰۰ میلیون تومان پرداخت می شود و ۱۰ درصد از کل فروش بعنوان کمیسیون برداشته می شود. حدودا ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ درهم هزینه حمل و نقل از گمرک شارجه تا مرکز فروش در دبی است. بعد از آن هزینه دکترین، ارزیابی و قرنطینه و هندلینگ بار باید پرداخت شود. که در نتیجه از فروش هرتن کاهو برای ما حدود ۵۰ دلار می ماند در حالیکه دولت ۱۵۰ دلار را برای ما هزینه زده و هیچ کس نتوانسته این ارز را وارد کند پس با فروش کاهو ۵۰ دلار نمی توان ۲۰۰ دلار پیمان برگرداند چرا که برگشت ارز برابر ندارد.
*عملکرد و روش دستگاه های متولی در راستای فعالیت تولید و صادرکنندگان را چطور می بینید؟
با توجه به تاکید رهبر معظم انقلاب بر رونق و جهش تولید در دو سال متوالی، برای تحقق این شعار در هر صنفی باید تلاش کنیم تا وابسته به بیگانگان نباشیم. باید تولید به اندازه در کشور باشد و مازاد آن صادر شود اما به دلیل عدم واردات برخی کالاها و مواد اولیه در کشور کم و کسری داریم و با وجود گرانی و کمبودها مردم در تنگنا قرار دارند.
اوایل انقلاب صادرات خوب بود و پیمان های ارزی به بانک صادرات، ملی و کشاورزی برمی گشت و این کار در ۵ یا ۶ سال انجام شد اما بعد از آن باطل شد و حدود ۳۵ سال است که پیمانی سپرده و برگشت ندارد و مبادلات با کشورهای دیگر ریالی انجام می شود.
به طور کل می توان گفت در اتحادیه میوه و تره بار هیچکس سود برگشتی نداشته و به دلیل عدم برگشت ارز به بانک مرکزی و انجام تعهد نیمایی شاید برای عملکرد خود به مراجع قضایی هم معرفی شوند. ما تولید کنندگان اعتماد به عمل و ایمان به کار داشتیم و تاکنون هم روال را ادامه داده ایم اما متاسفانه برخی مسئولین نه به فرمایشات رهبری توجه کرده و نه از تولید کنندگان حمایتی داشتند، تا بتوانیم بیشتر و بهتر کار کنیم.
ما تاکنون خودمان عامل تولید، فروش و صادرات بودیم اما در حال حاضر به دلیل عدم کار و فعالیت ناشی از پیمان ارزی جلوی درب هر کدام از سردخانه ها تعدادی از یخچال ها خوابیده است.
ضعیف ترین و ستم کش ترین قشر جامعه ما، کشاورزان هستند که با ستم و زجر کار می کنند و خوشبخت ترین و بی دردسرترین قشر جامعه ما دلالان هستند که بدون هیچ زحمت، سرمایه و تلاشی از این دست خریده و به دست دیگر می فروشند و بیشترین درآمد و سود را دارند.
امروز بهترین کاهو را ۱۲۰۰ تومان و کرفس را ۱۱۰۰ تومان می دهم اما بازار، بار مرا نپذیرفته و می گویند نمی توانم بفروشم. اگر یک سرما بیاید میلیون ها بار ما زیر سرما از بین خواهد رفت.
*آیا دولت از تولید و صادرکننده حمایت مورد انتظار شما را دارد؟
ما نیاز به حمایت دولت نداریم اما اگر دست ما را نمی گیرند، پای ما را هم ول کنند. متاسفانه موانع و مشکلات و سنگ اندازی جلوی پای تولید و صادر کنندگان زیاد است. از طرفی مسئولین شعار و تاکید بر صرفه جویی و مصرف بهینه آب دارند، که برای اجرای این امر برای مجوز گلخانه اقدام کردم گفتند ۱۸ ماه تا ۲ سال زمان می برد تا بتوانم پروانه بگیرم.
من اگر به صورت آزاد گلخانه احداث کنم توسط شهرداری به عنوان تغییر کاربری جریمه خواهم شد در صورتیکه برای گرفتن پروانه زمان زیادی را باید صرف کنم. در نتیجه نمی توانم مصوبه مربوط به صرفه جویی در مصرف آب و سیستم آب قطره ای را اجرا کنم. در حالیکه برای اجرای مصوبه ها هماهنگی لازم نیست چطور می توان با این موانع تولید و صادرات را توسعه داد؟
*مشکلات خود را به طور ریز و با جزئیات بگویید.
افزایش یک باره قیمت ها ضربه و آسیب زیادی برای تولید ما داشت. مواد اولیه ما سبد، نخ، کاغذ، روغن و لاستیک ماشین است. در کمتر از چهار ماه قیمت سبد دو برابر یعنی ۱۰۰ درصد شد و نخ در کمتر از پنج ماه از کیلویی ۹ هزار تومان به ۱۵ هزار تومان رسید. کاغذ هم از کیلویی ۸۵۰۰ تومان ۱۷ هزار تومان شد.
ما حدود ۴۰ دستگاه ماشین آلات کار داریم که هر کدام چندین حلقه لاستیک نیاز دارد ، از طرفی هم به طور مداوم قیمت ها رو به افزایش است. با توجه به اینکه باید حداقل ۳۰ حلقه لاستیک در انبار داشتیه باشیم تا بتوانیم مشکلات حمل و نقل خود را برطرف کنیم به همین دلیل نیاز است چند حلقه لاستیک به صورت آزاد خریداری و در انبار نگهداری کنیم، اما تعزیرات به جرم احتکار جریمه می کند. اگر با در نظر گرفتن نیاز کاری ما برای تولید این موارد مشمول قاچاق کالا نباشد تولید کننده ها بهتر و با موانع کمتری می توانند فعالیت کنند.
*برای حل این مشکلات به کدام دستگاه یا نهادها مراجعه کردید و نتیجه و پاسخ چه بوده است؟
برای سوخت لیفت تراک ها به سازمان صنعت معدن و تجارت استان مراجعه کردم اما برای انجام مراحل اداری من در ماه باید ۵ روز را برای گرفتن ۲هزار لیتر سوخت لیفت تراک وقت بگذارم. بعد از آن برای گرفتن تاییدیه و سپس مراجعه به شرکت نفت، بعد هم یک پیمانکار پیدا کنم که در کل در ماه ۶ تا ۷ روز را باید صرف این کارهای اداری کنم. یا برای گرفتن سم، کود و دیگر مایحتاج برای تولیداتمان دوندگی و زمان زیادی نیاز است.
نوسان ارز برای تولید و صادرکننده ضرر است و خسارت و زیان ما را کسی جوابگو نیست. فقط گفته می شود که این اقدام انجام شد و یا می شود اما تمرکز مسئولین فقط روی برگشت پیمان ارزی است.
*به عنوان یک تولید و صادر کننده چه راهکاری را برای رفع این مشکلات پیشنهاد می کنید؟
در شرایط فعلی مردم با حرص و ولع اقدام به احتکار می کنند و بعد از مدتی با قیمت چند برابری به بازار تزریق می کنند. تنها راه برای رهایی از این مشکلات آزاد کردن همه چیز برای ملت است. در این صورت هم انبارها خالی می شود و هم احتکار نمی شود. وقتی من تولید کننده نمی توانم لاستیک یا دو بشکه روغن مورد نیاز برای تعویض روغن تریلی و لیفت تراک های خود که ابزار تولید ما هستند را خریداری و در انبار نگهداری کنم و به جرم احتکار باید جریمه و خسارت پرداخت کنم، انگیزه تولید را از دست می دهم. با جریمه تعزیرات تولید کننده فقط خسارت و زیان می بیند و و برای جبران خسارت باید از منبع دیگری جبران کند.
چنانچه آزادسازی و رها کردن به شرط «نظارت و کنترل» برای جلوگیری از خروج و قاچاق از کشور باشد می تواند شرایط تولید را مهیا و بازار داخل را تامین کند. مردم ما به وطن و نظام خود تعصب و عشق به تولید دارند. در شرایط سخت مانند سیل، زلزله و دیگر بحران ها کمک و همراه هم هستند.
*با وجود مشکلات سر راه چه خلاقیتی داشتید تا بتوانید شرایط را برای خود راحت تر کنید؟
من و برادرانم کشاورز زاده بودیم توانستیم در ۴۰ سال گذشته در برهه های مختلف، با همفکری پدر و برادران، زمین ها و کار را با خلاقیت توسعه دهیم و بنا بر نیاز روز کشور مبنی بر ایجاد سردخانه، تامین خودرو تریلی، یخچال برای حمل و نقل، ایجاد اشتغال، صادرات و دیگر موارد اقدام کنیم. فرزندان تحصیلکرده و مفید تحویل جامعه دادیم. برای مشاغل مرتبط با کارمان از تولید سبد، کاغذ و دیگر لوازم مورد نیاز گرفته تا راننده و کشاورزان و همچنین نقل و انتقال زمینی و دریایی برای حدود ۶۰۰ نفر اشتغالزایی کردیم. از زمین های کشاورزی حفظ و حراست کردیم تا تبدیل به باغ ویلا نشود، و همه این کارها نیاز به خلاقیت داشت.
*به طور کلی چه موانع و چالش هایی سر راه تولید کننده و صادر کننده وجود دارد؟
شهرداری ها، ادارات «بیمه، کار و رفاه اجتماعی، تعزیرات، مالیات و دیگر دستگاه ها» هر کدام قانون خود را دارند و به آن عمل می کنند. ما هم نمی توانیم به آنها خرده بگیریم. اجرای قوانین همه آنها توسط تولید و صادرکننده گاهی موانع و سنگ اندازی هایی دارد که شرایط را سخت می کند.
انتظار تولید و صادرکنندگان رحم دولتمردان است و انتظار دارند به ویژه در این شرایط به این صنف توجه بیشتری داشته باشند و شرایط را برای فعالیت آنها که لازمه خودکفایی و استقلال کشور است به ویژه در این شرایط سخت اقتصادی و کرونایی سهل تر کنند.
صنعت کشاورزی در ۳۰ سال گذشته رشد ۱۰۰ درصدی داشته و توسعه پیدا کرده، امروزه در دورترین نقاط محصول کشاورزی تولید می شود، اما حمایت نیست و سنگ اندازی بسیار است. کشاورزان از مسئولین انتظار دارند برای رفع مشکلات فروش، انبارداری و خرید و تضمین محصولات کشاورزی حمایت کنند چرا که گاهی برخی از محصولات کشاورزی به دلیل عدم فروش از بین می رود و کشاورز خسارت زیادی می بیند.
من با وجود چندین بار درخواست و نامه نگاری، تاکنون نتوانستم از استاندار به عنوان مقام اول استان وقت ملاقات بگیرم تا مشکلات و موانع تولید و صادرات را به اطلاع وی برسانم. انتظار می رود آقای استاندار فرصتی را به اعضای اتحادیه میوه و تره بار اختصاص بدهند تا تولید و صادرکنندگان محصولات کشاورزی شخصا برای رفع مشکل با ایشان ملاقات و گفتگو داشته باشند.
نظر شما