تهمینه غمخوار؛ بازار: صنعت توریسم از دیرباز در اقتصاد ملی و مردمی لبنان، با آثار باستانی فراوان و متعلق به فرهنگ های گوناگون، نقش اساسی را ایفا کرده و در طول تاریخ برای اقتصاد این کشور از اهمیت فراوان برخوردار بوده است. این صنعت به عنوان یکی از مهم ترین منابع درآمدزا و ایجاد اشتغال، موجب شده تا پایتخت آن بیروت در پیش از وقوع جنگ داخلی به عنوان پاریس خاورمیانه شناخته شده و به یک مرکز مالی، تجاری و شهری در منطقه تبدیل شود.
اما سی سال درگیری و بی ثباتی سیاسی در این کشور نیز موجب شده تا لبنان در طول سالها به شدت گردشگران خود را از دست داده و بیشتر مقاصد زیبای آن توسط گردشگران خارجی و حتی داخلی نادیده گرفته شوند که بر همین اساس، دولت تمام تلاش خود را به کار گرفته تا اقدام به ترویج گردشگری و حمایت از کل این بخش به خصوص تحت تاثیر شیوع گسترده ویروس کرونا انجام دهد.
از طرف دیگر مناسبات گسترده سیاسی میان دو دولت ایران و لبنان و توسعه روابط اقتصادی، فرهنگی، هنری و ورزشی که از سوی مقامات دو کشور با روند سریع تر از قبل پیگیری و تقویت شده است، در سالهای اخیر موجب شده تا یکی از مقاصد گردشگری ایرانیان لبنان و برای شهروندان لبنانی نیز ایران با جاذبه های خاص خود باشد.
در همین راستا، با توجه به اهمیت این صنعت برای ایران و لبنان، خبرنگار بازار گفتگویی را با «آوادیس کیدانیان» وزیر سابق گردشگری لبنان در رابطه با تاثیرات پاندمی کرونا بر گردشگری لبنان و همچنین زمینه های همکاری ایران و لبنان در حوزه گردشگری ترتیب داده که مشروح مصاحبه را در ادامه می خوانید:
* صنعت گردشگری به دلیل مزایای رقابتی خود، به عنوان محرک و موتور رشد و توسعه اقتصادی در سر تا سر جهان در نظر گرفته می شود. از طرفی این صنعت، شاکله اصلی اقتصاد لبنان را تشکیل می‌دهد که در حال حاضر تحت تاثیر گسترش ویروس کرونا قطعا دچار آسیب هایی شده است. با این تفاسیر، وضعیت توریسم در این کشور تحت تاثیر این پاندمی چگونه و پیش از آن به چه صورت بوده است؟
گردشگری یکی از حیاتی و مهمترین بخش‌های توسعه یافته در دنیا است که به عنوان رقابتی ترین بخش قلمداد می شود. صنعت گردشگری لبنان در طول تاریخ برای اقتصاد این کشور اهمیت فراوان داشته و نقش خود را به‌عنوان یکی از مهمترین منابع درآمدی ایفا کرده است.
بر اساس گزارش سازمان گردشگری و میراث فرهنگی لبنان، در سال ۲۰۱۰، قبل از تقسیم روسیه، لبنان شاهد ورود دو میلیون توریست در سال با درآمد مستقیم و غیرمستقیم به ارزش ۱۰ میلیارد دلار بود که این تعداد در سال ۲۰۱۸، به ۱.۹ میلیون توریست و درآمد ۸ میلیارد و ۳۸۴ میلیون رسید.
بنابراین، جریانات توریسم، جریان بزرگی در لبنان بوده که موجب ایجاد فرصتهای شغلی زیادی نیز شده و اقتصاد هم تحت تاثیر درآمد مستقیم و غیرمستقیم این بخش قرار گرفته است. گذراندن وقت در رستورانها؛ هتلها و مکانهای تاریخی و جاذبه های توریستی نیاز به وسایل حمل و نقل عمومی و غیر عمومی دارد. علاوه بر آن گردشگران در طی سفر خود به خرید و حتی رجوع به حتی دارو خانه نیز می پردازند. بنابراین، بخش های دیگر نیز تحت تاثیر رشد بخش توریستی قرار می گرفته است. حتی در لبنان در فصل تابستان فستیوالهایی در شهرها و روستاهای کوچک برگزار می‌شده که نشان‌دهنده توفیق این صنعت در جذب توریست بوده است.
اما، شرایط فعلی صنعت گردشگری لبنان در اثر گسترش پاندمی کرونا خیلی بد و اصلا خوب نیست. تعطیلی و آسیب دیدن این بخش موجب کاهش شدید درآمد ارزی برای کشور شده است. در اثر اعمال محدودیتها و قرنطینه ها، فعالیت بسیاری از فرودگاه‌های کشور به حالت تعلیق یا حتی تعطیلی درآمد و به دلیل آن که ما در «سیزن» یعنی ماه ژوئن، ژوئیه تا سپتامبر همیشه گردشگران زیادی داشتیم، هم اکنون شاهد رکود این صنعت تحت تاثیر کرونا هستیم.
اما علاوه بر بحران کنونی کرونا، دلایل دیگری برای این کاهش درآمد توریسم وجود دارد که از آن جمله می‌توان به انقلاب غم‌انگیز لبنان اشاره کرد. انقلاب لبنان با انقلاب شما متفاوت است. این انقلاب، از نظر من یک انقلاب جعلی و ساختگی بود که در ۱۷ اکتبر ۲۰۱۹ شروع شد و لبنان در این سال مسیر پرتنشی را طی کرد. این انقلاب، در شش ماه اول به صورت بسیار فعالانه صورت گرفت، حدود دو تا سه ماه، بزرگراههای اصلی بسته شد و مردم به خیابان‌ها آمده و این اعتراضات به عنوان بزرگترین اعتراضات در طول سالهای گذشته در نظر گرفته شد. بنابراین، شرایط لبنان دچار عدم ثبات شد و اختلافات داخلی در سطح سیاسی کاملا مشهود بود که همین موضوع تاثیر بدی بر بخش گردشگری گذاشت.
البته جدا از این انقلاب، ما در دوران کرونا یکی از بهترین کشورهایی بودیم که به خوبی توانسته بودیم این ویروس را کنترل کنیم، به طوری که تعداد مبتلایان و فوتی های ما بسیار کم بود. تعداد کل فوتی ها کمتر از ۲۰۰۰ نفر است. همچنین، مسافران و گردشگران ما نیز در شرایط ایمنی بودند تا اینکه متاسفانه درگیر انفجار عظیمی در بندر بیروت در ماه آگوست شدیم که در عرض چند دقیقه بخش عظیمی از موسسات گردشگری لبنان خسارت دید و بسیاری از مکان های توریستی، هتل ها، رستورانها و دیگر موسسات همگی تخریب شدند.
در حقیقت، بخش گردشگری لبنان که از ابتدای سال ۲۰۲۰ با شیوع ویروس کرونا دست و پنجه نرم می‌کرد، امیدوار بود با گذشت زمان و جذب گردشگر، وضعیت خود را بهبود بخشد که این انفجار شمار مبتلایان را افزایش داد.
پس مشکلات مستقیم و غیر مستقیم از جمله مشکلات سیاسی و تغییر و شکل گیری دولت جدید و دیگری ویروس کرونا و البته انفجار عظیم بیروت بر فعالیت صنعت توریسم تاثیر گذار بوده و عملکرد آن را به شدت ضعیف کرده به طوری که پول بسیار زیادی از دست داده ایم.
مشکلات سیاسی و تغییر و شکل گیری دولت جدید و دیگری ویروس کرونا و البته انفجار عظیم بیروت بر فعالیت صنعت توریسم تاثیر گذار بوده و عملکرد آن را به شدت ضعیف کرده به طوری که پول بسیار زیادی از دست داده ایم
*افت ارزش پول لبنان در برابر ارزهای مرجع چه تأثیری بر بخش گردشگری این کشور خواهد داشت؟
حتی اگر مشکلات اقتصادی بزرگترین مشکل لبنان باشد و کاهش ارزش پول ملی یعنی افت لیر در برابر دلار آشکار باشد، اما این موضوع به نفع توریست است زیرا زمانی که توریست به لبنان می آید و می‌خواهد دلار یا یورو را تبدیل کند، بیش از پنج برابر پول نسبت به سال گذشته دریافت می‌کند. در شرایط فعلی قیمت مکان های توریستی، رستوران ها و هتلها نیز مشابه سال گذشته است.
حتی اگر مشکلات اقتصادی بزرگترین مشکل لبنان باشد و کاهش ارزش پول ملی یعنی افت لیر در برابر دلار آشکار باشد، اما این موضوع به نفع توریست است زیرا زمانی که توریست به لبنان می آید و می‌خواهد دلار یا یورو را تبدیل کند، بیش از پنج برابر پول نسبت به سال گذشته دریافت می‌کند
*همکاری ها و مناسبات میان دو کشور ایران و لبنان در زمینه امور گردشگری در طی سالهای اخیر به چه صورت بوده است؟
متاسفانه در طی سالهای اخیر ما شاهد فقدان حضور توریستهای ایرانی در لبنان و یا سفر لبنانیها به ایران هستیم. قبل از تقسیم و جنگ سوریه، ایرانی‌ها به لبنان می آمدند تا از طریق لبنان به سوریه بروند و یا به سوریه می آمدند تا به لبنان سفر کنند. اما بعد از تقسیم سوریه، این فقدان مشاهده شد.
من دوبار طی انتخابات سالهای ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ به عنوان وزیر گردشگری لبنان منصوب شدم. در طی این سالها، ما با طرف ایرانی در رابطه با گسترش همکاری ها در حوزه گردشگری صحبت کردیم. من در سال ۲۰۱۷ به منظور شرکت در نمایشگاه بین‌المللی گردشگری به تهران دعوت شدم.
در این سفر، دو طرف بر اهمیت پیگیری طرح هایی در جهت تشویق و ترغیب گردشگران ایرانی برای سفر به لبنان و تشویق گردشگران لبنانی برای سفر به ایران توافق کردند، اما دستاوردی نداشتیم.
در سال گذشته نیز در دیدار با رایزن فرهنگی ایران، وزارت گردشگری خواستار ایجاد تبادل توریستی بین دو کشور جهت معرفی کشورها به یکدیگر و فراهم نمودن زمینه های همکاری توریستی شد.
در آن دیدار، من پیشنهاد حضور ایران در نمایشگاه گردشگری لبنان که قرار بود در ماه فوریه سال ۲۰۲۰ در لبنان برگزار شود را مطرح کردم و خواستار حضور ایران در این نمایشگاه شدم.
در مجموع، با اینکه در طی خدمتم در وزارت گردشگری، به توسعه روابط دو جانبه در این حوزه کمک کردم، بعد از خدمت هم به دنبال توسعه این بخش و گسترش روابط با ایران هستم.
* چه تدابیری برای حفظ میراث ملی و تاریخی بیروت اندیشیده شده است؟
بناهای تاریخی بسیاری در لبنان وجود دارد که وزارت خانه مرتبط با آن همواره در صدد صدور دستوراتی در جهت محافظت و بازسازی آنها بوده اند تا از خطر تخریب و فروریختن در امان مانده و برای بازدید توریست قابل مشاهده و ایمن باشند.
حال در رابطه با بازسازی و نوسازی موسسات گردشگری، ساختمانهای تاریخی و میراث ملی بیروت که در پی انفجار مهیب چهارم آگوست به صورت جدی تخریب شدند، وزارت فرهنگ از طریق تشکیل کمیته ویژه ای با همکاری سندیکا و جمعی از مهندسین متخصص و وزارتخانه ها و ادارات مربوطه برای بررسی میزان تخریب و آسیب ها، تصمیماتی را با همکاری فرماندار بیروت و شهرداری برای جلوگیری از تخریب بیشتر آنها صادر کرده است.
حقیقتا شغل بسیاری سختی است، اما مسئولان امر به خوبی در حال انجام وظایف خود و بازسازی و نوسازی تخصصی و حرفه ای این مکانها هستند.
با این وجود، واقعیت این است که برخی از مکانهای تاریخی و توریستی به شدت در بیروت تخریب شده و امکان بازسازی برخی از ساختمانها، دیگر وجود ندارد. قبل از این وقوع این انفجار، از بسیاری از این مکانها به خوبی محافظت می شد اما این حادثه تاثیر زیادی بر تخریب آن ها و در نتیجه کاهش میزان بازدید گذاشت.
نظر شما