فاطمه محمدی پور؛ بازار: طی دهه ها تجارت، چین را به یک قدرت عمده اقتصادی با پیوندهای تجاری گسترده در سراسر جهان تبدیل کرد. تا سال ۲۰۱۲، چین به بزرگترین شریک تجاری ۱۲۴ کشور تبدیل شده بود که از رقم قابل مقایسه ۷۶ برای ایالات متحده آمریکا فراتر رفت. اما همانطور که تجارت، چین را بازسازی کرد در این روند چین تجارت جهانی را نیز بازسازی کرد.
این کار با ظهور چین به عنوان مرکز زنجیره های تأمین جهانی آغاز شد، سپس دوباره با برنامه زیرساخت عظیم آن که تقاضای جهانی کالاهایی مانند سنگ آهن، مس و زغال سنگ را برانگیخت و اخیراً پکن به دنبال بازارهای صادراتی جدید در خارج و داخل آسیاست.
باید گفت ظهور چین با ادغام آن در یک سیستم بین المللی مبتنی بر قوانین امکان پذیر شد. فشارها و حساسیت های رقابتی، روابط آن را با بسیاری از شرکای تجاری اصلی خود تیره کرد، به ویژه هنگامی که پکن از اهرم اقتصادی خود برای مداخلات استراتژیک در سراسر آسیا و به طور انتخابی در اروپا، آفریقا و آمریکای لاتین استفاده کرد. با این وجود چین در استفاده از نفوذ اقتصادی خود برای اهداف سیاسی تنها نیست. ایالات متحده آمریکا نیز، کشورهایی مانند ایران و ونزوئلا را تحریم کرده و از اقدامات مجازات تجاری علیه چین و سایر کشورها استفاده کرده است.
اگرچه مداخلات آنها از نظر ماهیت متفاوت است، اما با اقدامات قهری آنها سیستم تجارت جهانی تضعیف می شود. با ادغام بیشتر چین در سیستم اقتصاد جهانی، استفاده از اقدامات قهری آن برای تأمین منافع استراتژیک خود نیز افزایش یافته است. عضویت چین در سازمان تجارت جهانی در سال ۲۰۰۱، ظهور آن را به عنوان مرکز شبکه جهانی تولید با دریافت قطعات و اجزای عمده از ژاپن، کره جنوبی و تایوان - در مجموع ۴۰ درصد کل واردات چین در آن زمان - و پردازش برای صادرات مجدد به ایالات متحده آمریکا و اروپا نشان داد. همانطور که چین به کارخانه مونتاژ جهانی تبدیل می شد، اهمیت اقتصادی منطقه آسیای شرقی نیز افزایش می یافت. همچنین چین به عنوان تشدید کننده عدم تعادل جهانی و کاشت بذر تنشهای شدید با غرب تلقی می شد.
بحران مالی جهانی سال ۲۰۰۸ باعث شد چین برنامه عظیم سرمایه گذاری در زیرساخت ها را آغاز کند. این تلاش برای مصرف منابع و انرژی باعث افزایش تجارت و سرمایه گذاری با تولیدکنندگان عمده کالا عمدتا در آفریقا، آمریکای لاتین و خاورمیانه شد. نیاز ظاهراً سیری ناپذیر چین به مواد اولیه و پتروشیمی ها باعث شد که کسری تجاری آن با این صادرکنندگان کالا از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۲ تقریباً سه برابر شود. حضور عمیق چین باعث رشد در آمریکای لاتین و آفریقا شد، اما همچنین نگرانی هایی در مورد بهره برداری، اعتماد بیش از حد به کارگران چینی و تله بدهی ایجاد کرد.
در همین حال، به دنبال بحران مالی و با افزایش درآمد خانوارهای چین که تقاضا برای کالاهای مصرفی گران قیمت اروپا را افزایش می دهد، کسری تجاری اروپا با چین تعدیل می شود. تعمیق روابط اقتصادی اروپا با چین که با افزایش سرمایه گذاری خارجی تسهیل می شود، آن را ترغیب کرد با احتیاط بیشتری نسبت به ایالات متحده آمریکا به روابط با چین نزدیک شود.
همزمان با تشدید فشارهای تجاری با غرب، چین با استفاده از طرح یک کمربند – یک جاده برای تقویت روابط با اروپای مرکزی و شرقی و سرمایه گذاری در مکزیک در پاسخ به تعرفه های جنگ تجاری، شروع به تنوع بخشیدن به مقصد صادراتی خود کرد. علاوه بر این چین با توجه به اهمیت ژئوپلیتیکی منطقه، فعالیت تجاری خود را با انجمن ملل جنوب شرقی آسیا – آ سه آن - افزایش داده است. تجارت چین با آسه آن از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۸ با رشد سالانه نزدیک به ۹ درصد در مقایسه با کل جهان ۵.۵ درصد رشد داشته است.
آسه آن جاذبه اقتصادی چین را حس می کند، اما بسیاری از اعضا در مورد مسائل امنیتی پیرامون اختلافات دریایی منطقه ای به ایالات متحده آمریکا نزدیک تر هستند. پکن با افزایش نفوذ بین المللی خود برای ابراز نارضایتی از مسائل مربوط به سیاست خارجی و اغلب تحمیل محدودیت های تجاری، به اجبار متوسل شده است. در ماه مه، پس از آنکه استرالیا خواستار تحقیق در مورد منشا ویروس کرونا شد، چین تحریم های تجاری گاو و جو استرالیایی را وضع کرد. اما قدرت استفاده پکن از اقدامات قهری در برخی موارد محدودتر از آمریکاست.
چین به ندرت اهداف خود را از قبل اعلام می کند - به طور معمول تنها عمل می کند و با استفاده از اقدامات انتخابی نهادهای خاص را هدف قرار می دهد. اقدامات آن معمولاً با وقایع خاصی صورت می گیرد که منافع اصلی آنها را در ارتباط با تمامیت ارضی و حاکمیت آن، به ویژه در رابطه با تایوان و هنگ کنگ، تهدید می کند. چنین اقداماتی معمولاً ماهیتی کوتاه مدت دارند و برای تغییر رفتار طراحی می شوند.
اقدامات قهری چین نشان دهنده ناتوانی چین در استفاده از قدرت نرم برای تأثیرگذاری بر دیگران است. یک شاخص قدرت نرم که توسط دانشگاه کالیفرنیای جنوبی تهیه شده است، چین را در انتهای ۳۰ کشور مورد بررسی قرار داده است. در مقابل، ایالات متحده آمریکا به طور معمول در میان پنج کشور برتر است.
از طرف دیگر تحریم های ایالات متحده آمریکا از لحاظ طراحی و تأثیر بسیار گسترده تر و ماندگارتر است، هرچند نتایج آنها متفاوت بوده است. همانند پرونده های ایران و کره شمالی، اقدامات مجازات معمولاً از طریق قوانین داخلی یا دستورات اجرایی رسمیت می یابند. در حالی که فشارهای تجاری و دیپلماتیک به طور معمول بخشی از این تحریم ها هستند، مجازات کننده ترین جنبه ها محدودیت های مالی - محدود کردن دسترسی به خدمات بانکی ایالات متحده آمریکاست - که می تواند فعالیت های تجاری یک کشور را فلج کند.
تجارت با قدرتهای بزرگ یک معضل ایجاد می کند: هرچه روابط تجاری عمیق تر باشد، منافع آن بیشتر خواهد بود و در عین حال ظرفیت آنها در استفاده از قدرت اقتصادی برای اهداف قهری بیشتر است. چین در دفاع از منافع خود - به شیوه تجارت مبتنی بر قوانین که چین را به قدرت اقتصادی فعلی تبدیل کرده است عمل نموده و این مهم پکن را جهت دفاع از منافع خود قاطع تر می کند.
در همان زمان دولت ترامپ به طور فزاینده ای از اقدامات گذشته ایالات متحده آمریکا در استفاده از تحریم های اقتصادی انتخابی برای اهداف استراتژیک علیه دوستان و دشمنان منحرف شده است. علاوه بر این، اقدامات آن برای بی اعتبار کردن آژانس های بین المللی مانند سازمان تجارت جهانی و سازمان بهداشت جهانی نظم اقتصادی جهانی را تضعیف می کند.
این تمایلات در جنگ تجاری که بین ایالات متحده آمریکا و چین در جریان است، بیشتر به نمایش گذاشته شده است. اقدامات این دو قدرت بزرگ، زنده ماندن سیستم مالی بین المللی را که طی ۷۰ سال گذشته به خوبی به دنیا خدمت کرده، تهدید می کند.
نظر شما