در خریدهای سوداگرانه هیچ برنده ای نداریم

به گزارش خبرنگار بازار، حامد قدوسی در یادداشتی آورده است:
 خرید سوداگرانه و غیرسوداگرانه چیست و آیا بازی با جمع مثبت هم در بازار مالی وجود دارد؟ برای پاسخ به این سوال به اصول اولیه (First Principles) اقتصاد مالی برگردیم و چند مثال را ببینیم.
مثال اول، پوشش ریسک: سمانه زعفران می‌کارد و نگران افت قیمت زعفران در فصل بعد از برداشت محصول است. نادر دسر زعفرانی تولید می‌کند و نگران افزایش قیمت زعفران پس از فصل برداشت است. این دو نفر در بازار مالی با هم قرارداد آتی زعفران را مبادله می‌کنند. سمانه موقعیت فروش استقراضی و نادر موقعیت خرید دارد. با این مبادله این دو نفر «اشتراک ریسک» (Risk Sharing) انجام می‌دهند و مطلوبیت انتظاری هر دو بالاتر می‌رود. نه سمانه در اثر سقوط شدید قیمت زعفران ورشکست می‌شود و نه نادر در اثر افزایش خیلی شدید قیمت آن. این مبادله بازی با جمع مثبت است.
مثال دوم، تعدیل سبد سرمایه‌گذاری: صندوق بازنشستگی اطمینان به نظرش می‌رسد که سهم شرکت‌های تولید مس در سبدش بیش از حد بهینه است. صندوق بازنشستگی امید به نظرش می‌رسد که سبد سرمایه‌گذاری‌اش به اندازه کافی در معرض تحولات بخش مس نیست. این دو صندوق در بازار مالی مبادله انجام می‌دهند، اطمینان مقداری از سهام مس خود را به امید می‌فروشد و سبد هر دو به نقطه بهینه نزدیک می‌شود. این مبادله بازی با جمع مثبت است.
مثال سوم، شوک نقدینگی: آرمن نیاز دارد تا مقداری از سهام خودش را بفروشد تا با پول آن بتواند تعمیرات فوری در منزل  انجام بدهد. رژین مقداری پس‌انداز اضافه دارد و می‌خواهد با آن در بازار سهام سرمایه‌گذاری کند. رژین سهام آرمن را می‌خرد و به ارمن پول نقد می‌دهد و با این کار نیاز او به نقدینگی فوری را برآورده می‌کند. این مبادله بازی با جمع مثبت است.
 در هر سه این مثال‌ها، هیچ کدام از طرفین بازار روی «افزایش قیمت در یک جهت» شرط نبستند. حال ببینیم خرید سوداگرانه یا Speculative چیست. همان طور که کلمه انگلیسی ماجرا، یعنی اسپکولیت کردن، می‌گوید، سوداگران روی تغییرات بازار حدس می‌زنند و شرط می‌بندند. مثلا حسین ممکن است فکر کند که با افزایش نگرانی از ویروس جدید، قیمت محصولات خام (کومودیتی‌ها) در دنیا افت خواهد کرد و در نتیجه سهام شرکت‌های معدنی پایین می‌آید. در مقابل روجا تحلیلش این است که با کاهش تولید شرکت‌های معدنی چینی برخی کامودیتنی‌ها ممکن است دچار کاهش عرضه شده و قیمت این محصولات در دنیا بالاتر برود. پس حسین سهام معدنی را می‌فروشد و روجا آن‌ها را می‌خرد. در واقعیت هر دو این نفر نمی‌توانند برنده باشند چون یکی‌شان درست می‌ گفته است. وقتی عدم اطمینان در دوره بعدی حل شود و تحقق متغیر تصادفی (قیمت محصولات خام) مشخص شود، یکی از این دو نفر برنده و نفر دیگر بازنده تصمیم‌شان خواهند بود. قبلا هم گفته‌ام، ماجرا شبیه شرط‌بندی در مسابقه اسب‌دوانی است، امکان ندارد که همه برنده شوند.