بازار؛ گروه صنعت: بدون سرمایه اجتماعی بالا و گفتگوی مستمر میان دولت و مردم، نمی‌توان به نتایج مطلوب دست یافت.
مهدی غضنفری، رییس هیات عامل صندوق توسعه ملی و رئیس انجمن کارآفرینی کسب و کارهای نوین ایران در اولین همایش ملی «حکمرانی توسعه» که در سازمان مدیریت صنعتی برگزار شد، در سخنانی با عنوان «حکمرانی توسعه؛ ترکیب مکانیکی در مقابل تلفیق ارگانیکی» با اشاره به اینکه هدف از برگزاری چنین همایش‌هایی فراهم سازی زمینه گفتگو بین مردم و حکومت است، اظهار کرد: بر این باورم که این همایش می‌تواند شکاف‌های موجود را کاهش دهد. وی ادامه داد: حکمرانی باید به جلوگیری از فساد، مشارکت و رعایت عدالت توجه کند. ما باید مفهوم حکمرانی را بهبود بخشیم و به‌دنبال تجارب بهتری برای پیشرفت باشیم.
وزیر اسبق صنعت، معدن و تجارت تاکید کرد: حکمرانی خوب نیاز به بهبود مستمر دارد و برخی ایده‌ها باید در طولانی‌مدت پیگیری شوند. این فرآیند پیچیده و عمیق است و غفلت در آن نتایج منفی به همراه خواهد داشت. به این ترتیب، ما باید جدا از ذهنیت‌های کلاسیک، به‌دنبال راه‌حل‌های نوین و خلاق تفکر برای مواجهه با چالش‌ها باشیم. وی افزود: در حال حاضر، تسهیلگری در فضای کسب و کار با چالش‌های بزرگی مواجه است. وضع مقررات بیش از حد باعث سخت‌تر شدن فضای کسب و کار شده و تصمیمات دولت در اجرا دچار مشکل می‌شود.
او افزود: اگر تصمیمات نتوانند به اجرا درآیند، افراد فقیر و مستضعف بیشتر آسیب‌پذیر خواهند شد. حکومت باید ضمن ایجاد امنیت، منابع مالی را به نحو مؤثر بین مردم توزیع کند تا همه از منافع بهره‌مند شوند. در دنیای پیچیده امروز، منابع قدرت متکثر شده و مشکلاتی که ناشی از آن است، به وضوح قابل مشاهده‌اند. اجماع در تصمیم‌گیری سخت‌تر شده و رسانه‌ها هر یک صدای خود را دارند. همچنین، بحران‌های اجتماعی و اقتصادی همچنان ادامه دارد و جوامع تحت تأثیر چالش‌های جدی، از جمله تورم و نابرابری‌های اجتماعی قرار دارند. مسائل بغرنج و پیچیدگی‌های حکمرانی باید جدی گرفته شوند، چرا که بدون داشتن تعاریف واضح، هیچ راه‌حلی نمی‌تواند کافی باشد. برای بهبود شرایط، نیاز به تحلیل عمیق‌تری نسبت به ریشه‌های مشکلات داریم.
تعارضات اجتماعی و پایین بودن سرمایه اجتماعی دو مانع توسعه
این استاد مهندسی صنایع در ادامه سخنانش، گفت: هیچ مسئله اقتصادی وجود ندارد که ابعاد اجتماعی و سیاسی نداشته باشد. هر کنش سیاسی نیز نتایج اقتصادی و اجتماعی خاص خود را دارد. این تعاملات نشان‌دهنده پیچیدگی‌های موجود در مسائل توسعه است. سازمان ملل، توسعه را فرایندی می‌داند که نیازمند همکاری بین مردم و دولت است. برای موفقیت در این زمینه، باید تلاش کنیم تا مردم با هر باوری در یک مسیر مشترک حرکت کنند. وی افزود: وجود تعارضات اجتماعی و پایین بودن سرمایه اجتماعی مانع از تحقق توسعه است. برای پیشرفت، محیط باید مساعد باشد و مردم باید بتوانند به طور مؤثر مشارکت کنند. برای نیل به توسعه، سه اقدام اساسی باید انجام شود که هم فرهنگ و هم رفتار و گفتار افراد را شامل می‌شود.
رییس شورای راهبری همایش حکمرانی توسعه با اشاره به اینکه توسعه پایدار باید به نیازهای اساسی انسان پاسخ داده و عدالت اجتماعی و تنوع فرهنگی را مد نظر قرار دهد، اظهار داشت: کشورهای توسعه نیافته معمولاً با مشکلاتی از جمله پایین بودن بهره‌وری مواجه هستند. تفاوت بین رشد اقتصادی و توسعه پایدار باید مشخص شود. رشد اقتصادی معمولاً به افزایش تولید اشاره دارد، در حالی که توسعه پایدار به رشد همه‌جانبه و متوازن توجه دارد.
غضنفری افزود: برای رسیدن به اهداف توسعه، باید اهداف مشخصی تعیین کنیم و به شیوه‌ای ارگانیک به ترکیب باورها و خلاقیت‌ها بپردازیم تا بتوانیم ارزش‌های جدید خلق کنیم.
رییس شورای راهبری و دبیر کمیته علمی همایش، ادامه داد: در بحث توسعه، هدف‌گذاری مناسب و مؤثر به عنوان یکی از ارکان اصلی مطرح است. به همین دلیل باید به مفهوم SMART خاص، قابل اندازه‌گیری، قابل دستیابی، مرتبط و زمان‌بندی شده توجه کنیم. اگرچه ممکن است نامی بر صندوق توسعه ملی بگذاریم و به هوش مصنوعی اشاره کنیم، اما این نام‌گذاری به تنهایی نشان‌دهنده هدف‌گذاری مؤثر نیست. برای ایجاد یک کانال گفتگو میان دولت و ملت، باید اهدافی SMART تعریف کنیم. در این راستا، مفهوم مثلث حکمرانی حائز اهمیت است. بسیاری از ما از کودکی آموخته‌ایم که دولت باید تمام امور را انجام دهد و این اولین انحراف فکری ماست. در واقع، اگر به دنبال توسعه‌ای پایدار هستیم، نباید انتظار داشته باشیم تنها دولت مسئولیت همه چیز را بر عهده بگیرد. این مثلث حکمرانی شامل دولت، جامعه مدنی (سمن‌ها) و بخش خصوصی است. اگر جامعه‌ای نهادهای مدنی قوی نداشته باشد، نمی‌تواند باب گفتگوی توسعه را باز کند. دولت باید با نهادهای مدنی و بخش خصوصی دیالوگ کند تا بتواند به توسعه پایدار دست یابد.
او تاکید کرد: میدان‌های مشترک بین دولت و سمن‌ها و همچنین بین دولت و بخش خصوصی اهمیت زیادی دارند. کارهایی که این دو بخش انجام می‌دهند باید هماهنگ باشد و در عین حال، فعالیت‌های سمن‌ها و بخش خصوصی نیز باید در کنار هم انجام شود. این کنش‌ها باید به صورت دوطرفه و با دیالوگ مؤثر شکل بگیرد، زیرا بدون سرمایه اجتماعی بالا و گفتگوی مستمر میان دولت و مردم، نمی‌توان به نتایج مطلوب دست یافت.
غضنفری یکی دیگر از چالش‌ها را تفکر اقتصاد دولتی و بسته دانست که مانع از پیشرفت در عرصه‌های اقتصادی می‌شود. وی گفت: ما باید به این سوالات پاسخ دهیم که آیا رفتار اقتصادی دولت باید یکسان باشد یا متغیر؟ آیا باید به سمت بازار آزاد حرکت کنیم یا نه؟ در حالی که برخی کشورها مانند چین با وجود نام حزب کمونیست، اقتصاد آزاد را پیاده‌سازی و سرمایه‌گذاری‌های خارجی را جذب کرده‌اند.
نیازمند تصمیم‌گیری جسورانه و اجماع هستیم
غضنفری گفت: برای شروع کار در ایران، نیازمند تصمیم‌گیری جسورانه و اجماع هستیم. ما باید مزیت‌های سرزمینی خود را شناسایی کرده و روی آن‌ها کار کنیم تا امید دوباره به جامعه بازگردد. همچنین، باید فضای کسب‌وکار را بهبود بخشیم و پاسخ‌های قانع‌کننده‌ای برای سوالات حکمرانی پیدا کنیم. در این مسیر، ما نیازمند یک مکانیسم قوی هستیم تا بتوانیم بهبودهای ملموسی در حوزه‌های مختلف ایجاد کنیم و تأثیرات آن را بر بیکاری و معضلات اجتماعی مشاهده کنیم.
رئیس انجمن کارآفرینی کسب و کارهای نوین ایران در پایان، خاطر نشان کرد: باید به این نکته توجه کنیم که موفقیت‌های زمینی و روش‌های مؤثر، بر پایه سنت‌های الهی استوار هستند. افرادی مانند ادیسون، با کشف یک سنت الهی، به قواعدی تن داده‌اند که بر اساس آن‌ها به موفقیت دست یافته‌اند. این مهم است که ما یاد بگیریم و از این سنت‌ها بهره‌برداری کنیم. تمدن اسلامی از زمان صدر اسلام شکل گرفت و این به دلیل درک عمیق‌تر از سنت‌های الهی بود که فراتر از مناسک دینی حرکت کرد و به کشف حقایق هستی منجر شد. بنابراین، روش‌های موفق در زندگی و فعالیت‌های انسانی باید بر اساس این سنت‌ها بنا شوند. وی افزود: ما باید به سرعت سنت‌های الهی را بشناسیم و از آن‌ها بهره‌برداری کنیم. مخالفت با سنت‌هایی که دیگران کشف کرده‌اند، بی‌معناست. اگر کسی موفق به کشف یک سنت شده، باید با آرامش از آن استفاده کنیم و نه اینکه در برابر آن مقاومت کنیم. این کار نه تنها مفید نیست، بلکه مانع پیشرفت ما خواهد شد. غضنفری گفت: بیایید به یادگیری این سنت‌ها بپردازیم و از تجربیات دیگر کشورها بهره‌مند شویم. اگر کسی توانسته است آبی را مهار کند و اکوسیستم را احیا کند، ما نیز می‌توانیم از این تجربه استفاده کنیم. درک و پذیرش این سنت‌ها می‌تواند به ما کمک کند تا در مسیر پیشرفت و توسعه قرار گیریم.
شرایط حکمرانی خوب در قانون اساسی
مجید قاسمی رییس شورای انجمن‌های علمی ایران و رییس هیات مدیره بانک پاسارگاد گفت: هم اکنون خلأهایی در فرایند توسعه وجود دارد که جواب آن در قانون اساسی است که یا اجرا نشده یا به تعویق افتاده است. حکمرانی خوب از سال ۱۹۸۹ در سطح بین‌المللی مطرح شده که تحت تاثیر شکل نظام سیاسی، فرایند اعمال اختیارات در مدیریت منابع اقتصادی و اجتماعی کشور برای توسعه و ظرفیت دولت برای طراحی، تدوین و اجرای سیاستهاست.
او افزود: کسری بودجه دو معنای حسابداری و اقتصادی دارد. گاهی کسری بودجه با افزایش نرخ برابری اسعار خارجی، از نظر حسابداری تراز می‌شود اما آثار اقتصادی آن متعاقبا به صورت تورم شدید بروز می‌کند. به طور قطع هر اقدام و تصمیمی مبتنی بر مدل تئوری اقتصادی نباشد قابلیت اجرایی ندارد.
قاسمی تاکید کرد: از اصول حکمرانی خوب اثربخشی دولت و حاکمیت قانون و کنترل فساد مهم هستند. از طرف دیگر کشورهایی که نهادهای قوی‌تری برخوردارند توانایی بیشتری در تسهیل رشد بخش‌ها و کاهش فقر دارند. در مقطع کنونی نظام ارزش‌گذاری پول ملی نداریم و سیاست تک نرخی ارز نیز تاکنون یک سراب نبوده است به همین دلیل در ایران سیاست‌ها در راستای رفع مشکلات اقتصادی عمل نکرده است. نظام ارزش‌گذاری پول ملی کشورهایی مانند چین، عربستان و... تثبیتی است این اقدام منجر به بهبود شرایط اقتصادی می‌شود که از اجزای اجتناب‌ناپذیر حکمرانی است. وقتی گفته می‌شود ارز شناور باید تجارت خارجی آزاد شود، آیا قادر به اینکار هستیم؟ خیر.
نظر شما