بازار؛ گروه بین الملل: دونالد ترامپ نامزد جمهوریخواهان در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ آمریکلا طی اظهاراتی، تحریم های اقتصادی ایالات متحده علیه کشورهایی همچون چین و روسیه را به ضرر حاکمیت دلار و سلطه جهانی این کشور دانسته است. ترامپ تاکید کرده که استفاده از دلار به عنوان ابزاری برای تحریم، نه تنها منتجر به تضعیف اقتصاد آمریکا منجر خواهد شد، بلکه موقعیت جهانی ارز رسمی آمریکا را نیز به چالش خواهد کشید. وی همچنین از اقدامات بایدن در راستای اعمال تحریم های اقتصادی با استفاده از ابزار دلار انتقاد کرد.
اما در واکنش به این سخنان ترامپ، سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه طی سخنانی تاکید کرد که که منطق ترامپ در مواجهه مساله تحریم ها کاملا درست بوده و مسکو نیز این موضع را می پذیرد. لاوروف گفت: دونالد ترامپ مستقیماً گفت که تحریم‌های اعمال شده توسط دولت جو بایدن با استفاده از ظرفیت دلار به عنوان ارز ذخیره جهانی، برای اقتصاد آمریکا مخرب است. من با او موافقم.
وی در مصاحبه با اسکای نیوز عربی گفت: با او موافقم نه به این دلیل من می خواهم این گونه باشد، بلکه به این دلیل که اکثریت قریب به اتفاق کشورها در مورد هرگونه عملیات در اقتصاد جهانی که در آن به دلار وابسته است، محتاط شده‌اند. اما سوال اینجاست که تحریم ها از چه طریق منجر به ایجاد ضعف در جایگاه دلار شده اند؟
کاهش شاخص دلار و معنای آن برای هژمونی اقتصادی آمریکا
شاخص دلار در حقیقت سهم دلار از سبد ارزی بازار فارکس بوده که هر مقدار این شاخص افزایش پیدا کند، نشانگر موقعیت قوی تر دلار در بازار فارکس و سبد ارزی جهان است. دلار از اویل قرن بیستم (دهه ۱۹۲۰) به ارز مرجع و برتر جهان تبدیل شده و همواره از ان زمان تاکنون، بیشترین سهم را از سبد ارزی بازار فارکس و اقتصاد جهانی دارد.
در حالیکه شاخص دلار در سال ۲۰۰۲ بیش از ۱۱۸ بوده، اما سیر نزولی این شاخص از همان سال و همزمان با اعمال تحریم های گسترده دولت بوش علیه کشورهای غیر همسو آغاز شده است.
نگاهی به نمودار زیر، نشان دهنده سهم دلار از کیک سبد ارزی جهان است. اگرچه این سهم همواره دستخوش نوسان لحظه ای قرار دارد، اما همچنان نشانگر سهم دلار آمریکا از اقتصاد و بازار ارز جهانی است که به صورت مطلق، با اختلاف زیادی از سایر کشورها بیشتر است.
اما نکته دیگر اینجاست که از زمان روی کار امدن دولت جرج بوش در سال ۲۰۰۱ و آغاز روند تحریم های فعلی جهانی علیه کشورهای غیرهمسو با آمریکا، شاخص دلار به شدت افول کرده و سهم ایالات متحده از کیک اقتصاد جهانی نیز کمتر شده است. البته که فراری شدن کشورهای تحت تعقیب و تحریم آمریکا از دلار، یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر روند نزولی شاخص دلار به حساب می آید، اما از سوی دیگر نیز با پدیده اقتصادهای نوظهور به ویژه چین مواجه هستیم که ارز آنها به تدریج سهم خود را طی نزدیک به سه دهه گذشته، از بازار فارکس افزایش داده اند.
اگرچه این شاخص مجددا در سال ۲۰۲۲ با رشد فزاینده ای سیر صعودی خود را اغاز کرد، اما باید بدانیم که افزایش شاخص دلار در دو سال گذشته مربوط به ورشکستگی بازارهای جهانی حاصل از فشار اقتصادی ناشی از کرونا و افزایش نرخ بهره بانکی در آمریکا بوده است.
نگاهی به نمودار زیر که نشانگر شاخص دلار از سال ۱۹۸۶ به این سو است، به خوبی این مدعا را اثبات می کند. در حالیکه شاخص دلار در سال ۲۰۰۲ بیش از ۱۱۸ بوده، اما سیر نزولی این شاخص از همان سال و همزمان با اعمال تحریم های گسترده دولت بوش علیه کشورهای غیر همسو آغاز شده است.
اگرچه این شاخص مجددا در سال ۲۰۲۲ با رشد فزاینده ای سیر صعودی خود را اغاز کرد، اما باید بدانیم که افزایش شاخص دلار در دو سال گذشته مربوط به ورشکستگی بازارهای جهانی حاصل از فشار اقتصادی ناشی از کرونا و افزایش نرخ بهره بانکی در آمریکا بوده است.
نگاهی به سمینار «برتون وودز» در سال ۱۹۴۴ که طی آن، دلار به واسطه اقتصاد قدرتمند ایالات متحده و برخورداری از بیشترین میزان پشتوانه طلا در قیاس با دیگر ارزهای رایج حهان، به عنوان ارز مرجع توسط رهبران ۴۴ کشور جهان انتخاب شد، نشان می دهد که هدف از مرجع شدن دلار، تسهیل در تجارت بین الملل بوده و نه تبدیل کردن آن به عنوان ابزاری سیاسی جهات همسوسازی دیگر کشورهای جهان با سیاست های کلان جهانی ایالات متحده.
طی دو سال گذشته، فدرال رزرو به دلیل شکل گیری تورم بی سابقه در آمریکا طی ۴۰ سال اخیر، نرخ بهره بانکی را افزایش داده و سرمایه گذاران ترجیح دادند به جای هدایت دارایی های خود به سمت بازارهای پر ریسک اقتصادی همچون بورس های جهانی یا ارزهای دیجیتال و حتی طلای بدون بازده، آنها را به صورت دلار امن در بانک های آمریکایی سرمایه گذاری کنند. در حقیقت، افزایش غیرعادی تقاضای جهانی برای دلار طی دو سال گذشته منجر به افزایش شاخص شده و اکنون با آغاز کاهش فرآیند کاهش نرخ بهره بانکی، این شاخص مجددا در حال کاهش است.
سیاست زدگی دلار چگونه به جایگاه اقتصاد آمریکا لطمه زد؟
همانطور که ملاحظه نمودید، روند سیاست زدگی دلار آمریکا نهایتا منجر به کاهش شاخص آن در بازار فارکس شده که عایداتی برای اقتصاد این کشور در بر نداشته است. اگرچه به هیچ روی قصد نداریم منکر این حقیقت شویم که تحریم های آمریکا ضربه های بزرگ و غیرانسانی به اقتصادهای مستقل غیرهمسو همچون ایران، چین، روسیه، ونزوئلا و ... وارد نموده است؛ اما در واقع چنین لطمه های اقتصادی متوجه اقتصاد آمریکا و هژمونی جهانی آن نیز شده است.
نگاهی به سمینار «برتون وودز» در سال ۱۹۴۴ که طی آن، دلار به واسطه اقتصاد قدرتمند ایالات متحده و برخورداری از بیشترین میزان پشتوانه طلا در قیاس با دیگر ارزهای رایج حهان، به عنوان ارز مرجع توسط رهبران ۴۴ کشور جهان انتخاب شد، نشان می دهد که هدف از مرجع شدن دلار، تسهیل در تجارت بین الملل بوده و نه تبدیل کردن آن به عنوان ابزاری سیاسی جهات همسوسازی دیگر کشورهای جهان با سیاست های کلان جهانی ایالات متحده. در حقیقت، اقدام نامتعارف واشنگتن در سیاسی سازی دلار و استفاده ابزاری از آن در راستای منافع ملی خود، ضربه ای مهلک به هژمونی جهانی اقتصاد این کشور وارد آورده که در حال حاضر، این هژمونی توسط اقتصادهای نوظهوری همچون چین و یا مکانیزم هایی چون بریکس و ارزهای دیجیتال، تا حد ملموسی به چالش کشیده شده است.
نظر شما