بازار: گروه استان ها؛ استان گلستان بواسطه همسایگی با کویر و دریا موقعیت اقلیمی خاص و متفاوتی دارد. این موقعیت جغرافیایی در کنار گستردگی اراضی منابع طبیعی در این استان همچون شمشیر دولبه‌ای در کشاورزی نمود پیدا کرده‌است. محدودیت زمین‌های قابل کشت در کنار محرومیت از چرخ صنعت باعث شده تنه صنایع تبدیلی در این بخش از ایران نحیف و رنجور باقی بماند. از طرفی نبود صنایع مذکور به عنوان بدنه مکمل کشاورزی سبب‌شده است این استان، بهره‌مندی متعادل و سودمندی از خوان زمین در عرصه کشاورزی نداشته باشد. خبرنگار بازار گفت وگویی با «محمد تقی مبشری» محقق مروج ارشد کشاورزی داشته است. آنچه پیش روی شماست مشروح این گفت و گو است.
* تهدیدها و فرصت‌های کشاورزی گلستان چیست؟
استان گلستان به‌علت همسایگی با نواحی خشک خراسان و مناطق مرطوب مازندران یک اکوتون به‌حساب می‌آید. این موقعیت ویژه جغرافیایی سبب‌شده که گلستان بالاترین ضریب تنوع اکوسیستم در گیاهان و جانوران را داشته باشد. همچنین دسترسی به زمین‌های حاصلخیز، استان را صاحب رتبه دوم یا سوم در تامین غلات کشور کرده است که کسب این رتبه در تامین ۴۵ روز امنیت غذایی کشور نقش پررنگی دارد. دسترسی به شیلات و انواع دانه‌های روغنی نیز فرصت بالقوه‌ای برای توسعه کشاورزی فراهم کرده است. از طرفی بهره‌گیری از زمین کشاورزی با چنین ضریب کشتی تهدیدهایی نیز به‌همراه دارد؛ چرا که بواسطه کشت و زرع بالا، شاهد بیماری‌های متعددی در حوزه کشاورزی هستیم که این مسئله بهره‌وری از زمین را کم می‌کند. همچنین از آنجا که تنها یک سوم از اراضی استان گلستان قابل کشت بوده که این میزان نیز بصورت یکپارچه نیست، کمبود زمین نیز به نوبه خود تهدید مهمی به‌شمار می‌آید.
نبودن صنایع در گلستان سبب اقتصاد مبتنی بر کشاورزی شده است. این وابستگی انحصاری به بدنه پیش‌بینی ناپذیر کشاورزی تبعات منفی برای توسعه و پیشرفت استان دارد
* با توجه با اینکه اقتصاد استان تک بعدی و وابسته به کشاورزی است، آیا کشاورزان گلستانی منافعی از این اقتصاد می برند؟
نبودن صنایع در گلستان سبب اقتصاد مبتنی بر کشاورزی شده است. این وابستگی انحصاری به بدنه پیش‌بینی ناپذیر کشاورزی تبعات منفی برای توسعه و پیشرفت استان دارد؛ چرا که با وجود بلایای طبیعی و تغییرات اقلیمی که این روزها شاهد آن هستیم حوزه کشت و زرع بیش از پیش برای کشاورز ناامن شده است. مدیریت ضعیف مراتع و زمین‌های زراعی در کنار فقر صنایع تکمیلی سبب اضمحلال منابع و ضرر کشاورز می‌شود.
* با توجه به اقتصاد کشاورزی محور در گلستان، وضعیت صنایع تبدیلی در استان را چگونه ارزیابی می کنید؟
خوشبختانه استان گلستان بواسطه جوانی جمعیت، استان بالنده‌ایست؛ اما علی رغم تامین ۴۵ روز از امنیت غذایی ایران سهم قابل دفاعی از درآمد سرانه کشور ندارد و این مهم حتی در مقایسه با استان‌های محروم نیز کمتر است. این وضعیت در کنار سومدیریت چند ده ساله که در عرصه کشت و زرع وجود دارد، سبب شده در صنایع تبدیلی ضعیف باشد. نابودی و فساد سیب‌زمینی‌های امسال شاهدی بر این مدعاست. حوزه شیلات نیز که یکی از پتانسیل‌های بالقوه استان جهت جذب سرمایه و توسعه اقتصادیست که آن هم با وضعیتی مشابه روبروست. در سایر محصولات کشاورزی نظیر زیتون و انار هم که امکان بهره مندی از پوست و هسته و دانه آن وجود دارد، شاهد خلا صنایع تبدیلی هستیم.
وزارت جهادکشاورزی طی این سالها نتوانسته است در کنار مفهوم امنیت‌غذایی، زیرساخت غذای امن را ایجاد کند. از طرفی در بحث ترویج الگوی کشت، این وزارت متبوع است که نتوانسته کشاورز را به‌درستی توجیه کند و به آنها اطمینان دهد که در صورت تغییر الگوی کشت از شالی به زیتون متضرر نخواهند شد
* پیش‌نیازهای ضروری برای ترویج الگوی کشت مبتنی بر توسعه چیست؟
الگوی کشت یک امرعملی بر پایه علم است که تحقق آن در اتاق جلسات و بدون حضور ذینفعان ممکن نیست. وزارت جهادکشاورزی طی این سالها نتوانسته است در کنار مفهوم امنیت‌غذایی، زیرساخت غذای امن را ایجاد کند. از طرفی در بحث ترویج الگوی کشت، این وزارت متبوع است که نتوانسته کشاورز را به‌درستی توجیه کند و به آنها اطمینان دهد که در صورت تغییر الگوی کشت از شالی به زیتون متضرر نخواهند شد. این بی‌اعتمادی در استفاده از روش‌های نوین زراعت و آبیاری هم مشهود است و کشاورزان به آسانی تن به تغییر روش‌های قدیمی نمی‌دهند.
* دلیل نابودی سویا را در سال های اخیر در چه می دانید؟
این پژوشگر حوزه کشاورزی در پاسخ به چرایی تجربه تلخ کشت سویا و آفت زدگی گسترده آنها می‌گوید: اتفاق ناخوشایندی که در زمینه کشت سویا و غلاف آن رخ‌داد سبب کاهش اعتماد عمومی کشاورزان به طرح‌های پیشنهادی وزارت جهاد کشاورزی شد. از طرفی بی‌توجهی به مسائلی از قبیل کیفیت خاک و بذر نیز در بروز این اتفاق نقش به‌سزایی دارد.
* نظر شما درباره اهمیت بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین در کشاورزی چیست؟
در استان گلستان به‌علت عدم آموزش و توجیه نادرست کشاورزان توسط وزارت مذکور، استفاده از تکنولوژی‌های جدیدی نظیر حسگر، پهباد و فوتون‌ها مورد اقبال قرارنمی‌گیرد. در واقع با تفکر معیشتی که در کشاورزان دیده می‌شود توسعه پایدار کشاورزی به این زودی محقق نخواهد شد.
* سخن پایانی
مبشری لزوم نگاه عقلایی بجای نگاه سیاسی را در انتصاب مدیران استانی بسیار مهم می‌داند و معتقد است که جانشینان وزرا در مراکز استانها، مدیران ارشد هستند. مدیرانی که می توانند با تصمیمات خود روند توسعه هر اقلیمی را تسهیل یا تقطیع کنند.
نظر شما