فتانه احدی؛ بازار: بخش تجارت خارجی در اغلب کشورهای در حال توسعه به‌عنوان اهرم اصلی رشد و توسعه اقتصادی مورد توجه بوده است، در این راستا آثار تحریم‌های اقتصادی بر ساختار تجارت خارجی ایران و مخصوصاً ترکیب واردات که جزء لاینفک برای رشد و توسعه اقتصادی قلمداد می‌شود، حائز اهمیت است.
تحریم‌ها بر علیه ایران در طی سال های اخیر در سه طیف ضعیف، متوسط و قوی تقسیم‌بندی و به‌صورت دو متغیر مجازی وارد مدل شده و سپس تأثیر این متغیرهای مجازی به همراه سایر متغیرهای مدل بر واردات ایران به تفکیک کالاهای سرمایه‌ای، واسطه‌ای و مصرفی با استفاده از الگوی حداقل مربعات کاملاً اصلاح شده مورد ارزیابی قرار گرفته است. تحریم‌های اقتصادی چه ضعیف و چه قوی واردات کالاهای واسطه‌ای را کاهش داده و تحریم‌های اقتصادی ضعیف اثر مثبت بر واردات کالاهای سرمایه‌ای داشته است. همچنین واردات کالاهای مصرفی در جریان تحریم‌های اقتصادی قوی افزایش یافته و تحریم‌های اقتصادی ضعیف اثر معناداری بر واردات کالاهای مصرفی نداشته است.
تحریم‌های ضعیف تاثیر منفی کم‌تری بر ارزش صادرات و واردات ایران داشته است. اما تحریم‌های شدید و گسترده تاثیر منفی قابل ملاحظه‌ای بر میزان صادرات و واردات کالاهای تجاری ایران داشته است. بنابراین اقدامات انجام شده در جهت کاهش یا لغو تحریم‌های شدید علیه ایران منجر به رونق روابط تجاری ایران و شرکای عمده تجاری شده است.
استان البرز نیز به عنوان یکی از قطب های صادر کننده کشور، تحولات زیادی را از بابت تحریم ها داشته است که مسئولان مربوط باید با تمهیدات لازم بتوانند وضعیت را تغییر داده و به سویی دیگر جهت دهند. مسئولان باید راهکارهایی را مورد بررسی قرار دهند تا دچار افت صادرات و سقوط نشوند. هر چند بنا بر این شرایط تولیدکنندگان بازارهای جهانی خود را تا حدودی از دست داده و به دنبال راه حل می گردند.
با مسعود قاسمی دبیرکل اتاق بازرگانی استان البرز درخصوص تاثیر تحریم ها برروی صادرات محصولات تولیدی البرز به گفتگو نشستیم و نظرات وی را جویا شدیم.
* اتاق بازرگانی استان البرز چه پیشنهادی برای تغییر وضعیت موجود و تحریم های اخیر دارد؟
یکی از توصیه‌های مستمر اتاق بازرگانی البرز به دستگاه سیاست‌گذارو فعالان اقتصادی، متنوع سازی شرکای تجاری است تا از این طریق، آسیب های حاصل از بدرفتاری های سیاسی تجاری به حداقل ممکن برسد. این مسئله در سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی و مباحث تاب آوری نیز مورد توجه قرار گرفته است.
* تحریم های اخیر چه تاثیری بر اقتصاد و صادرات البرز گذاشته است؟
تحریم‌های اخیر البته اثرات منفی خاص خودش را بر جای گذاشته است و نمی‌توان منکر تاثیر آن شد. ولی در عین حال باعث شکوفایی خلاقیت ها نیز شده است و به همین دلیل در مجموع باید تلاش کنیم تا تهدید موجود را به فرصت تبدیل کنیم.
*بخش خصوص چه کمکی می تواند در شرایط حاکم داشته باشد؟
بخش خصوصی به دلیل ارتباطات مویرگی خود، همیشه راه حل های مناسبی برای مشکلات ارائه می کند و به همین دلیل شاهد توقف نسبی صادرات نفتی و اوج گیری صادرات غیر نفتی هستیم.
* میزان تولیدات صادرات البرز چقدر است؟
با توجه به اینکه اکثر تولیدات استان البرز از مبادی گمرکی خارج از استان به کشورهای مختلف صادر می شود، آمار موثق و دقیقی از میزان تولیدات صادراتی استان در اختیار نداریم.
* نقش اتاق بازرگانی البرزدرشرایط کنونی و تحریم چگونه است؟
در اتاق بازرگانی البرز می‌کوشیم تا ازطریق ارتباط با اتاق‌های مشترک بازرگانی مشترک، ظرفیت های صادراتی و همچنین واردات نهاده های تولید را شکوفا تروتسهیل کنیم.
* در چرخه صادرات و واردات، عواملی مانند کاغذبازی، تاخیر در پرداخت در جوایز صادراتی، طولانی شدن ترخیص چه تاثیری بر روند کار دارند؟
متاسفانه زمان معطلی کالا در گمرک خیلی طولانی تر از انتظار است. این در حالی است که سرعت عمل در فرایندهای گمرکی، امروز هماهنگی بیشتر بین گمرک، وزارت صمت، بانک مرکزی و سایر دستگاه ذی ربط، می‌تواند به بهبود فرآیند تجاری و تسهیل آن کمک کند.
اینکه برخی صنایع را ملزم کنیم نهاده های خود را با یک نرخ ارز خریداری کنند ولی صادرات آنها با نرخ دیگری باشد، روش خوبی نیست و می‌تواند منافع کشور یا صادر کننده را مختل کند
اکنون جوایز صادراتی هم که چند سالی است با تاخیر و ابهام مواجه هستند، مشوق موثر در صادرات غیر نفتی به شمار نمی آیند زیرا با توجه به جهش قیمت ارزهای خارجی، اگر مباحث روش بازگشت ارزهای صادراتی حل و فصل شود، شرایط مناسبی از نظر درآمد زایی برای صادرکنندگان وجود خواهد داشت و صادر کنندگان چشمداشتی به جوایز نخواهند داشت.
هرچند باید در نظر گرفت که هزینه نهاده ها نیز به همین نسبت به آگاهی بیشتر، افزایش یافته است و ضرورت دارد نگاه تخصصی به مساله ارز داشته باشیم. اینکه برخی صنایع را ملزم کنیم نهاده های خود را با یک نرخ ارز خریداری کنند ولی صادرات آنها با نرخ دیگری باشد، روش خوبی نیست و می‌تواند منافع کشور یا صادر کننده را مختل کند. پیشنهاد اتاق حرکت به سمت یکسان‌سازی نرخ ارز و تثبیت نسبی آن متناسب با تحولات نرخ تورم داخلی است.
* چرا برخی صادرکنندگان ارز خود را به سامانه نیما وارد نمی کنند و موجب اختلال در بازار ارز می شوند؟
باید بین صادرکنندگان حرفه ای بخش خصوصی، شرکت های دولتی و عمومی صاحب ارز صادراتی و همچنین برخی صادرکنندگان فاقد سوابق تجاری حرفه ای، تفکیک قایل شویم. متخلفان ارزی به ندرت در گروه نخست جای می گیرند. از سویی مشکلات بانکی اجازه نمی‌دهد بسیاری از صادرکنندگان کنندگان، ارز خود را به بانک مرکزی تحویل دهند. نمی توان انتظار داشت در شرایطی که دشمنان ایران، همه مسیر های دور زدن تحریم‌ها را رصد می کنند، روش های بانکی و تجاری شرایط عادی را اجرا کنیم.
* بهترین راه مدیریت بازار چیست؟
پیمان ارزی و توافق بین صادرکنندگان و واردکنندگان، بهترین راه مدیریت بازار ارز است هرچند این روش نیز به لحاظ عملیاتی دشواری های متعددی دارد. پیشنهاد ما این است که روش واردات در مقابل صادرات که اخیرا مورد توجه جدی تری بانک مرکزی قرار گرفته است، توسعه بیشتری یابد.
* چه کسی پاسخگوی نیازهای متفرقه بازار است؟
پاسخگویی به نیازهای متفرقه بازار ارز نظیر سفته‌بازی، ذخیره دلار و یورو کاغذی توسط افراد عادی جامعه و ... چیزی نیست که صادرکنندگان بخش خصوصی بتوانند انجام دهند نیازمند تدابیر حاکمیتی است. اما صادرکنندگان بخش خصوصی می‌تواند نیاز ارزی واردات کالاهای مجاز را برآورده کند به شرط آنکه مقررات اداری و دستگاه مجری، رویه تسهیل گری را در پیش بگیرند و انتظار نداشته باشند بخش خصوصی معجزه کرده و جای خالی روابط بانکی را به طور کامل پر کنند.
*انتظار شما از دولت چیست؟
ما مضیقه های دولت را درک می‌کنیم و با مسئولان، در عبور از شرایط سخت کنونی همراهی و همدلی داریم و انتظار داریم متقابلا چنین نگاهی بر روابط دولت با بخش خصوصی نیز حاکم باشد.
مثلاً در شرایط حاضر بخش مهمی از صادرات به کشورهای افغانستان، عراق و سوریه به صورت ریالی انجام می شود و صادرکنندگان امکان برگرداندن ارز به بانک مرکزی را ندارند.روزانه چندین صادرکننده به اتاق بازگانی البرز مراجعه می‌کنند و خواهان رویه های مناسب برای توسعه صادرات منطقه ای را دارند. این شرکت ها به رغم آن که ظرفیت ها و ارتباطات خوبی که در تعامل های صادراتی دارند، تسلیم مقررات و رویه های غیرکارشناسی شده و راه ادامه کار به روی شان بسته است.
نظر شما