تهمینه غمخوار؛ گروه بین الملل: «رخا احمد حسن» عضو شورای امور خارجه مصر اخیرا از احتمال بازگشت روابط ایران و مصر به عالی‌ترین سطح خود یعنی تبادل سفیر خبر داده است. او با اشاره به تماس تلفنی ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران با «عبدالفتاح السیسی» و تبریک به او جهت پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری مصر، گفته که روابط دو کشور به شکل قابل ملاحظه‌ای توسعه یافته؛ ضمن اینکه دو رئیس‌جمهور در خصوص گسترش روابط دو جانبه و مسائل منطقه‌ای از جمله موضوع غزه و دریای سرخ با یکدیگر گفت‌وگو کرده اند.
معاون سابق وزیر خارجه مصر با اشاره به تلاش‌های «هیثم بن طارق» سلطان عمان، اضافه کرده که احتمال دارد تبادل سفرا پس از تحلیف «عبدالفتاح السیسی» صورت گیرد؛ در حالی که احیای روابط دو کشور به منزله تکمیل روندی است که به ویژه پس از نزدیکی اخیر عربستان سعودی و ایران و تلاش برای حل بحران یمن به وجود آمده است. به گفته رخا، آغاز حضور ایران در صحنه عربی «به شکلی متفاوت»، علاوه بر افزایش نسبت مبادلات تجاری با کشورهای عربی، به ثبات و توسعه منطقه نیز کمک می‌کند.
در همین راستا و با توجه به اهمیت روابط ایران و مصر، خبرنگار بازار در گفتگویی با دکتر«جعفر قنادباشی» سفیر اسبق ایران در لیبی و کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا و آفریقا به بررسی این موضوع پرداخته که در ادامه می خوانیم.
* عضو شورای امور خارجه مصر اخیرا اعلام کرده که سطح روابط ایران و مصر نشان می‌دهد که به احتمال زیاد به زودی میان دو کشور تبادل سفیر صورت گیرد. تبادل سفیر چه تاثیری در توسعه روابط ایران و مصر دارد؟ چه عواملی باعث برقراری روابط میان دو کشور و ارتقای آن به تبادل سفیر شده است؟
تبادل سفیر از یک طرف به معنای فراهم شدن زمینه های لازم برای ارتقای روابط سیاسی است و از طرف دیگر، بیانگر عزم دو دولت در گسترش روابط است. به عبارت دیگر، با تبادل سفیر، روابط از حالت سردی عبور و بهبود پیدا کرده و در مسیر گسترش و ارتقا در حال حرکت است. همچنین، این موضوع نشان می دهد که طرفین از مراحل ابتدایی عبور کرده و همه مسائل را برای برقراری همکاری و روابط سیاسی و تجاری مناسب فراهم کرده اند. در خصوص اینکه چه عواملی موجب برقراری دو کشور شده باید به برداشته شدن یک سلسله موانع اشاره کرد.
برخی از مسائل مانند افکار عمومی مصر، موقعیت قدرتمند ایران در جبهه مقاومت و به خصوص همکاریهای ایران با فلسطین، میزان علاقه مندی مصری ها را برای روابط با ایران افزایش داده است
قطع روابط ایران با مصر زمانی صورت گرفت که عربستان روابط خود را با ما قطع کرد و از یک سری از کشورهای اسلامی مانند مصر هم خواست که روابط خود را با ایران قطع کنند. زمانی که در سال گذشته روابط ایران و عربستان در مسیر عادی شدن قرار گرفت، این زمینه فراهم شد تا مصر و ایران هم در مسیر برقراری روابط قرار گیرند.
بنابراین، یکی از موانع موجود که مخالفت عربستان با روابط ایران و مصر بود، از میان برداشته شد. پس از آن، همکاری های میان ایران و امارات هم شکل گرفت و فضای جدیدی برای اینکه ایران و مصر وارد روابط بهتری بشوند، ایجاد شد. البته، برخی از مسائل دیگر مانند افکار عمومی مصر، موقعیت قدرتمند ایران در جبهه مقاومت و به خصوص همکاریهای ایران با فلسطین، میزان علاقه مندی مصری ها را برای روابط با ایران افزایش داده است. در حقیقت، مساعد شدن فضای منطقه یکی از عواملی بود که موجب شد تا طرفین در جهت ارتقا روابط گام بردارند.
* با رشد فزاینده قدرت جمهوری اسلامی ایران و سیاست همسایه‌گرایی و منطقه گرایی دولت سیزدهم، به نظر می رسد قاهره، گزینه بعدی دستگاه دیپلماسی کشورمان برای بهبود روابط باشد. روابط تجاری و سیاسی ایران و مصر در حال حاضر در چه سطحی قرار دارد؟
ایران پس از اجرای سیاست همسایگی و منطقه گرایی که دولت سیزدهم در حال اجرای آن است، علاقه مند است که با کشورهای اسلامی به برقراری روابط بپردازیم. مصر یکی از کشورهای عمده اسلامی است که از نظر موقعیت استراتژیک، جایگاه آن در جهان اسلام، سوابق تمدنی، اشتراکات تاریخی و روابط سیاسی با ایران در گذشته، یکی از کشورهای هدف برای اجرای سیاست خارجی دولت سیزدهم به شمار می رود.
لذا، مصر از جمله کشورهایی است که در الویت برقراری روابط با ایران است، به خصوص که جمهوری اسلامی در سیاست خارجی خود روابط با افریقا را در الویت قرار داده است. مصر از یک طرف به عنوان یکی از کشورهای منطقه غرب آسیا یعنی خاورمیانه ای تلقی می شود و از سوی دیگر یک کشور افریقایی است. طبیعتا، مصر مشمول الویت و سیاست منطقه ای ما در خصوص برقراری روابط با کشورهای غرب آسیا و افریقا است و از این نظر یکی از اهداف سیاست خارجی ما همین برقراری روابط بوده است.
متاسفانه، روابط سیاسی و تجاری ایران در حال حاضر در سطح پایینی قرار دارد و قطع روابط طی چند دهه گذشته و عدم امکام فراهم شدن سفر و رفت و آمد میان اتباع دو کشور سبب شده که روابط فی مابین در سطح پایینی باشد
متاسفانه، روابط سیاسی و تجاری ایران در حال حاضر در سطح پایینی قرار دارد و قطع روابط طی چند دهه گذشته و عدم امکام فراهم شدن سفر و رفت و آمد میان اتباع دو کشور سبب شده که روابط فی مابین در سطح پایینی باشد. در همین راستا هم اکنون، ما روابط تجاری چندانی با مصری ها نداریم و روابط سیاسی هم در چارچوب سازمان ملل، سازمان همکاری اسلامی و جنبش عدم تعهد وجود دارد. به عبارت دیگر، روابط دوجانبه در حد معمول آن به دفتر حافظ منافع در مصر محدود می شود که در حال حاضر در سطح بسیار نازلی است.
* به گفته مقام مصری؛ آغاز حضور ایران در صحنه عربی «به شکلی متفاوت»، علاوه بر افزایش نسبت مبادلات تجاری با کشورهای عربی، به ثبات و توسعه منطقه نیز کمک می‌کند. ارزیابی شما در این باره چیست؟
برقراری رابطه ایران و مصر می تواند به افزایش مبادلات تجاری و ثبات منطقه کمک کند، چرا که این موضوع رکن کلی است، زمانی که همکاری های اقتصادی افزایش پیدا کند، کشورها علاقه مندی بیشتری به ثبات منطقه از خود نشان می دهند. این موضوع یک فرمول کلی است که توسعه روابط اقتصادی و همکاری های تجاری زمینه ساز برقراری و تداوم روابط و استحکام بخش روابط سیاسی میان کشورها باشد. لذا، می توان گفت که پس از برقراری روابط سیاسی و تجاری، روابط سیاسی گسترده تر نیز دارای معنا می شود و دو کشور می توانند به مراحلی که قاعدتا باید توسعه پیدا کند، دست یابند. همچنین، بخشهای خصوصی وارد همکاری ها و روابطی خواهند شد.
بازیگران عرصه تجاری می توانند در گسترش روابط دوجانبه میان ایران و مصر نقش آفرین باشند
روابط سیاسی محدود به روابط بین دولتها است؛ در حالی که در روابط تجاری، هم دولت ها، بخش خصوصی، تجار و سرمایه گذاران نیز به همکاری های اقتصادی ورود پیدا می کنند و تنها روابط به بازیگری در عرصه سیاسی محدود نمی شود. در حقیقت، بازیگران عرصه تجاری نیز در گسترش روابط میان ایران و مصر نیز نقش آفرین خواهند شد.
ایران علاقه مند چنین مسئله ای است، در حالی که بر همکاری های اجتماعی و فرهنگی نیز تاکید دارد؛ زیرا مصر جایگاه بسیار مهمی در جهان اسلام دارد و در گذشته هم مصری ها و ایرانی ها سمبل وحدت جهان اسلام یعنی وحدت میان اهل سنت و شیعیان بوده اند. قاعدتا، بعد از تمرکز بر روی روابط تجاری، همکاری های فرهنگی و اجتماعی زمینه ساز گسترش و استحکام روابط سیاسی بیشتر خواهد بود، ضمن اینکه بخشهای ملتهای دو کشور را برای حضور در صحنه درگیر این روابط خواهد کرد.
* بحران در غزه نیز گویی زمینه تقریب بیشتر روابط دیپلماتیک ایران و مصر را فراهم آورده است. آیا چنین موضوعی درست است؟
نقش بحران غزه بر فراهم شدن زمینه تقریب بیشتر بر روابط ایران و مصر، به مرز رفح بر می گردد. این مرز، یک مرز مشترک میان غزه و مصر و تنها راه کمک رسانی به فلسطینی ها تلقی می شود؛ یعنی کمکهای جهانی که کشورهای مختلف اسلامی و غیر اسلامی باید از طریق مرز رفح عبور کند و این دولت مصر است که باید زمینه هایی را فراهم کند که در درجه نخست کمکها به مصر ارسال شده و پس از آن از مرز رفح رهسپار غزه شود. حتی انتقال مجروحین فلسطینی که در غزه مجروح می شوند باید از طریق این مرز انجام شود.
در این جاست که ایران می تواند با همکاری بیشتر با مصر برای کمک رسانی و حضور هلال احمر در غزه کوشش کند و از مصریها برای کمک رسانی به مردم غزه استفاده نماید. در این راستا، در عرصه عمل این اقدامات انجام شده و برخی از کمک های ایران به رفح رسیده است. درست که اسرائیلی ها مانع شده و اجازه این کار را نمی دهند، اما کوششهای عملی برای کمک رسانی به مردم غزه آن هم از طریق خاک مصر و مرز رفح به یک سلسله تحرکات تازه و فشرده در روابط ایران و مصر تبدیل شده است.
نظر شما