بازار؛ گروه بین الملل: مذاکرات روند صلح و دستیابی به یک توافق میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان همچنان یکی از موضوعات حل نشده در قفقاز جنوبی است که بعید به نظر می‌رسد با این روند تا قبل از پایان سال جاری میلادی به نتیجه برسد.
وضعیت ناپایدار ارمنستان و شرایط داخلی این کشور و همچنین مواضع جمهوری آذربایجان و تعیین شروط نوشته شده و گاها اعلام نشده از سوی دیگر موجب شده تا دستیابی به یک توافق صلح از سوی این دو کشور قفقاز جنوبی با مشکل مواجه شوند و به‌رغم اظهاراتی که برای رسیدن به این توافق تا قبل از پایان سال ۲۰۲۳ مطرح کردند، کماکان چشم‌انداز روشنی را نمی‌توان برای آنها متصور شد.
روز پنجشنبه دولت‌های ایروان و باکو در بیانیه‌ای مشترک بار دیگر بر تمایل خود برای عادی سازی روابط و همکاری در راستای امضای یک توافق صلح بر اساس حق حاکمیت و یکپارچگی قلمرو تاکید کردند.
دو کشور همچنین توافق کردند تا ۳۲ سرباز ارمنی در ازای دو سرباز جمهوری آذربایجان آزاد شوند که عملیاتی شد.
دبیر شورای امنیت ارمنستان اعلام کرد، ایروان آماده است تا توافق صلحی را با جمهوری آذربایجان پیش از پایان سال جاری میلادی یا بلافاصله پس از آن امضا کند.
«الهام علی‌اف» رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان اخیرا در اظهاراتی تاکید کرد باکو خواهان جنگ با ایروان نیست و باید در این زمینه تضمین‌هایی وجود داشته باشد، اما به‌رغم این‌که اصول معاهده صلح تنظیم و به ارمنستان ارسال شده، همچنان آنها در این مسئله سکوت کرده‌اند و به نظر می‌رسد ارمنستان در حال نزدیک‌شدن به پذیرش این شروط است.
در همین زمینه، شارل میشل، رئیس شورای اروپا از توافق جدید ارمنستان و جمهوری آذربایجان به عنوان «یک گام بزرگ» استقبال کرد.
اگرچه گفتگوهای صلح میان ایروان و باکو در ماه‌های گذشته که به طور جداگانه توسط روسیه، اتحادیه اروپا و آمریکا برگزار شده، پیشرفت چندانی نداشته است اما رهبران ارمنستان و جمهوری آذربایجان ابراز امیدواری کرده‌اند که توافقنامه صلح جامع میان دو کشور تا پایان سال میلادی امضا شود.
خبرنگار بازار در گفتگو با «رابرت شاپیرو» استاد دانشگاه کلمبیا آمریکا به این موضوع پرداخته است که در ادامه می آید. وی نویسنده کتاب‌های «پنجاه سال روند در اولویت‌های سیاست آمریکایی‌ها»، «سیاستمدارها نگران نیستند: دستکاری سیاسی و از دست دادن پاسخ‌دهی دموکراتیک»، «راهنمای افکار عمومی آمریکا و رسانه‌های آکسفورد» و «فروش ترس: ضد تروریسم، رسانه‌ها و افکار عمومی» است.
رهبران جمهوری آذربایجان و ارمنستان تا کنون چندین بار اعلام کرده اند برای امضای توافق صلح آمادگی دارند اما تاکنون در این زمینه پیشرفتی حاصل نشده است
*جمهوری آذربایجان و ارمنستان اعلام کرده اند به زودی توافق صلحی بین آنها برای مبادله اسرا و عادی سازی روابط سیاسی انجام خواهد شد. چه دلایلی باعث حصول توافق احتمالی میان آنها شده است؟
رهبران جمهوری آذربایجان و ارمنستان تا کنون چندین بار اعلام کرده اند برای امضای توافق صلح آمادگی دارند اما تاکنون در این زمینه پیشرفتی حاصل نشده است.
*به نظر می رسد جمهوری آذربایجان در شرایط فعلی از مواضع ابتدایی خود پس از جنگ قره باغ در سال ۲۰۲۰ کوتاه آمده باشد. کاهش حمایت اسرائیل از باکو در نتیجه جنگ غزه و افزایش حمایت امریکا و فرانسه از ارمنستان از دلایل این موضوع عنوان می شود. ارزیابی شما چیست؟
شرایط بین المللی همواره بر بحران قره باغ تاثیر گذار بوده و اسرائیل و ایالات متحده آمریکا از جمهوری آذربایجان در این بحران حمایت کرده اند. کاهش یا عدم این حمایت می تواند به توافق صلح باکو – ایروان کمک کند.
جمهوری آذربایجان در حال تکمیل زیر ساخت مربوط به دالان زنگزور است و با توافق صلح ارمنستان را جهت پذیرش آن تحت فشار قرار خواهد داد. از آنجایی که ایران مخالف سرسخت کریدور فوق است احداث آن طبعا باعث ایجاد تنش در منطقه می شود
*پس از موضع گیری های اولیه در خصوص احداث کریدور زنگزور و مخالفت شدید ایران، باکو و آنکارا به ارتباط از طریق ایران رضایت داده اند. به نظر شما ممکن است موضوع کریدور زنگزور بار دیگر از سوی آنها مطرح شود؟
جمهوری آذربایجان در حال تکمیل زیر ساخت مربوط به دالان زنگزور است و با توافق صلح ارمنستان را جهت پذیرش آن تحت فشار قرار خواهد داد. از آنجایی که ایران مخالف سرسخت کریدور فوق است احداث آن طبعا باعث ایجاد تنش در منطقه می شود.
*کاهش حمایت روسیه از ارمنستان باعث شده تا نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان خواهان تجدیدنظر در توافقات مرزی با روسیه نیز بشود. حتی سخنانی در خصوص خروج از پیمان امنیت جمعی از سوی ایروان مطرح شده بود. به نظر شما این اقدامات عملی خواهد شد؟ اگر چنین شود چه دلالت هایی برای ایران دارد؟
ارمنستان از لحاظ اقتصادی و سیاسی در وضعیتی نیست که بخواهد جبهه دیگری از تنش را با روسیه یا ایران بگشاید.
*با توجه به کاهش نفوذ روسیه در قفقاز، تحولات آتی این منطقه و تاثیر آن بر ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟
با کاهش نفوذ روسیه در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز که این منطقه را حوزه نفوذ ممتاز خود می داند، شاهد حضور پررنگ چین در منطقه هستیم. چین با طرح یک کمربند یک جاده از طریق آسیای مرکزی و خاورمیانه خواهان اتصال زمینی چین به بازارهای اروپایی است.
این تحولات بر روابط ایران با کشورهای منطقه تاثیر گذار خواهد بود و با توجه به تحریم های ایالات متحده امریکا علیه تهران و روابط قوی تهران - پکن، مزیت های اقتصادی برای این کشور در پی خواهد داشت.
نظر شما