فاطمه کازرونی؛ بازار: اصفهان به نگین گردشگری کشور معروف است، آیینه ای تمام نما از تلفیق هنر و خلاقیت، معماری، طبیعت چهار فصل که پرداختن به هریک از آنها ساعت ها زمان می برد و بازدید از تمامی این جنبه های متنوع سفرهای متداوم و متعدد به این دیار کهن را می طلبد.
از کویر زیبای ورزنه در شرق اصفهان و تپه های سیلک هفت هزار ساله که هر دو پیشانی نوشت قدیمی ترین خاستگاه های تمدن بشری را دارند تا چشمه ساران و کوهستان هایی با جنگل های انبوه، گلستان کوه های طبیعی و چشمه سارانی که در این پهنه کهن جای دارند.
گوشه به گوشه این استان، مهد گیاهان دارویی و هوای ناب پر اکسیژن روستاهایی است که در تمام دنیا برای گردشگری سلامت و روان درمانی کاربرد دارد که امروزه از مهم ترین جنبه های اقتصاد گردشگری به شمار می رود و صد البته ماسه زارهایی که قدم نهادن در آنها گویی دغدغه های زندگی دنیا را از یاد انسان می برد و باز هم جنبه درمانی دارد.
درست جایی در میانه این استان پهناور، باشکوه ترین صحنه از فراز شهر اصفهان قابل مشاهده است، زیباترین بخش از رودخانه ای پر پیچ و خم که در کنار آن در کل استان بیش از ۴۰۰ بنای تاریخی شکل گرفته است، رودخانه ای که تمدن اصفهان در کنار آن شکل گرفته است و ۹۷ درصد مساحت آن از فرار و نشیب، شهرهای مختلف همین استان می گذرد، سلامت پل های تاریخی آن به جریان همین آب وابسته است و به زیباتالابی ختم می شود که مهم ترین تایید در دائمی بودن این رودخانه و زاینده بودن آب آن در صورت جریان داشتن همیشگی است.
رونق گردشگری «نصف جهان» با احیای محور تاریخی «زاینده رود»
زاینده رود از گذشته های دور قلب تپنده زندگی در استان پهناور اصفهان بوده است، گردشگری اصفهان بدون زاینده رود شاید معنایی ندارد.
استقبال بی سابقه بازدید از کهن شهر اصفهان در ایام نوروز باستانی که با ماه مبارک رمضان همزمان شده بود، نشان می‌دهد، زاینده رود از گردشگری اصفهان نیز جدا ناشدنی است گرچه سیلاب های بالادست، هر ساله بهانه ای برای بازگشایی آن در ایام اوج گردشگری می شود. اما پس از نوروز تاکنون با وجود اذعان کارشناسان به بارندگی های مناسب متاسفانه شاهد خشکی این رودخانه عظیم فلات مرکزی ایران هستیم؛ این امر موجب شده تا استانی که پیش از دوران کرونا در همه ایام سال رکوردار بازدید گردشگران بود، اکنون در مقایسه با دهه های گذشته به نوعی دوران رکود گردشگری را تجربه کند.
اقتصاد گردشگری اصفهان هرگز از زاینده رود جداشدنی نیست
در این ارتباط یک کارشناس اقتصاد و صنعت گردشگری در گفت و گو با خبرنگار بازار اظهار کرد: جدای از تأثیر بی بدیل زاینده رود در اقتصاد استان در زمینه های کشاورزی، دامی و غیره باید به این نکته اشاره کنیم که هرگز نمی توان اقتصاد گردشگری اصفهان را از زاینده رود جدا دانست.
مسعود فاضلی افزود: هوای اصفهان، طراوت بهاری آن، تعدیل دمایی آن در تابستان و زنده ماندن پل های تاریخی و حفظ این تمدن کهن به رودخانه زاینده رود وابستگی تام دارد، نمی توان از این موضوع گذشت که زیبایی اصفهان ناشی از رودخانه ای کهن است که سال ها جریان دائمی داشته و حتی اقامتگاه موقت زمستانی پرنده های مهاجر بوده است؛ پرندگانی که اکنون با رودخانه فصلی شده قهر کرده اند.
تعریف محورهای جدید گردشگری، برترین راهکار زنده کردن صنعت توریسم در همه دنیاست و این در حالی است که همه می دانند «زاینده رود» اصلی ترین محور گردشگری نصف جهان و حتی استان اصفهان است که نادیده گرفته شده است
وی با اشاره به اینکه در هیچ کجای دنیا چنین ظرفیت اقتصادی به بهانه های واهی نادیده گرفته نمی شود، تاکید کرد: گردشگری در اقتصاد اصفهان حرف نخست را می زند و میزان بازدید هر ساله گردشگران نیز ارتباط ناگسستنی با باز بودن زاینده رود دارد، به هر حال نباید فراموش کنیم که ۹۷ درصد اصفهان در حوضه زاینده رود قرار دارد و نباید با اتکا به تنها سه درصد مساحت استان مجاور در این حوضه، اقتصاد اصفهان در جنبه های مختلف و یک تمدن را خدشه دار کنیم.
این کارشناس اقتصاد با تاکید بر اینکه اصفهان در جنبه کشاورزی و دامی نیز با وجود همه مشکلات رتبه های نخست تولید و صادرات را داشته است، بیان کرد: مجالی برای پرداختن به تمام این جنبه ها نیست، تنها باید به این نکته اشاره کنیم که تعریف محورهای جدید گردشگری، برترین راهکار زنده کردن صنعت توریسم در همه دنیاست و این در حالی است که همه می دانند «زاینده رود» اصلی ترین محور گردشگری نصف جهان و حتی استان اصفهان است که گاه به عمد نادیده گرفته شده است.
وی گفت: بیش از ۴۰۰ بنای تاریخی در کناره زاینده رود در استان اصفهان وجود دارد، موضوعی که یونسکو به آن توجه کرد و قرار بود محور تاریخی زاینده رود ثبت جهانی شود که از این امر به هر دلیل غفلت کردیم، همه می دانیم که اگر این محور ثبت شده بود، یونسکو هرگز اجازه نمی داد رودخانه این محور تاریخی بین المللی خشک شود.
فاضلی تصریح کرد: کشورهای مختلف از ظرفیت رودخانه هایی مانند زاینده رود چنان درست استفاده کردند که ما سال ها بدویم نیز به گرد آنها نمی رسیم و اما با توجه به عزم کشور و استان در این راستا ما نیز باید به این جنبه از صنعت گردشگری اصفهان از دیدگاهی نو نگاه کنیم و در این راستا در نخستین گام اقدام دوباره برای ثبت محور تاریخی زاینده رود موضوعی است که باید مورد توجه میراث فرهنگی اصفهان باشد.
گردشگری محورهای طبیعی و روستایی
فاضلی با اشاره به اینکه محورهای طبیعی مانند مادی های اصفهان از سوی شهرداری و میراث فرهنگی در تعریف جدید محورهای گردشگری قرار گرفته اند، بیان کرد: نکته مهمی که باید به آن اشاره کنم این است که متاسفانه با بی توجهی و با خیال بازسازی فضای مادی ها، بخشی از این تمدن کهن در بازسازی های جدید از میان رفته است که از شهرداری اصفهان می خواهیم که هرچه زودتر نسبت به رفع این اشتباه اقدام کند.
وی در ارتباط با این اشتباه در از میان بردن بافت تاریخی مادی های اصفهان توضیح داد: درختان چنار جزئی از بدنه یک سیستم به نام مادی هستند، در تعریف مادی در کتابهای قدیمی آمده است که کوچک تر از رودخانه و بسیار بزرگ تر از نهر و جوی است بنابراین معنایی ندارد که مادی را به شکل نهر کوچک کرده و دور تا دور درختان را موزائیک کنیم که خشکی آنها را نیز در پی دارد.
کارشناس اقتصاد گردشگری با بیان اینکه «مادی» یک ساختار تاریخی متعلق به عهد صفوی است، گفت: ما انتظار داشتیم که همانند سالهای گذشته شهرداری اصفهان مادی های مغفول مانده را بازگشایی و بازسازی متناسب کند اما به نظر می رسد سیستم گردشگری شهرداری و اداره انهار و مادی های شهرهای اصفهان در این روند نظارتی نداشته است اما با توجه به اطلاع رسانی به موقع رسانه ها ضروری است هرچه سریع تر نسبت به رفع و اصلاح این عملیات نامناسب اقدام کند.
جهش اقتصاد روستاها با توجه ویژه به بومگردی و بازارچه های صنایع دستی
وی با بیان اینکه گردشگری استان اصفهان در جنبه های تاریخی خلاصه نمی شود، گفت: روستاهای شهرستان های مختلف اصفهان هر یک با آداب و رسوم خاص و بی بدیل خود ظرفیت بومگردی و اقامت شبانه به ویژه برای گردشگران خارجی را دارد. این روند به طور معمول علاوه بر اقامت در خانه های بومگردی و سنتی، با یک یا چند روز زندگی به سبک روستایی دنبال می شود که بسیار دلنشین است؛ ضمن اینکه این نوع بومگردی هم در معرفی ظرفیت های گردشگری کشور و نقاط کمتر شناخته شده مؤثر است و هم با خرید محصولات طبیعی، صنایع دستی، در جهش اقتصاد روستاها و معرفی فرهنگ بی نظیر ایرانی به جهان تاثیر دارد.
حتی در میانه بافتهای تاریخی و نقاط شناخته شده اصفهان نیز می توان به جست و جوی محورهای جدید گردشگری پرداخت، به طور مثال حیط پیرامونی مسجد جامع اصفهان مورد توجه جدی نبوده است
اما علیرضا ایزدی مشاور وزیر و مدیرکل سابق میراث فرهنگی اصفهان نیز در ارتباط با ضرورت تعریف محورهای جدید در گردشگری اصفهان به بازار اظهار کرد: بازتعریف محورهای جدید گردشگری در هر استان از جمله مواردی است که توسط سازمان میراث فرهنگی مورد توجه قرار گرفته است و اصفهان نیز حرفهای بسیاری در این راستا برای گفتن دارد.
تعریف محورهای جدید گردشگری در بافتهای تاریخی اصفهان
وی افزود: حتی در میانه بافتهای تاریخی و نقاط شناخته شده اصفهان نیز می توان به جست و جوی محورهای جدید پرداخت، به طور مثال مجموعه جهانی مسجد جامع عتیق اصفهان و بافت تاریخی اطراف آن براساس شواهد تاریخی، به بیش از یک هزار و ۲۰۰ سال قبل می رسد و شواهد انکار ناپذیری از پیشینه حیات متمدنانه نیاکان ما در این بافت تاریخی از پیش از دوران اسلامی وجود دارد اما تاکنون به شکل جدی محیط پیرامونی این مسجد مورد توجه قرار نگرفته است.
ایزدی مواردی مانند عصارخانه شاهی در دل بازار اصفهان، خانه های تاریخی مختلف مانند بهشتیان، جواهری، خانه مشیر الملک و بناهای تاریخی همچون مقبره «سلطان بخت آغا» مربوط به سده های اولیه اسلام، تخت فولاد اصفهان، مادی گردی، بافت گردی را از مهم ترین محورهایی دانست که نیازمند تعریف در تورهای گردشگری است و ابراز کرد: با برنامه ریزی و جلب همکاری مدیریت شهری تلاش کردیم که محورهای جدید گردشگری بر مبنای بافت و آثار تاریخی در اصفهان تعریف شود تا بر مبنای آن ضمن معرفی جاذبه های ناشناخته اصفهان، به توسعه گردشگری این شهر تاریخی به عنوان پایتخت فرهنگ و تمدن ایران اسلامی پرداخته شود و این امر باید همچنان در کهن شهر اصفهان و این استان مورد توجه باشد.
وی با اشاره به تشکیل تورهای مجازی در ایام کرونا در اصفهان و نقاط مختلف کشور گفت: ادامه فعالیت در بخش تورهای گردشگری مجازی همچنان در معرفی آثار تاریخی استان و بازدید مجازی از اماکن تاریخی و جاذبه های گردشگری اصفهان کمک کننده است.
زاینده رود مهم ترین محور گردشگری استان اصفهان
وی تقویت زیرساختهای گردشگری از جمله تجهیز و اضافه کردن اقامتگاه ها را با توجه به حجم زیاد گردشگران از مهم ترین موارد نیازمند توجه در استان دانست و گفت: در میان همه این مسائل نباید فراموش کنیم که زاینده رود مهم ترین محور گردشگری استان اصفهان است. در طول تعطیلات نوروزی امسال که به طور معمول از ۲۴ اسفندماه محاسبه می شود، بیش از ۱۰ میلیون مسافر و گردشگری نوروزی وارد اصفهان شدند که بخشی زیادی از این گردشگران به دلیل جریان زاینده رود بوده است.
تاکید کرد: زمانی که من برای مدیریت میراث فرهنگی اصفهان وارد این شهر شدم این نکته توجه من را جلب کرد که اصفهان، دیگر فقط نام بزرگی دارد، در حالی که مظلوم و محروم از بسیاری جهات است.
اینجا سرزمینی است که تمدن بشریت مدیون آن است، هفت هزار سال تاریخ و نشانه های آغاز تمدن بشری تنها در تپه های سیلک نهفته است و ما نیازمند همت ملی هستیم تا بار دیگر اصفهان با تاریخ و تمدن خود بدرخشد و از درد مهاجرت دور شود
وی اصفهانِ بی زاینده رود را به یک یک سنتور بی مضراب و یک تار بی سیم تشبیه کرد و گفت: بسیار دردآور است که شاهد باشیم این تمدن جهانی که بر مبنای وجود رودخانه زاینده رود شکل گرفته است، حال نیز به واسطه تلخی هایی مثل فرونشست بلعیده می شود، به عقیده من قلب ایران زمین، اصفهان است و این قلب اگر بتپد ایران را به تپش وا می دارد.
تاکید کرد: اینجا سرزمینی است که تمدن بشریت مدیون آن است، هفت هزار سال تاریخ و نشانه های آغاز تمدن بشری تنها در تپه های سیلک نهفته است، هنوز صدای چکش در بازار مسگران، آوای موسیقی بی نظیر کسایی ها، چک چک قلم خوشنویسی هنرمندان از جای جای این دیار شنیده می شود و ما نیازمند همت ملی هستیم تا بار دیگر اصفهان با تاریخ و تمدن خود بدرخشد و از درد مهاجرت دور شود.
نگاهی نو به گردشگری اصفهان با تعریف محورهای جدید توریستی
وی با اشاره به اینکه در کنار این ظرفیت عظیم باید به دنبال محورهای گردشگری در شهر اصفهان باشیم تا با تعریف روند جدید، استقبال بیشتر گردشگرانی که حتی در گذشته از این استان بازدید کرده اند را شاهد باشیم و در نتیجه به اقتصاد گردشگری کمک کنیم، گفت: «مادی گردی» که تنها با جریان دائمی زاینده رود محقق می شود؛ جلفا گردی، بازارگردی، محله گردی از ظرفیت های عظیمی است که باید به آنها توجه ویژه داشته باشیم که برخی از آنها توسط میراث فرهنگی اصفهان و با همکاری دیگر نهادها در دست اقدام است.
توسعه و گسترش گردشگری پایدار در استان، استفاده از ظرفیت سمن ها، نیروهای نخبه و متخصص، رسانه ها و تورهای گردشگری از موضوعاتی است که مورد توجه مقام عالی استان برای ارتقاء جایگاه ممتاز گردشگردی اصفهان است.
توسعه صنعت گردشگری پایدار و های تک
در این ارتباط رضا مرتضوی استاندار اصفهان اظهار کرد: یکی از راهبردهای آینده ما در اقتصاد استان، توسعه صنعت گردشگری پایدار و توسعه صنایع های تک است و لازم است با بهره مندی از شیوه های نوین، جذاب و کارآمد برای جذب گردشگران بهره لازم اخذ شود و در این راه از تجارب دیگر کشورها نیز نیز می توانیم بهره ببریم.
وی با اشاره به ضرورت معرفی فرهنگ ایرانی و جاذبه های گردشگری ایران به دنیا گفت: این امر باید توسط خود ما با برنامه ریزی صحیح انجام شود تا اثر دیدگاه های مغرضانه نسبت به کشورمان را حذف کنیم.
استاندار اصفهان تاکید کرد: گسترش گردشگری پایدار در چارچوب قانون می تواند در آینده اقتصاد استان نقش بسیار کارآمد و پررنگ ایفا کند.
استان اصفهان در زمینه های گردشگری مذهبی و دینی که دو مفهوم متفاوت از هم هستند، گردشگری سلامت و طبیعی، گردشگری رودخانه و جنگلی نیز حرف های ناگفته بسیار دارد که هر یک می تواند زمینه جداگانه ای در بهبود و توسعه اقتصاد گردشگری اصفهان و ایران باشد.
در این میان شهر اصفهان بخش های ناشناخته بسیاری دارد که می تواند هر یک محوری جداگانه باشد تا زمان اقامت گردشگران به ویژه توریست های خارجی تنها در نصف جهان، به بیش از سه شب افزایش پیدا کند. این امر در کنار توجه به احیای زاینده رود به عنوان اصلی ترین محور گردشگری اصفهان، از جمله مواردی است که کمک می کند به اقتصاد گردشگری دنیا نزدیک شویم.
نظر شما