بازار؛ گروه بین الملل: با ورود به اجلاس سران بریکس ۲۰۲۳_ پانزدهمین گردهمایی رهبران برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی_ دو انتظار اصلی در رابطه با نتایج احتمالی وجود داشت که هر دو موضوع گمانه‌زنی‌های زیادی بود: اولی در مورد «دلارزدایی» و دومی در مورد گسترش گروه بود. در حالی که موضوع اول به بحث و بررسی بیشتر سپرده شد، دومین بحث با پذیرش شش کشور جدید، برای عضویت کامل در ژانویه ۲۰۲۴، نتیجه تکان دهنده ای به دست آورد.
در بیانیه های بریکس در ۱۵ اجلاس گذشته ثبات قابل توجهی وجود داشته است. این گروه در مذاکرات سالانه خود به طور بی وقفه به چهار موضوع پرداخته است. اولاً، بر اهمیت چندجانبه گرایی، پیامد بحران مالی جهانی و رکود اقتصادی ۲۰۰۹-۲۰۰۸، و کاهش نسبی ناشی از غرب (که با بحران ۲۰۱۰ منطقه یورو تشدید شد) تاکید کرده است. دوم، این گروه بر تداوم رشد اقتصادی تأکید کرده و به پیشرفت در اهداف توسعه هزاره و جانشین آنها، اهداف توسعه، توجه کرده است.
سوم، بریکس بر همبستگی پافشاری کرده، به طوری که اعضا اغلب از حاکمیت و آرمان‌های یکدیگر حمایت کرده اند. در اینجا می توان به تمایل برزیل، هند و آفریقای جنوبی برای پیوستن به شورای امنیت سازمان ملل اشاره کرد؛ اگرچه چین و روسیه در این مورد متعهد نبوده‌اند. چهارم، این گروه به طور مستمر بر نیاز به اصلاح ساختارهای حکمرانی جهانی برای انعکاس واقعیت جدید ظهور اقتصادهای بزرگ خارج از اقیانوس اطلس شمالی، که از پایان جنگ جهانی دوم بر مؤسسات و نهادها تسلط داشتند، تأکید کرده است.
با توجه به این موضوع، در اولین بیانیه آمده است: اقتصادهای نوظهور و در حال توسعه باید صدا و نمایندگی بیشتری در موسسات مالی بین‌المللی داشته باشند؛ به طوری که روسا و مدیران اجرایی آنها باید از طریق یک فرآیند گزینش باز، شفاف و مبتنی بر شایستگی منصوب شوند.
موضوعی که می‌توان آن را آرمان پنجم نامید، در بیانیه اجلاس اول آشکار بود، اما به‌طور پراکنده در بیانیه‌های بعدی آمده و آن این است که نیاز شدیدی به یک سیستم پولی بین‌المللی باثبات، قابل پیش‌بینی و متنوع‌تر وجود دارد.
در سال‌های اخیر، به‌ویژه دو سال اخیر، این آرزو مجددا اهمیت پیدا کرده است. جنگ روسیه و اوکراین موجب شد تا روسیه توسط غرب تحریم شده و این کشور از استفاده از سیستم های پرداخت جهانی محروم شود. در بسیاری از تصورات عمومی منتهی به اجلاس، این گروه با هدف تشکیل یک واحد پولی جدید هدایت می شد. اما اینطور نیست و وزارت دارایی کشور میزبان نیز همین مسئله را اعلام کرده است.
تنها چین و هند دارای اقتصادهای واقعی در حال رشد و پایدار هستند و سه عضو دیگر اصلی بریکس از سال ۲۰۱۵ در رکود و افول قرار دارند
با این وجود، بریکس متعهد شده است که تجارت را با ارزهای خود و نه دلار آمریکا انجام دهد؛ همانطور که معمولاً اتفاق افتاده است. اما، آرزوی یک واحد پولی تنها از طریق اعلامیه و بیانیه های اجلاس سران محقق نمی شود. این امر مستلزم اعتماد شهروندان و کسب وکارها به بنیادهای اقتصادی اعضای بریکس است و تاکنون به دلایل مختلف نسبت به یکدیگر دوسوگرا بوده‌اند.
بخشی از مسئله این است که تنها چین و هند دارای اقتصادهای واقعی در حال رشد و پایدار هستند و سه عضو دیگر از سال ۲۰۱۵ در رکود و افول قرار دارند. هیچ انگیزه ای برای این دو کشور وجود ندارد که ارزهای نسبتاً ناپایدار آفریقای جنوبی و روسیه را جمع کنند در حالی که برزیل شاید یک استثنا باشد.
در مورد بحث ارز که با بیانیه مبهم «سیریل رامافوسا» رئیس جمهور آفریقای جنوبی به پایان رسید: به عنوان بریکس، ما آماده هستیم تا فرصت هایی را برای بهبود ثبات، قابلیت اطمینان و انصاف معماری مالی جهانی بررسی کنیم. در آن اجلاس موافقت شد که وزیران دارایی و یا روسای بانک مرکزی بریکس در صورت لزوم، موضوع ارزهای محلی، ابزارهای پرداخت و پلتفرم‌ها را بررسی کنند و تا اجلاس بعدی به رهبران بریکس گزارش دهند.
گسترش بریکس؛ تضعیف یا تقویت ؟
با این حال، آنچه اتفاق افتاد، گسترش بسیار مورد انتظار و مورد بحث گسترده بریکس بود. همانطور که رامافوسا گفت: ما تصمیم گرفتیم از آرژانتین، مصر، جمهوری فدرال دموکراتیک اتیوپی، جمهوری اسلامی ایران، پادشاهی عربستان سعودی و امارات متحده عربی دعوت کنیم تا به عنوان اعضای کامل بریکس معرفی شوند و بر همین اساس کشورهای جدید در ژانویه سال آینده جای خود را خواهند داشت.
برخی از کارشناسان معتقدند که بریکس به تعدادی از اعضای جدید اجازه ورود داده است که حضور آنها ممکن است انسجامی را که در ۱۵ سال گذشته به وجود آمده تضعیف کند
با این حال، این واقعیت صرف گسترش نیست، بلکه ویژگی بسط است که اهمیت دارد. در این راستا، برخی از کارشناسان معتقدند که اجلاس نتیجه ضعیفی داشته است. این گروه به تعدادی از اعضای جدید اجازه ورود داده است که حضور آنها ممکن است انسجامی را که در ۱۵ سال گذشته به وجود آمده تضعیف کند. آرژانتین دارای یک اقتصاد بسیار بی ثبات، با بدهی بالا و تورم غیرقابل کنترل در حال حاضر ۱۱۳ درصد است. ایران و عربستان سعودی هم چندین دهه در «جنگ سرد» بوده و درگیر رقابت نیابتی در خاورمیانه بوده‌اند که البته با تلاش دو کشور به توافق جدید مثبتی رسیده اند. گرم شدن جدید روابط آنها که توسط چین در ماه آوریل تسهیل شد، هنوز تازه است و چند سال زمان نیاز دارد تا به صورت دائمی در نظر گرفته شود.
از طرفی، افزودن همزمان مصر و اتیوپی به طور مشابه می‌تواند انسجام گروه را تضعیف کرده و منجر به درگیری بالقوه در داخل گروه شوند، زیرا این دو بر سر استفاده از آب نیل پس از تکمیل سد بزرگ رنسانس اتیوپی (GERD) در اتیوپی با یکدیگر اختلاف دارند.
درگیری‌های بین اعضای بریکس، چین و هند، مکرر بوده است، و تا کنون، این گروه از آنها جان سالم به در برده است - اما چرا اعضای جدیدی با چنین درگیری‌های تازه و بالقوه خودشان وارد می‌شوند؟ پتانسیل تعارض یکی از ابعادی است که این اضافه شدن در آن تعجب آور بوده است.
مورد دیگر فقدان لنگرهای ایدئولوژیک آنها با چشم انداز بریکس است، اگر هدف آن ارائه جایگزینی برای غرب (حداقل برای چین و روسیه) باشد زیرا برخی از اعضای جدید، به ویژه عربستان سعودی و امارات از نظم تحت رهبری ایالات متحده کاملاً خوشحال هستند. هر دو قرارداد همکاری دفاعی با ایالات متحده دارند و گزارش شده که ۵۰۰۰ پرسنل نظامی آمریکایی در پایگاه هوایی الظفره امارات و حداقل پنج پایگاه آمریکایی در خاک عربستان مستقر هستند.
با ملاقات رهبران بریکس، بحث مهم دیگری بین عربستان سعودی و اسرائیل در مورد برقراری روابط دیپلماتیک برای اولین بار در تاریخ در جریان بوده است. با این پذیرش ها، این گروه ممکن است امیدوار باشد که با جذب کشورهایی که دارای بالاترین ذخایر پرمعامله ترین کالا در جهان_نفت_هستند، جهان را از نظر مالی از دلار دور کند. اما این یک استراتژی بلندمدت خواهد بود که مستلزم یکپارچگی است.
نظر شما