رابطه ایران و عربستان تصمیم استراتژیک است| تاثیر مثبت دیپلماسی منطقه ای بر روابط ایران و آمریکا

بازار؛ گروه بین الملل: حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران که در پاسخ به دعوت رسمی «فیصل بن فرحان» وزیر خارجه عربستان سعودی به ریاض و پس از آن به جده سفر کرد و علاوه بر همتای سعودی با محمد بن سلمان ولیعهد سعودی نیز دیدار کرد.

وزیر امور خارجه در ریاض با همتای سعودی خود دیدار و در دیداری که سه ساعت و نیم به طول انجامید درباره مناسبات دوجانبه و تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی به گفت‌وگو پرداخت.

وزیر خارجه عربستان سعودی در نشست خبری با امیرعبداللهیان بر عزم این کشور برای گسترش و تقویت روابط دوجانبه با ایران تأکید کرد و گفت که منتظر سفر آقای رئیسی به ریاض هستیم.

وزیر امور خارجه هم در این نشست خبری در ریاض گفت که روابط ایران و عربستان سعودی در مسیر درست خود قرار دارد و رو به پیشرفت است و از پذیرش دعوت پادشاه عربستان از سوی رئیسی خبر داد و افزود: این سفر در زمان مناسب انجام خواهد شد.

وی بامداد روز جمعه هم وارد جده شد و با محمد بن سلمان ولی‌عهد عربستان سعودی دیدار کرد.

وزیر امور خارجه پس از این دیدار با بیان اینکه گفت‌وگوی صریح، بی‌پرده و نتیجه‌بخشی با ولی‌عهد عربستان داشتم، گفت: بر مناسبات دوجانبه پایدار در همه زمینه‌ها تأکید شد و در منطقه برامنیت و توسعه برای همه اتفاق نظر داریم.

رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران همچنین پنجشنبه در محل سفارت ایران در ریاض حضور یافت و از نزدیک در جریان فعالیت‌های این سفارتخانه قرار گرفت.

این نخستین سفر امیرعبداللهیان و یک مقام عالی‌رتبه ایرانی به عربستان پس از قطعی روابط دو کشور در دی ۱۳۹۴ است. ایران و عربستان در ۱۹ اسفند ۱۴۰۱ پس از رایزنی‌هایی در عراق، عمان و پکن در نهایت به توافق رسیدند که روابط دیپلماتیک را از سر بگیرند. پس از آن مقرر شد وزرای خارجه دیدار کنند که این دیدار ۱۷ فروردین ۱۴۰۲ در پکن صورت گرفت. وزرای خارجه پس از آن در کیپ تاون ملاقات کردند و بعد از آن هم وزیر خارجه عربستان ۲۷ خرداد سفری یک روزه به تهران داشت و با امیرعبداللهیان و رئیسی دیدار و گفت‌وگو کرد.

در خصوص این موضوع، خبرنگار بازار گفتگویی با پروفسور «پل پیلار» استاد دانشگاه جورج تاون آمریکا انجام داده که در ادامه می آید.

«پل پیلار» یکی از سردبیران نشریه نشنال اینترست، و عضو ارشد مرکز تحقیقات امنیتی دانشگاه جورج تاون و نیز مرکز سیاست‌های امنیتی ژنو است. وی در سال ۲۰۰۵ پس از ۲۸ سال فعالیت در جامعه اطلاعاتی ایالات متحده از سازمان اطلاعات مرکزی (DCI) بازنشسته شد و پس از آن به عنوان استاد مهمان در برنامه مطالعات امنیتی در دانشگاه جورج تاون حضور یافت.

مناصب ارشد دولتی پیلار، شامل افسر اطلاعات ملی خاورنزدیک و آسیای جنوبی، رئیس واحدهای تحلیلی در CIA در حوزه‌های خاورنزدیک، خلیج فارس و آسیای جنوبی، معاون رئیس مرکز ضد تروریستی DCI و دستیار اجرایی مدیر اطلاعات مرکزی بوده است. پروفسور پیلار همچنین در شورای اطلاعات ملی به عنوان یکی از اعضای اصلی گروه تحلیلی آن فعالیت می‌کرد. وی کهنه‌سرباز جنگ ویتنام و افسر بازنشسته ارتش ایالات متحده نیز هست.

پل پلار دارای مدرک افتخاری از کالج دارتموث، لیسانس فلسفه از دانشگاه آکسفورد، و کارشناسی ارشد و دکتری از دانشگاه پرینستون است. کتاب های پل پیلار عبارتند از: «مذاکره برای صلح: خاتمه جنگ بعنوان یک روند چانه‌زنی (۱۹۸۳)»؛ «تروریسم و سیاست خارجی ایالات متحده (۲۰۰۱)»؛ «اطلاعات و سیاست خارجی ایالات متحده: عراق، ۱۱ سپتامبر و اصلاح اشتباهات (۲۰۱۱)» و «چرا آمریکا جهان را اشتباه می‌فهمد: تجربه ملی و ریشه‌های سوءبرداشت (۲۰۱۶)».

*حسین امیرعبداللهیان در سفر به عربستان با همتای سعودی و ولیعهد عربستان دیدار کرد. اهمیت سفر چه بود؟

ظاهراً این اولین تبادل در این سطح از زمان از سرگیری روابط دیپلماتیک با میانجیگری چین بود. این نشان می دهد که تحرکی برای از سرگیری روابط وجود دارد.

*در حالی که برخی استدلال می کنند تنش زدایی میان تهران و ریاض تاکتیکی است، محمد بن سلمان ولیعهد سعودی در دیدار با امیرعبداللهیان گفت که نگاه ریاض به تهران استراتژیک است. ارزیابی شما از سخنان او چیست؟

عربستان سعودی تصمیمی اساسی گرفت و برخی از سیاست‌های قبلی را تغییر داد، مبنی بر اینکه منافع این کشور با کاهش تنش‌ها با همسایگانش، به‌ویژه ایران، به بهترین شکل تامین خواهد شد. این یک تصمیم استراتژیک است.

* بعد از دیدار امیرعبداللهیان با همتای سعودی، فیصل بن فرحان وزیر خارجه سعودی تماسی با وزیر خارجه آمریکا داشت. برخی این تماس تلفنی را ناشی ازز نگرانی آمریکا از بهبود روابط ایران و عربستان اعلام کردند. ارزیابی شما چیست؟

دولت آمریکا درباره ازسرگیری روابط عربستان و ایران صحبت مثبتی داشته است، بنابراین این موضوع چندان جای نگرانی ندارد. اما ایالات متحده علاقه مند است که هر چه می تواند در مورد مواردی که بین عربستان سعودی و ایران بحث می شود، بداند.

*سفر در حالی صورت گرفت که ایران و آمریکا نیز در خصوص مبادله زندانی به توافق رسیده اند. این همزمانی چه معنایی دارد؟

رابطه مستقیمی وجود ندارد. اما گرم شدن روابط بین ریاض و تهران قطعاً به تصمیمات سیاستی خود ایالات متحده در مورد روابط با ایران و روابط با کشورهای خلیج فارس به طور کلی مرتبط است. یک رابطه خوب بین ایران و عربستان سعودی از نظر سیاسی دستیابی به توافقات جدید با ایران را برای دولت بایدن آسان تر می کند.

*با توجه به افزایش نیروهای آمریکایی در خلیج فارس و احتمال افزایش تنشها میان ایران و آمریکا، این سفر چه تاثیری بر جلوگیری از افزایش تنشها میان تهران و واشنگتن خواهد داشت؟

ممکن است به جلوگیری از تشدید تنش ها کمک کند، به این معنا که احتمال تکرار حوادثی مانند حمله به تاسیسات نفتی عربستان در سال ۲۰۱۹ کمتر است.