بازار؛ گروه بورس: سازمان بورس و اوراق بهادار به تازگی طی ابلاغیه‌ای فعالیت صندوق های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت را در بازار اختیار معاملات یا به اصطلاح عام‌تر آپشن را ممنوع کرد، خبری که از همان ابتدا با انتقاد جدی فعالان این بازار بخصوص ذی‌نفعان آن مواجه شد. در واقع فعالان این بخش با بیان این که هدف اصلی از شکل‌گیری بازار مشتقه به خصوص آپشن‌ها، پوشش ریسک است و این امر می‌تواند به خوبی نیازهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت را مهیا کند، ابلاغیه مذکور را مصوبه‌ای مضر برای کلیت بازار آپشن و بخصوص عملکرد این صندوق‌ها از منظر بازدهی یاد کردند؛ البته این ابلاغیه حامیان خود را نیز داشت، حامیانی که هدف صندوق‌های فیکس را کاهش ریسک از طریق سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت می‌دانستند.
ارزش معاملات آپشن‌ها نسبت به ارزش معاملات خرد کم تر از ۱ درصد و در روزهای پُر رونق ۱.۵ تا ۲ درصد است که نشان از عمق نسبتا کم این بازار برای پیاده‌سازی استراتژی‌های مختلف و سرمایه‌گذاری در سطح کلان دارد
این افراد باتوجه به ذائقه ریسک‌گریز دارندگان یونیت‌ها و واحدهای این نوع صندوق‌ها، از پایه و بنیاد سرمایه‌گذاری در این ابراز مالی جدید را باتوجه به ریسک بالا آن مجاز نمی‌دانند. از این رو این گونه استنباط می‌شود که مدیران این دست صندوق‌ها با استفاده از استراتژی‌های مختلف یا استفاده از اهرم این ابزار در پی افزایش بازدهی صندوق‌های خود بودند که با این مصوبه هرچه رشته بودند پنبه شد؛ البته استفاده نادرست از آپشن ها، مانند هر ابزار دیگری می‌تواند منجر به زیان‌های بزرگ شود، به واقع این بازار دقیقا همانند تیغ بُرّنده‌ای است که عدم آشنایی کامل و تسلط به آن می‌تواند تبعات جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد و البته در دیگر نقاط جهان نیز صندوق های سرمایه‌گذاری برخی ممنوعیت در استفاده از آپشن‌ها دارند که ساده‌ترین آن‌ها ممنوعیت اتخاذ موقعیت فروش (short) است. در نتیجه همین ۲ عامل؛ یعنی بازدهی بالاتر صندوق‌های درآمد ثابت و عدم تناسب آن با بانک و افزایش ریسک صندوق‌های فیکس موجب شد تا شاهد واکنش رکن اصلی بازار؛ یعنی سازمان بورس باشیم که البته واکنش آنچنان بی جایی نیست.
برای درک بهتر این موضوع باید نگاهی به جایگاه فعلی آپشن‌ها در بازار بیاندازیم؟ در برهه کنونی نسبت ارزش معاملات آپشن‌ها نسبت به ارزش معاملات خرد کم تر از ۱ درصد و در روزهای پُر رونق ۱.۵ تا ۲ درصد است که نشان از عمق نسبتا کم این بازار برای پیاده‌سازی استراتژی‌های مختلف و سرمایه‌گذاری در سطح کلان دارد. از سوی دیگر تازه بودن این بازار برای فعالان موجب شده تا برخی بدون شناخت کامل این ابزار آن را در معاملات خود و صندوق‌های درآمد ثابت تحت مدیریت خود دخیل کنند.
گرچه منکر این موضوع نباید شد که این تصمیم خود عاملی برای کاهش ارزش معاملات آپشن‌هاست، اما با نگاهی کلان متوجه خواهیم شد که حجم معاملات این بازار و حتی زیر ساخت‌های موجود کنونی که هنوز توسعه کافی نیفتند، می‌تواند منجر به چالش‌ها و آسیب‌هایی شود که جبران آن سخت خواهد بود.
نکته دیگر در رابطه بازار آپشن مغایرت ذات این ابزار با فلسفه وجودی آن، یعنی پوشش ریسک است و دقیقا به همین خاطر است که این ابزار در بین دیگر ابزارها در طبقه دارایی‌های پر ریسک قرار می‌گیرند؛ در واقع باید پذیرفت که هیچ ریسکی با ابزارهای پوشش ریسک از بین نخواهد رفت و فقط به طرف دیگر یا شخص دیگر منتقل خواهد شد.
به نظر می‌رسد سازمان بورس با مصلحت اندیشی و تکیه به موارد مطروحه بالا و به اعلام خود شفافیت مسیرهای تامین مالی و حذف ریسک‌های مرتبط چنین تصمیم سختی را در جهت تامین منافع بازارسرمایه اتخاذ کرده باشد؛ با این حال بازار پویا مشتقه و بخصوص آپشن‌ها روزبه‌روز در حال گسترش است.
باتوجه به لزوم افزایش عمق بازار این ابزار و از همه مهم‌تر وجود سرمایه‌گذارانی با ریسک‌پذیری و خالص ثروت بالا نیاز به راه‌اندازی هج فاندینگ‌ها (hedge fund) به عنوان صندوق‌های سرمایه‌گذاری پوششی غیر مرسوم به شدت احساس می‌شود.
نظر شما