بازار: گروه بین الملل: احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد ایران اخیرا اعلام کرده است که امارات متحده عربی از جمله کشورهایی است که بستر مناسبی برای سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی خارجی ایجاد کرده است و اخیرا هیات اماراتی سفری به تهران داشته و من هم دیداری با وزیر اقتصاد امارات داشتم. توافق‌نامه سرمایه‌گذاری مشترک بین ایران و امارات در هفته‌های آینده به امضا می‌رسد و ایران هم پیشنهادات مشخصی به صندوق‌های سرمایه‌گذاری امارات ارائه کرده است و منتظر اعلام نظر طرف اماراتی هستیم.
امارات متحده عربی و ایران در دو طرف حل‌نشدنی‌ترین مسائل در خاورمیانه امروز قرار دارند. امارات شریک ایالات متحده است، در حالی که ایران یکی از دشمنان اصلی ایالات متحده است. امارات اخیرا روابط خود را با اسرائیل عادی کرد و این دو از طرف‌های مخالف در جنگ داخلی یمن حمایت کردند. در مقابل، حوثی های یمن در اوایل سال ۲۰۲۲ حملاتی را به ابوظبی و دبی انجام دادند و درگیری را برای امارات تشدید کردند. با وجود این اختلافات، دو کشور در یکسال اخیر فضای صمیمانه‌ای را ایجاد کرده اند.
امارات متحده عربی در سال ۲۰۱۶ سفیر ایران را در اعتراض به حمله به عربستان سعودی فراخواند. سال‌ها پس از آن، روابط بین دو کشور بسیار سرد بود تا اینکه در سال ۲۰۱۹ که امارات متحده عربی در پی خروج آمریکا از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) با ایران درگیر و به دنبال حفظ ثبات در منطقه و بازدارندگی ایران بود، دوباره از سر گرفته شد. منافع امارات حفظ ثبات در خلیج فارس برای تسهیل صادرات نفت بود، در حالی که ایران به دنبال ورود و خروج کالا بود. از آن زمان، روابط اقتصادی بین دو کشور به شدت افزایش یافته است، زیرا امارات متحده عربی به عنوان منبع اصلی ورود و خروج کالا باوجود تحریم‌های ایالات متحده عمل می‌کند. به طور کلی، یخ روابط همچنان رو به آب شدن است.
توسعه تجارت دوجانبه
به باور کارشناسان، منافع اقتصادی قابل توجه امارات در ایران عامل اصلی ایجاد روابط دوستانه بوده است. امارات بزرگترین صادرکننده کالاهای غیرنفتی به ایران بوده و حدود ۶۸ درصد از واردات ایران را به خود اختصاص داده است. در یک دوره شش ماهه در سال ۲۰۲۱، امارات متحده عربی سه برابر بیشتر از ترکیه، بزرگترین صادرکننده بعدی، به ایران کالا صادر کرد. صادرات امارات متحده عربی ۷ میلیارد دلار و احتمالاً کم باشد، زیرا بسیاری از صادرکنندگان به دلیل تحریم‌ها از اظهار کالاهای خود خودداری می‌کنند. این مقدار صادرات امکان‌پذیر است زیرا امارات از زمان اعمال مجدد تحریم‌های شدید ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ به حلقه اصلی ایران با اقتصاد جهانی تبدیل شده است.
سابقه توقیف کشتی‌ها در خلیج فارس و شعله ور شدن جنگ در یمن می‌تواند آسیب‌زا باشد. امارات با تعمیق وابستگی ایران به همسایگان خود به دنبال کاهش احتمال وقوع چنین درگیری است.
شرکت‌های امارات متحده عربی کالاهایی را از شرکت‌های غرب و شرق آسیا سفارش می‌دهند و سپس با فروش مجدد آن به مشتریان ایرانی با قیمت‌های بالا سود می‌برند. این ترتیب برای هر دو طرف منتفع می‌شوند، زیرا ایران دسترسی راحتی به این کالاها از منابع دیگر ندارد و شرکت‌های اماراتی سود زیادی کسب می‌کنند. مجموع صادرات به ایران در سال ۲۰۲۲ به بیش از ۱۲ میلیارد دلار خواهد رسید.
گذشته از روابط مستقیم اقتصادی خود با ایران، امارات همچنین مایل است از تعامل خود به عنوان ابزاری برای کاهش بی‌ثباتی در منطقه استفاده کند. سابقه توقیف کشتی‌ها در خلیج فارس و شعله ور شدن جنگ در یمن می‌تواند آسیب‌زا باشد. امارات با تعمیق وابستگی ایران به همسایگان خود به دنبال کاهش احتمال وقوع چنین درگیری است.
البته امارات در برقراری ارتباط اقتصادی و سیاسی با ایران تنها نیست، کویت اخیراً سفیر خود در ایران را بازگرداند و روابط ایران و سعودی دوباره از سرگرفته شد. صادرکنندگان عمده نفت خلیج فارس برای ثبات اقتصادی خود به ثبات منطقه‌ای نیاز دارند و رابطه پرتنش با تهران نمی تواند منافع آنها را تامین کند. از همین منظر، سیاستگذاران و دیپلمات‌های امارات متحده عربی پیشنهاد می‌کنند که رقابت‌های سیاسی و خصومت‌های تاریخی باید به خاطر حفظ درآمد حیاتی نفت مدیریت شوند.
مسیر رو به جلو؛ وابستگی متقابل اقتصادی
با وجود انگیزه برای بهبود روابط، تنش‌ها بین امارات و ایران ناشی از اختلافات منطقه‌ای احتمالاً ادامه خواهد داشت. عادی سازی روابط امارات متحده عربی با اسرائیل به شدت ایران را آزرد و احتمالاً مانعی برای تعمیق بیشتر روابط در آینده خواهد بود. روابط با ایالات متحده نیز می‌تواند به عنوان یک گره روابط باشد، زیرا مقامات آمریکایی بر همتایان اماراتی خود برای اجرای دقیق‌تر رژیم تحریم‌ها فشار آورده‌اند.
درگیری‌های منطقه‌ای که در آن امارات و ایران با یکدیگر مخالف هستند نیز روابط دوجانبه را به سمت جلو متمایل خواهد کرد. جنگ در یمن بزرگترین چالش پیش روی روابط ایران و امارات است، اما توقف درگیری‌هایی پس از احیای روابط تهران-ریاض، این امید را ایجاد می‌کند که آتش‌بس دائمی‌تر امکان پذیر شود. اگر توافقی حاصل شود، همکاری در سراسر خلیج فارس را بسیار آسان‌تر می‌کند و به امارات و ایران اجازه می‌دهد تا دیگر اختلافات دوجانبه را به طور مؤثرتری کاهش دهند. در حال حاضر، جنگ یمن در خط مقدم سیاست منطقه‌ای هر دو کشور قرار دارد و اختلاف نظر آنها در مورد چگونگی حل آن بر افزایش همکاری‌ها اولویت دارد.
حل و فصل مناقشه به هر دو طرف آزادی عمل بیشتری برای تعمیق روابط می‌دهد. اگر جنگ از سر گرفته شود، احتمالا تلخ‌تر از گذشته بوده و می‌تواند منجر به حملات بیشتر به امارات شود. در حالی که روابط بین امارات و ایران به شدت تحت تاثیر نتایج مذاکرات در یمن قرار خواهد گرفت، منافع اقتصادی به هم پیوسته آنها باید باعث روابط صمیمانه را نگه دارد و تنش‌های منطقه‌ای را سرکوب کنند.
امارات متحده عربی احتمالا به افزایش صادرات کالاهای تولیدی خود به ایران ادامه خواهد داد. ایران منابع کمی برای واردات این کالاها دارد و در امارات، صادرات مجدد کالا به ایران به یک صنعت بزرگ تبدیل شده است
در عین حال، روابط اقتصادی بین امارات و ایران احتمالاً به تعمیق ادامه خواهد یافت. فضای کافی برای رشد روابط تجاری بین دو کشور، به ویژه در حوزه استخراج منابع طبیعی وجود دارد. شرکت‌های اماراتی علاقه قابل توجهی به منابع ایران مانند طلا، الماس، فلزات و مواد خام فلزی ابراز کرده‌اند و به احتمال زیاد در آینده نزدیک سرمایه گذاری در صنعت استخراج را افزایش خواهند داد و به دلیل ماهیت اقتصاد ایران، احتمالاً این رقم افزایش خواهد یافت. بسیاری از این مواد احتمالاً برای صادرات به امارات متحده عربی، افزایش سرمایه‌گذاری امارات در ایران و همچنین افزایش واردات اماراتی از محصولات ایرانی را افزایش می‌دهد.
به همین ترتیب، امارات متحده عربی احتمالا به افزایش صادرات کالاهای تولیدی خود به ایران ادامه خواهد داد. ایران منابع کمی برای واردات این کالاها دارد و در امارات، صادرات مجدد کالا به ایران به یک صنعت بزرگ تبدیل شده است. این صنعت به دلیل ماهیت بسیار سودآور و اهرمی که به امارات در معاملاتش با ایران می‌دهد، به رشد خود ادامه خواهد داد.
هنگامی که تجارت بین دو کشور بیشتر مواد اولیه تولیدات ایران را تحویل می‌دهد، ثبات در فعالیت اقتصادی امارات متحده عربی نیز برای تهران مهم خواهد بود. با این حال، اگر آمریکا و ایران به یک توافق هسته‌ای جدید دست یابند، این رشد صادرات می‌تواند به خطر بیفتد، زیرا لغو تحریم‌های آمریکا می‌تواند به ایران امکان دسترسی به کالاهای تولیدی ارزان‌تر از منابع دیگر را بدهد.
لازم به یادآوری است که در دیدار وزیر اقتصاد ایران و وزیر مالی امارات با اشاره به افزایش ۴۰ برابری حجم تجارت بین دو کشور، مقرر شد که به زودی اقدامات مقتضی به منظور تنظیم موافقتنامه‌های سرمایه‌گذاری خارجی و اجتناب از اخذ مالیات مضاعف بین طرفین به مورد اجرا قرار گیرد.
اخیرا نیز رضا عامری، سفیر ایران در امارات متحده عربی گفته است: با توجه به مذاکراتی که با طرف اماراتی داشتیم، عزم و اراده جدی برای توسعه شکل گرفته است و خدمات صدور روادید به تجار تسهیل خواهد شد.
نظر شما