وحید پورتجریشی؛ بازار: روابط چین و کشورهای جنوب شرق آسیا که اکثر آنها عضو پیمان منطقه ای آ سه آن (ASEAN) نیز هستند، طی سال های اخیر در مسیر توسعه ای چشمگیر قرار داشته است. نخستین معاهده تجاری میان دو طرف در جریان حضور «کی آن کی چن» وزیر خارجه اسبق چین در بیست و چهرمین اجلاس سران آ سه آن در سال ۱۹۹۱ در کوآلالامپور به امضا رسید.
دو طرف نهایتا در سال ۱۹۹۶ و در جریان برگزاری بیست و نهمین اجلاس سران آ سه آن برای شراکت کامل با یکدیگر به توافق رسیده و چین در سال ۲۰۰۹، به بزرگترین شریک تجاری آ سه آن تبدیل شد؛ جایگاهی که همچنان آن را حفظ کرده است.
این شراکت تجاری تا جایی پیش رفت که از سال ۲۰۱۰ تا سال ۲۰۲۲ حدودا دو برابر شده و از ۲۳۵ میلیارد دلار بیش از ۱۸ درصد مبادلات تجاری آ سه آن به ارزش بیش از ۵۰۸ میلیارد دلار با چین انجام شده است.
راه اندازی صندوق پول آسیایی و جایگزینی ارزهای محلی به جای دلار
به طور کلی، طی بیش از یک سال گذشته، به دلیل بی ثباتی شکل گرفته در اقتصاد ایالات متحده و افزایش شاخص دلار این کشور در پس اتخاذ و اعمال سیاست های افزایش نرخ بهره بانکی توسط فدرال رزرو آمریکا، کشورهای زیادی به سمت دلارزدایی از معاملات خود حرکت کرده اند که در این فهرست، نام کشورهای بزرگ صنعتی آسیایی از جمله اعضای آ سه آن نیز به چشم می خورد.
در همین راستا، دو کشور چین و مالزی هفته گذشته از آغاز رایزنی های مشترک برای تاسیس «صندوق آسیایی پول» و فاصله گرفتن از دلار در مبادلات دو جانبه خود خبر دادند.
رهبران دو کشور در جریان برگزاری نشست مشترک در جزیره «هاینان» چین از حصول توافق اولیه برای راه اندازی این صندوق خبر داده که گفته می شود با استقبال گرم «شی جینپینگ» رئیس جمهوری چین مواجه شده است.
بر اساس این طرح، دو کشور در حقیقت از صندوق بین المللی پول که به گفته آنها به شکل تغییر ناپذیری در سیطره دلار آمریکا قرار دارند فاصله خواهند گرفت و با تاسیس صندوق آسیایی پول به عنوان نسخه جایگزین آن، از ارزهای آسیایی در این صندوق برای مبادلات خود استفاده خواهند کرد.
در حال حاضر، مالزی نیز به همراه چند کشور دیگر آسیایی از جمله کشورهایی است که در مبادلات مالی بین المللی خود از دلار فاصله گرفته و از ارز محلی خود یعنی رینگیت برای تسویه حساب مالی با کشورهای همسایه بهره می برد.
«انور ابراهیم» نخست وزیر مالزی که از حامیان این طرح محسوب می شود، در جریان نشست مشترک خود با پارلمان این کشور که روز سه شنبه (۱۵ فروردین ماه) برگزار شد، گفت: دلیلی برای ادامه وابستگی مالزی به دلار وجود ندارد.
وی افزود: با توجه به قدرت اقتصادی کشورهایی چون چین و ژاپن در اقتصاد، من فکر می کنم که باید در خصوص این موضوع (دلار زدایی) بحث و گقتگو کرده و صندوق آسیایی پول را تاسیس نماییم.
لزوم افزایش ارتباط ایران و «آ سه آن» با حمایت چین
امضای تفاهمنامه شراکت استراتژیک ۲۵ ساله میان ایران و چین، می تواند در صورت بهره برداری مناسب، مواهب اقتصادی کلانی را عاید ایران سازد. به این معنا که طرف ایرانی نباید به این تفاهمنامه صرفا در قبال روابط دوجانبه با چین نگریسته و می بایست از پتانسیل های نهفته در آن نیز بهره کافی را ببرد.
مهمترین مزیت این تفاهمنامه در افزایش ارتباطات و پیوستگی های میان دو کشور است که ایران باید از آن بهره ببرد. چین به ویژه طی سال های اخیر موفق به بسط هژمونی اقتصادی خود در کشورهای آسیایی شده و نمی توان جایگاه امروز این کشور در مبادلات و معااملات بین المللی را حتی با ۲۰ سال پیش مقایسه کرد.
به عنوان مثال، هلدینگ بانکی «استاندارد چارترد» در تازه ترین گزارش خود از سهم ارزهای خارجی در بازار فارکس، اعلام کرد که اهمیت و سهم یوآن چین در این بازار همچنان رو به افزایش است.
استاندارد چارترد در گزارش خود تاکید کرده که علیرغم کاهش صادرات چین به کشورهای غربی، میزان تقاضای جهانی برای یوآن این کشور افزایشی چشمگیر یافته است. به گفته این هلدینگ بانکی، سهم یوآن از معاملات بین المللی در سال ۲۰۲۲ به بالای ۲۶.۶ درصد رسیده که و این در حالیست که این رقم در سال ۲۰۲۱ تنها ۱۸.۵ درصد بوده است.
استاندارد چارترد در این گزارش تاکید کرده است در حالی شاهد این رخداد هستیم که عوامل فاندامنتال از جمله شیوع کرونا، تقویت دلار، افزایش نرخ بهره بانکی در آمریکا و رشد اقتصادی کم چین به ضرر یوآن تمام شده است.
ایران نیز باید به واسطه پیوندهای سیاسی و اقتصادی ایجاد شده با چین، از این ارتباط بهره مند شود. به یاد داشته باشیم که تنها در این صورت است که شراکت استراتژیک میان دوکشور معنادار خواهد شد؛ یعنی به همان اندازه که طرف چینی از این قرارداد منتفع می شود، ایران نیز می بایست با تکیه بر دیپلماسی فعال و استفاده از پتانسیل های چین، راهی برای نفوذ به بازارهای بین المللی برای خود پیدا کند که یکی از مهمترین این روابط، ارتباط موثر و سازنده با کشورهای عضو آ سه آن و بهره مندی از بازار بزرگ مشترک ایجاد شده میان کشورهای عضو آن است.
متاسفانه طی سال های اخیر، به دلیل اعمال تحریم های اقتصادی آمریکا علیه ایران و عدم وجود دیپلماسی فعال در کشور، شاهد کاهش چشمگیر روابط میان ایران و کشورهای حوزه آ سه آن بوده ایم. البته برخی از این کشورها مانند ویتنام، بازارهای بزرگ و جدید محسوب می شوند که در صورت افزایش تعاملات تجاری با آ سه آن، می بایست از آنها بهره لازم را برد.
همچنین، در صورت نهایی شدن توافق میان چین و اعضای آ سه آن برای استفاده از ارزهای ملی در مبادلات تجاری به جای دلار و راه اندازی صندوق آسیایی پول، این پتانسیل برای ایران نیز ایجاد خواهد شد که با استفاده از یوآن چین، معضل دیرینه تحریم استفاده از دلار را برای همیشه مرتفع ساخته و حجم مبادلات با کشورهای عضو این پیمان مهم و بزرگ را افزایش دهد.
نظر شما