بازار؛ گروه کشاورزی: چای به عنوان یکی از محبوبترین نوشیدنی ها در بین مردم سراسر جهان محسوب می شود و سالانه حدود ۶ و نیم میلیون تن تولید می شود و کشور چین سهمی حدود ۴۰درصدی در این میان دارد. در حقیقت به گفته فائو چین در جایگاه بزرگترین تولید کننده چای قرار دارد و حجم تولید سالانه چای در این کشور به بیش از ۲ میلیون تن می رسد و عمدتا بازارهای صادراتی چای این کشور، اروپا، آمریکا و آسیا است.
ایران؛ نهمین تولید کننده جهانی چای
از سوی دیگر طبق آمار فائو هندوستان نیز در جایگاه دوم تولید چای قرار دارد و در سال ۲۰۲۲ حدود یک میلیون تن تولید داشته است که بیش از نیمی از این محصول صرف مصرف داخلی می شود. داده های فائو همچنین بیانگر این است که کنیا نیز در ۲۰۲۲ بیش از ۴۰۰ هزار تن چای تولید داشته و ضمن قرار داشتن در جایگاه سوم تولید به عنوان بزرگترین صادر کننده چای سیاه در جهان نیز شناخته می شود. از سوی دیگر در لیست ۱۰ تولید کننده برتر چای که توسط سازمان فائو اخیرا منتشر شده کشورهای «سریلانکا، ویتنام، ترکیه، اندونزی، ژاپن، ایران و آرژانتین در جایگاه چهارم تا دهم دنیا قرار دارد.
به گفته فائو ایران نهمین تولید کننده چای در جهان است و فعالان این صنعت نیز معتقدند اصلی ترین چالش چایکاران قیمت پایین خرید تضمینی برگ سبز و همچنین بیمه نبودن قابل قبول باغات چای است که در سال آتی باید با جدیت پیگیری شود
در واقع بر اساس این داده ها رتبه نهم تولید چای متعلق به ایران به عنوان تنها کشور خاورمیانه در این فهرست است. با این وجود تولید چای نیز مانند بسیاری دیگر از محصولات کشاورزی در کشور با حواشی و چالش های بسیاری همراه است به طوری که بحث به سازی و نوسازی باغات چای از جمله مواردی است که توسط فعالان این بخش پیگیری می شود با این وجود اقدامات چندانی در این خصوص صورت نگرفته است. نکته جالب توجه اینکه در بحث تولید و فروش چای، ارگانهای دولتی و خصوصی همچون سازمان چای، سندیکای کارخانجات چای شمال، صندوق حمایت از توسعه صنعت چای کشور و غیره نقش دارند و هر کدام به نوعی درگیر این صنعت هستند.
پایین بودن نرخ خرید تضمینی؛ اصلی ترین چالش چایکاران در سال جاری
صندوق حمایت از توسعه صنعت چای کشور به عنوان یکی از ارگانهای دخیل در این صنعت است که در اسفند ۹۳ تشکیل شده و در حال حاضر ۴۹ درصد از سهام مربوط به بخش دولت و ۵۱ درصد هم مربوط به باغداران و چایکاران استانهای گیلان و مازندران، کارخانجات و صنایع تبدیلی و بخش بازاریان است.
علی فکوری از فعالان بخش و فعال در صندوق حمایت از توسعه صنعت چای در خصوص اصلی ترین خدماتی که این مجموعه به چایکاران ارائه می دهد به بازار می گوید: اصلی ترین خدمات ما در حوزه پرداخت تسهیلات به سهامداران بوده و در بخش باغداران تسهیلات ارزان قیمت بابت بیمه باغات چای و خرید ماشین آلات کشاورزی جهت عملیات به زراعی بوده است. در بخش کارخانجات هم معمولا تسهیلاتی که پرداخت می کنیم شامل خرید ماشین آلات و مکانیزاسیون بوده و همچنین بابت بهداشتی کردن کارخانجات خرید «کالر سورتر» و توسعه کارخانجات خدمات ارائه می دهیم.
این فعال بخش همچنین در خصوص اصلی ترین چالش چای کاران در طی سالهای اخیر می گوید: چای کاران مشکلات خاص خود را دارند و کارخانجات هم به تبع یکسری مشکلات دارند که از مهمترین مشکلات برای خود چای کاران می توان به قیمت خرید تضمینی اشاره کرد که توسط دولت و کارخانجات خریداری می شود و در سال جدید به نسبت ۷۵ به ۲۵ بوده؛ یعنی ۷۵ درصد کارخانجات و ۲۵ درصد دولت پرداخت کرده است.
وی افزود: به هر حال با توجه به نرخ تورم و وضعیت اقتصادی، قیمت خرید تضمینی بسیار پایین بوده یعنی در ۱۴۰۱ هر کیلو برگ سبز درجه یک ۹هزار تومان بوده است. لذا از نظر قیمت تضمینی در حدی نیست که کفاف زندگی چایکاران را بدهد و شاید مهمترین مشکل همین نرخ پایین بوده است.
فکوری افزود: صندوق چای سعی کرده در نیمه دوم سال و بعد از دوره بهره برداری تسهیلات ارزان قیمت در اختیار چای کاران قرار بدهد که در سال بعد از روی برگ سبزی که تحویل دولت می دهند صندوق بتواند کسر کند و کشاورز خیلی متضرر نشود.
گفتنی است بنا بر آمار ارائه شده از سوی ارگانهای ذیربط، در سال ۱۴۰۱ قیمت تضمینی هر کیلوگرم برگ سبز درجه یک ۹۲۰۰ تومان، هر کیلوگرم برگ سبز درجه دو ۷۱۰۰ تومان بوده و به این ترتیب میانگین قیمت تضمینی یک کیلوگرم برگ سبز چای در مدت نامبرده ۸۱۵۰ تومان بوده است.
ضرورت توسعه بیمه باغات در ۱۴۰۲
بر اساس این گزارش یکی از خواسته های اصلی کشاورزان به طور کلی بحث بیمه شدن بهره برداران و عرصه های کشاورزی است که در حوزه باغات چای نیز این مساله مطرح است. این فعال صنعت چای در خصوص بیمه باغات چای و نتایجی که این اقدام برای چای کاران خواهد داشت گفت: همانطور که می دانید از لحاظ وضعیت جوی در سال قبل و خشکسالی در استان گیلان بسیار به مشکل خوردیم و بسیاری از مناطق باغات سوخت و چای کاران برداشت کمی داشتند. در چنین شرایطی قطعا بیمه پشتوانه ای برای چای کاران است تا بتوانند از این مزیت استفاده کنند.
او همچنین در پاسخ به این سوال که چرا کشاورزان نگاه خوبی به بیمه ندارند و چندان راغب به بیمه کردن محصولات خود نیستند، گفت: عوامل زیادی در این امر دخیل است؛ یعنی از یک طرف هنوز فرهنگ بیمه کردن محصولات کشاورزی به خصوص بین چای کاران چندان جا نیفتاده است و لذا سعی کرده ایم از طرق مختلف به سهامداران و چای کاران اطلاع رسانی کنیم. البته در این امر مسائل دیگری هم دخیل است از جمله اینکه بیمه در بحث تعهدات خود تا حدودی ضعیف عمل کرده و کشاورزان نگاه خوبی ندارند.
فکوری خاطر نشان کرد: با این تفاسیر در سال جدید سعی می کنیم چای کاران بحث بیمه را جدی تر بگیرند و صندوق توسعه صنعت چای نیز سعی دارد در بخش تعهداتی که بیمه دارد با تفاهم نامه و قراردادهایی که می بندد، بتوانیم کشاورزان را راضی کنیم که تعداد چای کاران متقاضی برای بیمه محصولات را افزایش بدهیم.
این فعال صنعت چای در خصوص اصلی ترین برنامه های صندوق توسعه چای در خصوص برنامه های سال آینده نیز اظهار داشت: تفاهم نامه ای با بیمه محصولات کشاورزی انجام داده ایم که صندوق بتواند کارگزاری بیمه را داشته باشد که بتوانیم باغات چای را بیمه کنیم. علاوه بر آن مانند امسال توزیع کود شیمیایی را خواهیم داشت که قبلا توسط سازمان های دیگر انجام می شد و در سال بعد صندوق این کار را انجام می دهد.
گفتنی است بر اساس آمار ارائه شده از سوی صندوق حمایت از توسعه صنعت چای کشور، در سال ۱۴۰۱ مقدار برگ سبز تحویلی به کارخانجات ۱۱۶.۳۱۷ تن و میزان چای خشک تولیدی نیز ۲۶.۱۷۱ تن بوده است.
نظر شما