بازار؛ گروه ایران: خرید و فروش در بازارهای غیر مولد حسابی رونق گرفته است. قیمت دلار از ۵۵ هزار تومان عبور کرده و هر قطعه سکه بهار آزادی هم رکود ۳۱ میلیون تومان را هم شکسته است. کارشناسان بسیاری دلیل اصلی رشد قیمت ها در بازار را افزایش نرخ تورم و رشد نقدینگی در بازار می دانند. در این میان برخی از کارشناسان مدعی اند که دولت با دریافت مالیات دلالی های می تواند هزینه مبادلات در بازارهای غیر مولد را افزایش داده و به نوعی نقدینگی را در مسیر بازارهای مولد هدایت کنند.
سید مهداد خاتمی، فعال اقتصادی و کارآفرین در خصوص اصلی ترین علت ایجاد تورم در کشور، می گوید: در تعریف روند خلق پول و خلق نقدینگی در دولت‌های مختلف همواره به دلیل عدم هماهنگی هزینه ها و درآمدها، به طرز سریعی در حال افزایش بوده است. در سال های اخیر به دلیل کسری بودجه مضاعف در دولت های دهم و یازدهم، خلق پول توسط بانک مرکزی راه آسان اما پرضرری بوده که دولت ها انتخاب کرده‌اند و نتیجه آن افزایش بی حد و حصر نقدینگی در اقتصاد بوده است.
هر واحد خلق پول توسط بانک مرکزی به واسط ضریبی به نام ضریب فزاینده، پنج تا شش برابر می‌شود و حجم نقدینگی موجود در اقتصاد را به سرعت بالا می‌برد. تنها یکی از آثار این فرآیند بروز تورم در اقتصاد است
وی افزود: یکی از مهمترین مباحث تورم، بحث عوامل ایجاد کننده آن است. نظریه مقداری پول، همبستگی بلند مدت قوی را میان رشد نقدینگی و تورم پیش بینی می‌کند؛ به این معنا که رشد پیوسته و زیاد حجم پول در اقتصاد موجب ایجاد تورم بالا می‌شود. بر این اساس نیز کنترل حجم پول به عنوان یکی از ابزارهای اصلی سیاست های پولی بانک مرکزی به منظور مهار تورم شناخته می‌شود.
این کارآفرین و فعال اقتصادی اظهار کرد: این روند در دولت فعلی کار را به جایی رسانده که به نظر می‌رسد کار از کنترل دولت خارج شده و در طول کمتر از دو سال حجم پول و به تبع آن نقدینگی خلق شده در این دولت معادل کل چهار سال دولت دهم است. خلق پول با این سرعت بالا باید به صورت مداوم رصد شود، چرا که نشان‌گر سرعت بالای خلق پول بدون پشتوانه است؛ پول بدون پشتوانه‌ای که هیچ معادلی در بخش واقعی اقتصاد ندارد و کالاها و خدمات به هیچ وجه نمی‌توانند با این سرعت خلق شوند. همان‌گونه که گفته شد نتیجه این اتفاق چیزی جز تورم نیست.
خلق پول بدون پشتوانه در نگاه دقیق‌تر همان ربا است. البته در ربای قرضی، دست کم پولی قرض داده شده است! اما در اینجا بدون این‌که حتی پولی قرض داده شود، از اقتصاد بهره اخذ می‌شود؛ بهره‌ای که نرخ ماهانه آن معادل کل پول چاپ شده توسط بانک مرکزی در هر ماه است
خاتمی گفت: به علاوه خلق پول بدون پشتوانه در نگاه دقیق‌تر همان ربا است؛ چرا که خلق از عدم است و برای خلق هر یک واحد پول که با یک واحد از کالاها و خدمات در اقتصاد هم ارزش خواهد شد، هیچ زحمتی کشیده نمی‌شود و در مقابل کالاها و خدمات در اقتصاد با زحمت تولید شده‌اند و دارای ارزش ذاتی و واقعی‌اند؛ درست مانند آن چه که در ربای ساده، اضافه بر پول قرض داده شده گرفته می‌شود. هر چند در ربای قرضی، دست کم پولی قرض داده شده است! اما در اینجا بدون این‌که حتی پولی قرض داده شود، از اقتصاد بهره اخذ می‌شود؛ بهره ای که نرخ ماهانه آن معادل کل پول چاپ شده توسط بانک مرکزی در هر ماه است.
وی بیان کرد: در اقتصاد ایران، نقدینگی حالت لجام گسیخته پیدا کرده و این مسئله خود را تا حد زیادی در تورم‌های بالا و تا حدی نیز در تورم نهفته انعکاس می‌دهد. رشد نقدینگی همچنین باعث گسترش مانده‌های سوداگرانه پولی و بخش نامولد شده است.
خاتمی عنوان کرد: زمانی که از علل رشد واگرا و مستمر نقدینگی سخن به میان می‌آید، به طور معمول عدم استقلال بانک مرکزی عامل اصلی معرفی می‌شود، اما به نظر می رسد موضوع کمی پیچیده تر از این تحلیل ساده است. عدم استقلال بانک مرکزی بی‌تردید نقش موثری در این زمینه دارد، اما تاکید بیش از حد بر این نقش، مانع شناسایی تمام ابعاد و زوایای موضوع می‌شود.
این کارآفرین افزود: با توجه به اهمیت رابطه بین حجم نقدینگی و نرخ تورم در سیاست‌گذاری بخش پولی، بررسی این موضوع که حجم نقدینگی تأثیر متفاوتی در طول زمان بر تورم دارد یا خیر، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و استفاده از روش‌های جدید مدل رگرسیونی با پارامترهای متغیر در طی زمان، می‌تواند منجر به تحلیل‌های سیاستی دقیق تر و در نتیجه اتخاذ تصمیمات اقتصادی درست‌تر شود. حالا اگر نتیجه گیری کنیم تحقیق حاضر با استفاده از مدل رگرسیونی با پارامترهای متغیر در طی زمان (TVP) و رهیافت فیلتر کالمن، به بررسی و واکنش نرخ تورم در طی زمان نسبت به متغیرهای تأثیرگذار مانند نرخ تورم دوره قبل، نرخ تورم انتظاری، نرخ تورم وارداتی، شکاف تولید و خصوصاً حجم نقدینگی در دوره زمانی مورد مطالعه پرداخته اند که به کارگیری تکنیک پارامتری متغیر در طی زمان از نوآوری این تحقیق یاد شده است و نتایج دقیق‌تری به ما می‌دهد.
تورم صرفا یک پدیده پولی نیست
خاتمی یادآور شد: بررسی روند تغییرات نرخ رشد نقدینگی، نرخ تورم و نرخ رشد تولید ناخالص داخلی نشان می‌دهد که در اغلب سال‌ها نرخ رشد نقدینگی اثر مثبت بر روی نرخ تورم دوره بعد داشته است. ولی در بعضی از سال‌ها علی‌رغم افزایش نرخ رشد نقدینگی، نرخ تورم دوره بعد کاهش یافته و همچنین در بعضی از سال های دیگر با وجود کاهش نرخ رشد نقدینگی، نرخ تورم دوره بعد افزایش یافته است. می‌توان گفت که در کوتاه مدت، تورم در ایران صرفأ یک پدیده پولی نیست.
او افزود: تغییرات نرخ رشد نقدینگی در ایران متناسب با تغییرات نرخ تورم و نرخ رشد اقتصادی نبوده و این نشان دهنده آن است که سیاست گذاری در بخش پولی نادرست بوده است.
این کارشناس اقتصادی هدایت اعتبار را یکی از راهکار های پیشنهادی برای جلوگیری از تورم و خلق پول دانست و گفت: افراد در تصمیم‌گیری خود در خصوص تخصیص منابع و دارایی‌ها، به دنبال بازدهی بیشتر هستند. این موضوع به وضوح در رفتار جمعی سال‌های اخیر مردم کشور قابل مشاهده است.
بازارهای پر سودی همچون طلا، ارز و خودرو با بازدهی‌های غیرمنطقی، روز به روز رونق یافته و حجم مبادلات آن بالا رفته است و رشد نقدینگی که انتظار می‌رفت اقتصاد کشور را از رکود نجات دهد، دلالی و سفته بازی را رونق بخشیده است
این کارآفرین و فعال اقتصادی با اخذ مالیات از خرید و فروش در بازارهای غیر مولد را یکی از راه کارهای مقابله با دلالی و سفته بازی دانست و افزود: با تمرکز بر نقش توزیعی مالیات، می‌توان با افزایش هزینه مبادلات غیرمولد و تخصیص همزمان عایدی حاصل از آن به فعالیت‌های مولد و تولیدی، مسیر حرکت نقدینگی خلق شده را تغییر داد. البته در این مسیر شفافیت، نکته بسیار کلیدی و مهم است. از آن‌جایی هزینه نقدینگی خلق شده (تورم قیمت‌ها) بر دوش تمام مردم کشور است، شفافیت مسیرهای هزینه کرد این نقدینگی هم حق آن هاست.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: باید به گونه‌ای عمل شود که تسهیلات اعطایی، در اختیار صاحبان رانت قرار نگیرد و فساد در این زمینه کاملا کاهش یابد. خاندوزی، وزیر اقتصاد وقت، در جدیدترین مطالبه خود از بانک مرکزی، تقاضای رسمی برای انتشار اسامی بدهکاران کلان شبکه بانکی ارسال کرده است. این اقدام می‌تواند رانت و فساد را تا حد زیادی کاهش دهد.
خاتمی گفت: از سوی دیگر شفافیت تسهیلات اعطایی و انتشار عمومی آن، ورود بانک‌ها به بازارهای غیرمولد همچون سفته‌بازی در ارز و طلا را به شدت پرهزینه می کند. نظارت عمومی بر این آمار تا حد زیادی زمینه فساد و رانت را کاهش می‌دهد و کوچکترین انحراف از اهداف را پیگیری می کند.
وی افزود: باید توجه کرد که رشد اقتصادی کشور مقادیر بسیار پایینی را تجربه می کند و در نقطه مقابل نقدینگی رشد های بزرگی را تجربه می کند. این موضوع بیانگر ورود نقدینگی در بخش هایی غیر از تولید بوده است. بنابراین یک سیاست مناسب باید در جهت تغییر این روند باشد. جذابیت بازارهای مولد، به طور مثال صنعت نساجی، با افزایش حمایت ها و انواع مشوق ها، افزایش می یابد. این افزایش اگر با کاهش جذابیت بازارهای غیر مولد و سفته بازانه همچون بازار طلا یا خودرو همراه باشد، مسیر سرمایه گذاری در کشور را تغییر داده و نقدینگی اضافه شده را به سمت تولید هدایت می کند.
خاتمی گفت: مشوق های سرمایه گذاری چرخه بلوغ کسب و کارها را کوتاه تر می‌کند و نرخ بازگشت سرمایه را کاهش می‌دهد. این مشوق‌ها باید به صورت کاملا هدفمند انجام شود. توجه به سیاست های حمایتی که کشورهای مختلف آن ها را همگام با برنامه توسعه صنعتی خود اجرا کرده‌اند؛ نقشه راه خوبی را در اختیار سیاست‌گذاران قرار می دهد. کشور تایلند یکی از موارد موفق در اجرای هدفمند مشوق های سرمایه گذاری است.
نظر شما