بازار؛ گروه بین الملل: سال ۲۰۲۲ تغییرات غیرمنتظره زیادی را در اروپا به ارمغان آورد و منطقه را با چالش‌های بدیع، هرچند اغلب به هم مرتبط مواجه کرد. جنگ اوکراین، بحران انرژی، قطع زنجیره تامین و افزایش تورم، وضعیت دشوار اروپایی‌هایی را که از مشکلات اجتماعی-اقتصادی مرتبط با همه‌گیری کووید-۱۹ بهبود پیدا می کردند، بدتر کرد.
با این حال، مشکلات موجود در روابط بین اتحادیه اروپا و کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا کمتر پیچیده نبود. فقدان توافق هسته ای با ایران، خطر تشدید تنش ها در مناقشه اسرائیل و فلسطین و روابط پیچیده فزاینده با ترکیه تنها برخی از آن مسائل بروکسل بود. آیا اتحادیه اروپا تلاش خواهد کرد تا در سال ۲۰۲۳ پیشرفتی در هر یک از موارد فوق ایجاد کند و در نهایت برخی از اهداف جسورانه مندرج در استراتژی جهانی ۲۰۱۶ خود را اجرا کند - به ویژه برای بهبود انعطاف پذیری دولت و جامعه در میان همسایگان شرقی و جنوبی اتحادیه اروپا؟
فقدان توافق هسته‌ای جدید با ایران و لغو طولانی‌مدت تحریم‌های آمریکا همچنان موانع جدی برای شرکت‌های اروپایی علاقه‌مند به تعامل مجدد با جمهوری اسلامی است. اول اینکه این شرکت ها به بازار ایران دسترسی ندارند. دوم، شرکت‌های بزرگ انرژی اروپایی نمی‌توانند نفت ایران را بخرند که اکنون می‌تواند به جبران کمبودهای ناشی از ممنوعیت واردات از روسیه که در دسامبر ۲۰۲۲ اجرایی شد، کمک کند. در مقابل اوکراین، مقامات تهران به خوبی ممکن است سیاست خود را معکوس کنند، اگر پیشنهاد دسترسی به بازار انرژی اروپا و امکان واردات آزادانه کالاهای مختلف از غرب به آنها پیشنهاد شود. با این حال، تا کنون اتحادیه اروپا تحریم های بیشتری را علیه ایران اعمال کرده است.
در همین حال، بازگشت «بنیامین نتانیاهو» به قدرت در اسرائیل ممکن است دوباره امیدهای باقی مانده برای حل مناقشه فلسطین و اسرائیل را کم رنگ کند. اتحادیه اروپا همواره از راه حل دو کشوری برای فلسطین و اسرائیل حمایت کرده است. در دسامبر ۲۰۲۲، «هلنا دالی»، کمیسر اتحادیه اروپا اظهار داشت: «اتحادیه اروپا و کشورهای عضو با اسرائیل در مورد چگونگی توسعه همکاری های استراتژیک دوجانبه بحث کردند، اما پیام قوی را نیز در مورد تعهد اتحادیه اروپا به راه حل دو کشوری و نیاز به بازگشایی افق سیاسی ارسال کردند. روشن بود که اقدامات یکجانبه مانند ادامه گسترش شهرک ها و تخریب، باید متوقف شود تا شانس یک صلح عادلانه و قابل دوام حفظ شود. این پیام ما به دولت آینده اسرائیل نیز خواهد بود.»
با این حال، دولت راستگرای جدید اسرائیل نه تنها به احتمال زیاد تمایلی به دادن امتیاز به طرف فلسطینی نخواهد داشت، بلکه انتظار می رود فشار بر رهبری فلسطین را بیشتر کرده و روند شهرک سازی در کرانه باختری را تسریع بخشد. این به نوبه خود، رهبران اتحادیه اروپا را مجبور خواهد کرد که سیاست های خود را در قبال مقامات اسرائیلی سخت تر کنند.
همانطور که جنگ در اوکراین بار دیگر تاکید کرد، موقعیت ژئوپلیتیک ترکیه موقعیتی حیاتی است و فرصت‌های زیادی برای اقدام از جمله اعمال فشار موثر بر فدراسیون روسیه ایجاد می‌کند
امسال هجدهمین سالگرد آغاز رسمی مذاکرات عضویت ترکیه و اتحادیه اروپا است. با این حال این مذاکرات حداقل از سال ۲۰۱۶ متوقف شده و از سال ۲۰۱۸ به حالت تعلیق درآمده است. امروز به نظر می رسد که آنکارا بیش از هر زمان دیگری از عضویت فاصله گرفته است و تغییر وضعیت ژئوپلیتیکی به این معنی است که این امر نه تنها برای ترکیه مشکل ساز است، بلکه به طور فزاینده ای برای اروپا نیز مشکل ساز است - چالشی برای موقعیت آینده اتحادیه اروپا در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا.
همانطور که جنگ در اوکراین بار دیگر تاکید کرد، موقعیت ژئوپلیتیک ترکیه موقعیتی حیاتی است و فرصت‌های زیادی برای اقدام از جمله اعمال فشار موثر بر فدراسیون روسیه ایجاد می‌کند. در همین حال، رهبران اتحادیه اروپا به زودی با دوراهی مواجه خواهند شد که آیا روند مذاکره با ترکیه را تجدید کنند یا مذاکرات را به طور کامل قطع کنند.
سال گذشته پارلمان اروپا (EP) امکان از سرگیری مذاکرات را رد کرد زیرا اکثریت نمایندگان پارلمان اروپا ادعا کردند که ترکیه به طور مداوم از ارزش ها و استانداردهای اتحادیه اروپا فاصله دارد. اگرچه نمایندگان پارلمان از دخالت سازنده ترکیه در امور بین‌الملل، از جمله تلاش برای میانجیگری در درگیری بین اوکراین و روسیه قدردانی کردند، اما این امر ارزیابی منفی آنها را در مورد احترام به حقوق بشر، استانداردهای دموکراتیک و آزادی‌های مدنی در ترکیه تغییر نداد.
در ماه های اخیر، مشهودترین مشکل در روابط ترکیه با شرکای اروپایی خود، گسترش برنامه ریزی شده سازمان آتلانتیک شمالی (ناتو) بوده است. ممانعت آنکارا از الحاق سوئد و فنلاند به ناتو توسط آن دسته از کشورهای عضو اتحادیه اروپا که به استثنای مجارستان به طور همزمان عضو این اتحاد هستند، به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است.
نه تنها استکهلم و هلسینکی، بلکه سایر دولت های اتحادیه اروپا نیز می توانند از چشم انداز از سرگیری مذاکرات عضویت برای اعمال فشار بر مقامات ترکیه در ازای رفع انسداد گسترش ناتو استفاده کنند. عامل منفی دیگر، چشم انداز عملیات نظامی جدید ترکیه در شمال سوریه است که اوضاع را در منطقه پیچیده تر خواهد کرد.
بنابراین دستیابی به موفقیت در سال ۲۰۲۳ بسیار دشوار خواهد بود. تنها شانس ممکن است در صورتی باشد که انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ترکیه در سال جاری منجر به تغییر سیاسی شود. اما اگر «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور و حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) در پای صندوق های رای پیروز شوند، بعید است که موضع خود را در مورد بسیاری از مسائل سیاست داخلی و خارجی تغییر دهند.
اروپا ممکن است برای دستیابی به توافق هسته ای با ایران تلاش کند، که احتمالاً منافع اقتصادی به همراه خواهد داشت
به طور خلاصه، سال ۲۰۲۳ ممکن است تغییراتی را در سیاست ها و رویکردهای اتحادیه اروپا در قبال مشکلات فوق الذکر در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا ایجاد کند. اگر این بلوک واقعاً می‌خواهد نقش مهمی در نظام بین‌الملل جهانی ایفا کند، باید از فرآیندهای صلح حمایت کند و به ثبات وضعیت در همسایگی نزدیک خود کمک کند.
اروپا ممکن است برای دستیابی به توافق هسته ای با ایران تلاش کند، که احتمالاً منافع اقتصادی به همراه خواهد داشت. گفت و گو با نخست وزیر نتانیاهو احتمالا دشوار خواهد بود و رهبران اتحادیه اروپا همچنان باید روابط خود را با اسرائیل و فلسطین متعادل کنند.
اگر اپوزیسیون ترکیه در انتخابات ماه مه موفق شود، می تواند گشایش جدیدی در روابط اتحادیه اروپا و ترکیه ایجاد کند و امکان از سرگیری مذاکرات الحاق را فراهم کند. تنها سوال این است که آیا رهبران اتحادیه اروپا آماده چنین تغییری هستند و آیا آنها با حسن نیت و با پیشنهادهای سازنده به گفتگو با رهبر جدید ترکیه می پردازند.
احتمال بیشتری وجود دارد که رهبران برخی از کشورهای عضو به هر بهانه ای متوسل شوند تا به طور کامل از پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا جلوگیری کنند. با این حال اگر پیشرفتی در هر یک از این سه موضوع حاصل شود، اروپا می تواند امسال را موفقیت آمیز بداند.
نظر شما