جولان کودهای جعلی در بازار؛ تخریب اراضی و اختلال در کار تولیدکننده های واقعی مهمترین پیامدها

بازار؛ گروه کشاورزی: صنعت کشاورزی جهان در شرایط فعلی و با بحران کم آبی و خشکسالی روبرو است و با روند رو به رشد جمعیت جهان نیز ضرورت تولید محصولات کشاورزی بیشتر بیش از گذشته محسوس است. از دیرباز استفاده از کودهای کشاورزی برای افزایش میزان تولیدات و بالا بردن عملکرد در واحد سطح استفاده می شده است با این وجود بحث تخریب خاک بوسیله کودهای شیمیایی مضر رویکرد جهانی را به استفاده از این محصولات تا حدودی تغییر داده است و کشورهای جهانی به سمت استفاده از کودهای غیر شیمیایی و تولید محصولات ارگانیک متمایل شده اند. در ایران نیز استفاده از کودهای غیر شیمیایی چندسالی است که روند افزایشی داشته است اما تا پیش از این به دلیل بالاتر بودن قیمت این کودها نسبت به محصولات شیمیایی چندان ترویج نیافته است. با این وجود الان با بالا رفتن دانش کشاورزان استفاده از کلیه کودهای کشاورزی از جمله شیمیایی، آلی، گیاهی، حیوانی و بیولوژیک رواج یافته است. با این وجود کلیه تولید کنندگان این محصولات در فرایند تولید خود با چالشها و مشکلات نسبتا مشابهی مواجه هستند به طوری که به گفته فعالان این بخش کودهای غیر استانداردی که توسط تولیدکننده های فاقد مجوز تولید و در بسته بندی های معتبر و همراه با لوگو و آنالیز در بازار توزیع می شود یکی از اصلی ترین مشکلات آنها است. چرا که از یکسو ضمن تخریب بافت خاک بحث افزایش تولید را مختل می سازد و از سوی دیگر اعتماد کشاورزان را نسبت به کلیه تولیدات این بخش از بین می برد. به همین دلیل است که هنوز هم کشاورزان تمایل بیشتری به استفاده از کودهای کشاورزی وارداتی دارند.

عدم نظارت صحیح بر بازار کودهای کشاورزی

معصومه موسوی یکی از فعالان بخش تولید انواع کودها از جمله کودهای آلی، شیمیایی و بیولوژیک که در رده های مختلفی مثل گرانوله جامد مایع و پودری تولید می کنند، نسبت به عدم نظارت دستگاه های نظارتی بر تولیدات این بخش معترض است.

این فعال بخش به خبرنگار بازار می گوید: در زمینه کود و سموم کشاورزی مثل همه اصناف در ایران دغدغه های بی شماری داریم و مهمترین آن هم عدم نظارت صحیح توسط افراد با دانش است؛ یعنی افرادی که دانش فنی و به روز این حوزه را داشته باشند و نظارت را واقعی انجام دهند.

او افزود: چه در حوزه کود و چه در حوزه سموم کشاورزی محصولاتی را در بازار می بینیم که اگر بخواهیم آن چیزی که روی بسته بندی ادعا کرده اند را در نظر بگیریم و برای آزمایش به آزمایشگاه ببریم و کار روی آن انجام بدهیم می بینیم که کاملا متفاوت از یکدیگر است یا دوز های مصرفی بسیار بالایی می دهند. مثلا کودی را با آنالیز بسیار پایین تولید می کنند و به کشاورز می گویند این کود را با این مقدار بیشتر دائما به زمین بدهید.

در حال حاضر شرکتهای بی شماری حتی به صورت زیرزمینی تولید کود را انجام می دهند و هیچ نظارتی روی آن در بازار نیست و این عدم نظارت موجب بی اعتباری محصولات واقعی شده است

موسوی خاطرنشان کرد: وقتی کود بی کیفیت باشد در خاک رسوب می کند و خاک را از بین می برد. در واقع اگر به جای محصولات کلاته از محصولات سولفاته استفاده کنند انحلال پذیری را ندارد و در خاک باقی می ماند و در سال های بعد کشاورز باید هزینه ای اضافه را صرف اصلاح خاک کند.

این فعال بخش تولید انواع کودهای کشاورزی می گوید: این عدم نظارت در بازار مخل کسب و کار است و جایگاه مجموعه ها و شرکت هایی را که با وجود تمام دغدغه های گمرکی، نوسانات ارزی، محدودیت خرید کالا از خارج از کشور محصول تولید می کنند را در بازار دچار مشکل می کند.

وی افزود: به عبارت دیگر شرکت هایی که قانونی فعالیت دارند وقتی با چنین مشکلاتی محصول با کیفیتی را به بازار ارائه می کنند اما در کنار آنها شرکتهای بی شماری حتی به صورت زیرزمینی تولید کود را انجام می دهند و هیچ نظارتی روی آن نیست کشاورز از آنجایی که روی دانش کشاورز خیلی کار نشده و اغلب سنتی کار می کند به سمت این تولیدات ارزانتر می رود. به این معنا که کشاورز وقتی می بیند نقدینگی کم دارد و کودی ارزانتر در دسترس قرار دارد را خریداری می کند و زمین خود را ناآگاهانه با استفاده از کودهای غیر استاندارد بی کیفیت از بین می برد. در نهایت نیز کشاورزان، تولیدکننده های واقعی و مردم ضرر می کنند و سلامت جامعه را به خطر می اندازند.

سختگیری های دستگاه های مربوطه در اعطای مجوزهای آنالیزی

از سوی دیگر بر اساس این گزارش بحث گرفتن مجوز برای تولید انواع کالاها و محصولات در حوزه های مختلف خود فرآیندی طولانی است که به نظر می رسد در حوزه تولید کودها کشاورزی این مشکل نیز وجود دارد. به طوری که «محمد صحرایی» دیگر فعال بخش تولید کودهای میکرو و ماکرو در این خصوص به خبرنگار بازار می گوید: از مهمترین چالش های ما در فرایند کار این است که معمولا برای گرفتن مجوزها، تهیه مواد اولیه، گمرکی های مواد اولیه وارداتی که بسیار برای تولید لازم است درگیر هستیم داریم.

این فعال بخش کودهای کشاورزی ادامه می دهد: مساله اصلی اینجا است که در بخش مجوزها به طور خاص مجوزهای آنالیزها به شدت سخت می گیرند در صورتی که برخی همکاران بسیار راحت مجوزها را می گیرند.

چالش تامین مواد اولیه وارداتی خاص

بر اساس این گزارش، چالشها و موانع تولید کننده ها و فعالان بخش انواع کودهای کشاورزی محدود به موارد نامبرده نیست و تولید کننده در پروسه تولید به صورت خاص در تامین مواد اولیه به خصوص مواد اولیه وارداتی نیز با یکسری مسائل روبرو هستند. به طوری که «کیوان نصیریان» یکی دیگر از فعالان این بخش است که واردات مواد اولیه را اصلی ترین چالش ها می داند. این فعال بخش به خبرنگار بازار می گوید: ما یک مجموعه دانش بنیان هستیم و برای تولیدات خود نیار به واردات مواد اولیه خاص داریم اما بحث اصلی کار ما مشکل واردات مواد اولیه خاص است و احتیاج داریم که حمایت شویم.

واردات مواد اولیه خاص برای تولید انواع کودهای کشاورزی از بازارها خارجی از اصلی ترین چالش ها و موانع پیش روی تولید کننده های این حوزه است که فرایند تولید را سخت می کند

او ادامه داد: در واقع چون ما جزو صنایع هایتک هستیم و تولیدات ما در گروه A تولیدی است، لذا اگر مواد اولیه داشته باشیم با بخش تحقیق و توسعه که داریم می توانیم کودهایی را که در کشور به قیمت کیلویی یک میلیون تومان فروخته می شود را در داخل تولید کنیم. به طوری که الان برای اولین بار یک کود آهن EDDHSA تولید کردیم که تنها ۸ شرکت در دنیا به دانش فنی تولید این کود رسیده اند و ما نیز برای اولین بار توانسته در ایران تولید کنیم. این محصول برای بازار داخل است.

این تولید کننده در خصوص اینکه آیا بازار کشش چنین محصولی با این قیمتها را دارد نیز می گوید: الان قیمت تولیدات ما از قیمت محصولات وارداتی کمتر است و ضمن تامین بازار داخل برای صادرات این محصول خاص به کشور ترکیه و یمن نیز مذاکراتی کرده ایم و به صورت خاص یمن به عنوان یکی از بزرگترین وارد کننده های محصولات ما خواهان این محصول است. بنابراین تواین تولید چنین محصولاتی را داریم به شرطی که در تامین مواد اولیه مورد نیاز با چالش مواجه نباشیم و راحت تر در دسترس داشته باشیم.

مشکل تولیدکننده ها در تعامل داشتن با ادارات دولتی است

از سوی دیگر «میثم پورمند» به عنوان یکی دیگر از تولیدکننده های انواع کودهای کشاورزی ارگانیک بر مبنای اسید هیومیک است که بحث دست اندازی ادارات و سازمانهای مربوطه را اصلی ترین چالش در فرایند کاری خود می داند.

این تولیدکننده در این خصوص به بازار می گوید: ما به عنوان تولید کننده تا الان حتی یک ریال از منابع بانکی یا تسهیلات دولتی استفاده نکرده ایم چون می دانیم که در این مسیر سنگ اندازی ها بسیار است و به اصطلاح هفت خوان رستم را باید پشت سر بگذاریم.

او ادامه می دهد: با این وجود متاسفانه تعامل ما با اداراتی دولتی همیشه با چالش همراه بوده و مشکل ارتباط گرفتن داریم؛ به این معنا که تا می رویم یک مشکل را از طریق ادارات دولتی رفع کنیم کلی وقت و انرژی صرف می کنیم و از زمانی که باید صرف تولید شود باید برای دوندگی های این چنینی هزینه کنیم.

پورمند همچنین در پاسخ به این سوال که این چالش از کجا نشات می گیرد، می گوید: چون بخشی از کار ما در شهرستان و بخشی دیگر در تهران است می بینیم که بخش کارهای مربوط به شهرستانها بیشتر زمان می برد چون کوچکترین مسائل را بزرگ می کنند. بنابراین شاید بتوان گفت این چالش ناشی از بروکراسی ناکارآمد اداری است و مختص ما نیست بلکه کلیه تولیدکننده ها با این مشکل روبرو هستند.