استقبال کاربران ایرانی از پیام رسان های خارجی و چرایی کم توانی نمونه های داخلی!

بازار؛ گروه بین المل: مساله استارت آپ ها و اپلیکیشن های هوشمند طی سال های اخیر به یکی از مهمترین موضوعات در حیطه اولویت های دولت ها در راستای تامین نیازهای شهروندان خود در داخل و البته افزایش توان رقابت در حوزه فناوری با کشورهای رقیب تبدیل شده است.

در این میان، بسیاری از دولت ها با استفاده از بسته های تشویقی مالی گرفته تا تلاش برای تبلیغ استارت آپ های ملی خود در سطح بین المللی سعی در توسعه وجهه مدرن دولت به معنای «ید واحده» در سیاست های کلان و همچنین توسعه بازارهای خارجی برای استارت آپ ها، ایجاد اشتغال و افزایش درآمدهای ثابت و پویا دارند.

یکی از بخش های استارت آپی پر کاربرد در حوزه فناوری، پیام رسان ها هستند که به ویژه طی بیش از یک ماه اخیر و همزمان با تحولات داخلی کشور نام و اهمیت آنها را می توان از زبان هر یک از مسئولین دولتی و غیر دولتی شنید. جدا از رویکرد افراد مختلف در خصوص این حوزه، دو نکته در میان تمامی منتقدین و طرفداران پیام رسان های داخلی به وضوح دیده می شود: نخست اینکه اهمیت بسیاری از اپلیکیشن های هوشمند در دنیای امروز بیش از آن چیزی است که به آنها صرفا در حوزه سرگرمی جوانان نگاه کنیم. دوم اینکه طی سال های گذشته آنطور که باید، در زمینه توسعه استارت آپ های ملی سرمایه گذاری نکرده ایم و مانند بسیاری از بخش های دیگر همچون خودروسازی که امروز به یکی از معضلات بزرگ کشور تبدیل شده، صرفا با رویکردی شعاری کار را جلو برده ایم.

از نگاه فنی و با رویکرد موضوع فناوری، سوال اینجاست که علیرغم تاکید مکرر مسئولین طی هفته های گذشته، چرا استقبال از پیام رسان های داخلی باز هم آنطور که باید افزایش نیافته و هنوز بسیاری از ایرانیان سعی بر دسترسی به پیام رسان های محبوب خارجی خود را دارند.

فراگیری، رکن اصلی الگوی ترویج در حوزه فناوری

یکی از موضوعاتی که به نظر می رسد نگاه غیر کارشناسی ما به حوزه فناوری را بیش از پیش نماینگر می کند این مساله است که فراگیری یک فناوری، ستون اصلی در ترویج آن محسوب می شود. به عنوان مثال، در دوران «وب ۲» و ارائه سرویس ایمیل در این دوران، هیچ کس تصور نمیکرد که روزی بخش عمده ای از مردم جهان صاحب یک آدرس ایمیل شده و به صورت گسترده از آن استفاده کنند. اما امروز به سختی می توان فردی جوان یا حتی میانسال را یافت که ایمیل نداشته باشد!

این همان موضوع فراگیری یک تجربه در حوزه فناوری است. در خصوص پیام رسان ها که در حقیقت شکل پیشرفته همان ابزارهای قدیمی چون یاهو مسنجر هستند نیز این موضوع صادق است. امروز کمتر کسی در جهان پیدا می شود که از پیام رسان واتس اپ استفاده نکند و باید پذیرفت که همگان، برای استفاده از این پلتفرم به عنوان یک پلتفرم جهانی برای ارتباط با یکدیگر به توافقی ضمنی و نانوشته رسیده اند که همین موضوع منجر به فراگیر شدن استفاده از واتس اپ، تلگرام یا اپلیکیشن های بین المللی دیگر شده است. اما در خصوص پیام رسان های محلی کشورها وضعیت این چنین نیست. یعنی اجتماع عمومی بر سر اپلیکیشن ها وجود نداشته و لذا شما برای ارتباط برای هر فرد در داخل یا خارج از کشور باید از یک پلتفرم ارتباطی استفاده نمایید که چنین امری تقریبا غیر ممکن است.

ارائه خدمات کاربردی به کاربران

یکی از راه های ترویج استفاده از استارت آپ ها به ویژه در حوزه پیام رسان ها، ارائه خدمات کاربردی در بستر این پیام رسان ها است. برای نمونه نرم افزار ارتباطی ملی چینی ها یعنی وی چت (WeChat) تنها یک پیام رسان نیست؛ بلکه یک شهروند چینی تقریبا اکثر کارهای روزمره خود را با استفاده از این نرم افزار پر کاربرد انجام می دهد؛ از انجام امور بانکی گرفته تا ثبت نام های دولتی، آموزش، برگزاری ویدئو کنفرانس ها و ....

اما در ایران چنین پیام رسانی در ابعاد ملی نداریم و تقریبا اکثر آنها در همان حوزه پیام رسانی فعالیت می کنند که جذابیت کار کردن با چنین پیامی رسانی برای کاربر پایین می آید. این امر نیز محتاج رویکرد حمایتی دولت در ابعاد مختلف مالی و معنوی از پیام رسان ها و استارت آپ های داخلی است و نه صرفا اتخاذ رویکردی شعاری. به عنوان مثال، اگر تمامی خدمات دولت الکترونیک، پیشخوان های عمومی، کیف پول ملی و ... بر روی یک اپلیکیشن واحد ارائه شود، آیا باز هم استقبال عمومی از چنین اپلیکیشن پایین خواهد بود؟

لزوم به کارگیری جایگزین سازی رویکرد فرهنگی – تجاری

اساسا باید این نکته را پذیرفت که رویکرد دستوری در هیچ حوزه ای پاسخگو نبوده و معمولا نتیجه ای عکس به همراه خواهد داشت. این مساله در حوزه فناوری حتی بیشتر خودنمایی می کند که دلیل آن نیز واضح است: در بازار فناوری ما با اقتصاد آزاد طرف هستیم و نه اقتصاد دولتی یا سوسیالیستی. یعنی کاربر آزاد است از میان هزاران اپلیکیشن موجود در بازار، یکی را انتخاب کند که البته شرکت ارائه دهنده اپلیکیشن نیز برای حفظ آن کاربر در محیط خود و ایجاد حس وفاداری در وی، تمام تلاش خود را می کند تا بهترین سرویس ممکن را ارائه دهد.

در چنین فضایی سخن گفتن از رویکرد دستوری مبنی بر الزام کاربران در استفاده از یک اپلیکیشن خاص نه تنها پاسخگو نیست، بلکه منجر به آثار سو خواهد شد. برای دریافتن این آثار سوء البته می توان میزان استقبال کاربران صرافی های موفق ارزهای دیجیتال را با پیام رسان ها مقایسه کرد.

برخی از این صرافی ها با ارائه خدمات بهتر نسبت به نمونه های خارجی و بومی سازی فضا برای کاربران خود حتی موفق شدند بسیاری از سرمایه های ایرانیان که پیشتر در صرافی های خارجی سپرده شده بود را به داخل بازگردانده و همچنان تعداد زیادی از کاربران ایرانی نیز با آنها کار می کنند؛ چرا؟ چون پای رویکرد دستوری در میان نبوده و آزادی انتخاب میان پلتفرم ایرانی و خارجی به کاربر داده شده است.

همچنین در چنین فضایی، شرکت ایرانی سعی کرده تا با ارائه خدمات بیشتر به کاربران، آنها را به سمت خود بکشاند که ظاهرا تجربه موفقی را نیز رقم زده اند. در حقیقت، رویکرد اتخاذ امری در اقتصاد، بیشترین ضرر را به واحدهای تولیدی و خدماتی رسانده و کمترین آورده را نیز برای آنها به همراه خواهد داشت؛ چراکه ایجاد انحصار در بازار، انگیزه فعالیت رقابتی را از شرکت ها گرفته و آنها را به این نتیجه می رساند که راهی جز انتخاب من برای مشتری وجود ندارد!

لذا برای ترویج استفاده از محصولات داخلی و محلی، ضمن افزایش کاربردهای آنها باید با رویکردی تبیینی به مزایای استفاده از آنها برای کاربران پرداخت. همچنین باید این نکته را پذیرفت که حوزه فناوری نه تنها بخشی جدا از بدنه اقتصاد و فعالیت های تجاری نبوده، بلکه برای تبلیغ آنها نیز از شیوه های بازار پسند و کاربرمحور استفاده کرد تا منجر به افزایش درآمدهای این استارت آپ ها شده و در نتیجه، بقا و قدرتمندسازی آنها نیز از طریق افزایش سرمایه و مخاطبین آنها تضمین شود.

تقویت زیرساخت های فنی با همکاری شرکت های خارجی معتبر

یکی از راه هایی که شرکت های استارت آپی در کشورهای در حال توسعه با هدف توسعه فعالیت های خود به آن متوسل می شوند، تلاش برای جذب سرمایه گذار خارجی از میان شرکت های بزرگ فعال در همان زمینه کاری است. این رویکرد علاوه بر جذب سرمایه خارجی، اعتبار شرکت های بزرگ را برای واحدهای تولیدی کوچک به همراه خواهد داشت.

به عنوان مثال، با رجوع به وب سایت گوگل و مایکروسافت، فهرست بلندی از شرکت های کوچکی را خواهید یافت که همین مسیر را رفته اند و اکنون با جلب حمایت این بزرگان، در مسیر برندسازی خود محکم قدم برداشته اند؛ بطوریکه قرار گرفتن نام شرکتی همچون گوگل در کنار نام آنها کافی است تا نه تنها کاربران محلی، بلکه کاربران بین المللی نیز برای استفاده از خدمات این شرکت های کوچک اقدام نموده و حتی روی آنها سرمایه گذاری نمایند.

به عنوان مثال، در هندوستان، شرکت هایی چون «ایندیا آنتی ویروس» نیز همین مسیر را پیمود و با همکاری شعبه شرکت های بزرگ فناوری اطلاعات بین المللی در این کشور، موفق شد نخستین آنتی ویروس هندی را حدود ۲۰ سال پیش به بازار عرضه کند که امروز یه یکی از پرفروش ترین آنتی ویروس های هند به حساب می آید.

در ایران نیز شرکت های بزرگ تولید کننده لوازم خانگی مانند ارج، فیلور، آزمایش، بلر و ... سال ها با همین رویه موفق شده بودند به خوبی با رقبای خارجی بزرگ خود به رقابت پرداخته و مشتری های وفادار به خود را نیز طی سال ها فعالیت یافته بودند؛ شرکت های بزرگ ایرانی که امروز بسیاری از آنها با همین رویکرد دستوری به نام حمایت از تولید داخل به یادها پیوسته اند.