بازار؛ گروه بین الملل: کشور سوریه پس از جنگ ظرفیتهای فراوانی برای بازسازی دارد که ایران میتواند با تقویت حضور بخش خصوصی در سوریه از این فرصت کمال بهره را ببرد.
سوریه بازاری بزرگ و سودآور برای تجار ایرانی
جمعیت ۲۲ میلیون نفری سوریه بازار مصرف بزرگی را در اختیار صادرکنندگان قرار می دهد. نفوذ سیاسی ایران در این کشور چشمگیر بوده و شاید بتوان گفت که در منطقه بی‌نظیر است، از این رو فرصت خوبی برای حضور پررنگ ایران در زمینه صادرات، فعالیت های تجاری و اقتصادی و بازسازی سوریه به وجود آمده است.
با توجه به وضعیت فعلی سوریه و تخریب بسیاری از زیرساخت‌ها، عدم توانایی دمشق در تامین تمامی کالاهای مورد نیاز و استقبال دولت سوریه از سرمایه‌گذاران خارجی، سرمایه‌گذاری و صادرات به سوریه برای کشورهای منطقه به ویژه ایران بسیار سودآور خواهد بود
با توجه به وضعیت فعلی این کشور و تخریب بسیاری از زیرساخت‌ها، عدم توانایی دمشق در تامین تمامی کالاهای مورد نیاز و استقبال دولت سوریه از سرمایه‌گذاران خارجی، سرمایه‌گذاری و صادرات به سوریه برای کشورهای منطقه به ویژه ایران بسیار سودآور خواهد بود. در حقیقت ایران از طریق روابط حسنه دیپلماتیک و سیاسی خود با سوریه میتواند از این فرصت به بهترین شکل استفاده کند.
موقعیت جغرافیایی سوریه و دسترسی تجار آن به تجار اروپایی و آفریقایی باعث می شود دریچه های جدیدی بر روی فعالان اقتصادی ایرانی گشوده شود.
تاکید رییسی بر گسترش روابط اقتصادی ایران - سوریه
حجم ناچیز روابط تجاری ایران و سوریه در حالی است که در دیدار میان سید ابراهیم رئیسی، رییس جمهوری ایران و فیصل مقداد وزیر خارجه سوریه در دی ماه گذشته در تهران، رییسی خواستار برداشتن گام های اقتصادی بلند میان دو کشور شده بود.
وی با استراتژیک خواندن روابط ایران و سوریه بر تقویت پایه‌های مستحکم روابط بین دو کشور به ویژه در حوزه‌های اقتصادی و تجاری تاکید کرده بود.
مقداد نیز گفته بود که سوریه مصمم است تمام ظرفیتهای همکاری را برای تقویت روزافزون روابط تهران - دمشق در راستای منافع مشترک دو ملت فعال کند.
خرداد سال جاری نیز شفیق دیوب، سفیر سوریه در ایران گفته بود سوریه چشم انتظار فعالیت‌های اقتصادی و ثمربخش بین دو کشور است و در این راه لازم است تا سرمایه‌گذاری بین دو کشور ایران و سوریه گسترش یابد. وی خواستار بازسازی زیرساخت‌ها و مشارکت گسترده‌ای برای برپایی نمایشگاه‌های تخصصی دو کشور شده بود.
حسین امیرعبدالهیان، وزیر خارجه ایران نیز به تازگی به سوریه سفر کرده است. سفر وی به سوریه همانند سفر دیگر مقامات برجسته ایرانی نشانه عزم راسخ ایران برای حفظ روابط حسنه دیپلماتیک و گسترش روابط اقتصادی میان دو کشور است.
اردیبهشت امسال نیز کیوان کاشفی، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و سوریه گفته بود با توجه به فراهم شدن شرایط ترانزیت از مرز عراق به سوریه، افزایش خطوط پروازی به سوریه و توافقات تجاری دولتمردان، چشم‌انداز گسترش فعالیت‌های اقتصادی ایران با سوریه مثبت به نظر میرسد.
وی گفته بود که موضوع تاکنون تردد هوایی بین دو کشور حل شده است و افتتاح و استقرار مرکز تجارت ایرانیان در قلب دمشق نیز که به فعالان اقتصادی ایران تعلق دارد، بسیار راهگشا بوده است و خدمات بسیاری را برای توسعه تجارت انجام می‌دهد.
حجم تجارت ایران و سوریه در سال ۱۴۰۰
در ۹ ماهه اول سال گذشته صادرات ایران به سوریه به ۱۶۰ میلیون دلار رسید. این میزان در مدت مشابه سال ۱۳۹۹ حدود ۸۴ میلیون دلار بوده و بیشترین کالاهای صادر شده شامل اجزا و قطعات توربین‌های بخار، دارو، خمیر غذایی، کنسرو و شیرخشک بوده است.
ایران در سال‌های اخیر بخش قابل توجهی از تمرکز خود در بازارهای صادراتی را به بازار کشورهای همسایه و منطقه اختصاص داده و در حالی که صادرات ایران به کشورهای عربی مانند عراق و امارات متحده عربی روند صعودی داشته، اما در سوریه فعالیت‌های تجاری مشترک تهران و دمشق محدود بوده است
طی این مدت سوریه از بین ۳۵ کشور وارد کننده محصولات ایرانی در جایگاه بیست و یکم ایستاده است و در واقع نشانگر این است که روابط اقتصادی دو کشور موازی روابط سیاسی آنها نیست. از نظر بسیاری از فعالان اقتصادی در این حوزه از فرصت‌ها به طور کامل استفاده نشده است.
این در حالی که دولت سوریه جنگ زده است، اما بخش خصوصی این کشور ثروتمند است و فرصت‌های خوبی برای سرمایه گذاری وجود دارد.
ایران در سال‌های اخیر بخش قابل توجهی از تمرکز خود در بازارهای صادراتی را به بازار کشورهای همسایه و منطقه اختصاص داده و در حالی که صادرات ایران به کشورهای عربی مانند عراق و امارات متحده عربی روند صعودی داشته، اما در سوریه فعالیت‌های تجاری مشترک تهران و دمشق محدود بوده است.
ترکیه رقیب اصلی ایران در تجارت با سوریه
ترکیه یکی از اصلی ترین رقبای ایران در اقتصاد سوریه است. آبان گذشته محمد امیر زاده، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران گفته بود که سهم ایران از اقتصاد سوریه تنها سه درصد است، اما ترکیه ۳۰ درصد تجارت این کشور را در اختیار گرفته و این نشان دهنده ضعف ایران در دیپلماسی اقتصادی است.
پیشتر علیرضا پیمان‌پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت گفته بود علی رغم روابط مطلوب سیاسی و نظامی ایران و سوریه، تهران نتوانسته از فرصت حضور در زمینه تجاری با دمشق استفاده کافی را ببرد.
بر اساس مرکز آمار ترکیه، این کشور در ۹ اول ماهه سال گذشته میلادی بیش از یک میلیارد و سیصد و شصت میلیون دلار صادرات به سوریه داشته است که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۱ درصد رشد داشته است. این در حالی است که ترکیه دشمن بشار اسد، رییس جمهوری سوریه است، اما با این حال توانسته گوی سبقت را در زمینه تجارت و فعالیت های اقتصادی با سوریه از ایران بربیاید. به رغم کمک های اقتصادی و مستشاری فراوان ایران در سوریه، هم اکنون آنکارا مبدل به بزرگترین شریک تجاری دمشق شده است.
البته باید توجه داشت که بر اساس گزارش‌های غیررسمی، بخشی از صادرات ایران به کشورهای عراق و امارات از طریق صادرات مجدد وارد بازار سوریه شده که در نهایت افزایش بیشتر سهم ایران از بازار این کشور را باعث میشود.
مهدی عباسی، مدیر دفتر اقتصادی ایران در حلب اخیرا گفته بود دو کشور موافقت نامه های زیادی در زمینه های اجتناب از اخذ مالیات مضاعف، همکاری نمایشگاهی، تجاری، گمرکی و بازرگانی و حمل‌ونقل امضا کرده اند، اما تقریباً هیچ‌کدام از موافقت‌نامه‌های مذکور به مرحله اجرایی نرسیده است.
چرایی سهم اندک ایران از اقتصاد سوریه
برخی موانع گسترش چشم گیر تبادلات تجاری و مناسبات اقتصادی ایران و سوریه حمایتهای مالی ضعیف دولتی، عدم تحرک کافی و مناسب وزارت امور خارجه در جهت تسهیل روابط اقتصادی، فقدان همکاری های مالی و بانکی مناسب، فقدان سازماندهی مشخص برای حضور تاجران ایرانی در سوریه و عدم وجود پوشش های ضمانتی است.
پیشتر علی اکبر تالار پشتی، عضو کمیسیون صنایع و معادن در این زمینه گفته بود برای ایجاد جهش چشم گیر در روابط اقتصادی دو کشور، دپیلماسی اقتصادی دولت باید بستر را برای بخش خصوصی در کشورهای دیگر فراهم کند. دولت باید در بازارهای هدف، حضور حداقلی داشته باشد و تمهیدات لازم را برای حضور حداکثری بخش خصوصی فراهم کند.
ظرفیت صادرات ۶۰۰ میلیون دلاری خدمات فنی و مهندسی
بررسی‌ها نشان می‌دهد ظرفیتهای توسعه صادرات ایران به سوریه در حوزه‌های مختلف کالایی غیرنفتی سالانه حداقل ۷۰۰ میلیون دلار و خدمات فنی و مهندسی سالانه ۶۰۰ میلیون دلار برق (سالانه حدود ۲۰۰ میلیون دلار) و در مجموع حداقل ۱.۵ میلیارد دلار است.
ظرفیتهای توسعه صادرات ایران به سوریه در حوزه‌های مختلف کالایی غیرنفتی سالانه حداقل ۷۰۰ میلیون دلار و خدمات فنی و مهندسی سالانه ۶۰۰ میلیون دلار برق (سالانه حدود ۲۰۰ میلیون دلار) و در مجموع حداقل ۱.۵ میلیارد دلار است
تعمیر و ساخت نیروگاهها و پالایشگاههای برق، ساخت ساز در حوزه های مسکن، راه و پل، صنایع داورسازی، حضور در صنایع پایه و مادر، مشارکت در زنجیره های کشاورزی و شیلات، فعالیت در بازسازی و راه اندازی زیرساختهای الکترونیکی و مخابراتی و بانکی، و همچنین صادرات کالاهای مصرفی از جمله حوزه هایی است که می تواند زمینه مشارکت ایران در اقتصاد سوریه را فراهم سازد و سود فراوانی عاید کشور کند.
مزایای مشارکت اقتصادی و سرمایه گذاری در سوریه
از جمله امتیازات سوریه برای مشارکت اقتصادی و تجاری میتوان به موقعیت جغرافیایی مناسب، نرخ پایین تبدیل ارز، زیرساختهای مناسب همچون شهرکهای صنعتی، معافیتها، تسهیل سازی و ضمانت پروژه های سرمایه گذاری، منابع انسانی آموزش دیده و با دستمزد پایین، منابع طبیعی متنوع در بخشهای نفت و فلزات، و امکان حمل و نقل دریایی آسان با توجه به بنادر این کشور اشاره کرد که همگی از زیرساختهای مناسبی است که سرمایه گذاری در سوریه را توجیه پذیر می سازد.
نتیجه گیری
با توجه به عمق راوابط استراتژیک و نزدیکی سیاسی تهران و دمشق، ایران باید از تمامی ظرفیت های خود برای گسترش حضور اقتصادی و تجاری خود در سوریه استفاده کند و به یکی از مهم ترین شرکای تجاری این کشور مبدل شود. زیرا سوریه پس از خلاصی از جنگ چندین ساله تقریبا تمامی زیرساخت های خود را از دست داده و این ایران است که باید به عنوان کشور دوست و هم پیمان سوریه وارد عمل شود و با اجرای قراردادهای اقتصادی عظیم با سوریه شرایطی برد –برد را رقم زند.
بدیهی است دولت باید با تامین حمایت های مالی، پوشش های ضمانتی و امکانات بانکی حضور هر چه بیشتر تجار ایرانی را در سوریه تسهیل کند. این فرصت هم اکنون نصیب کشوری چون ترکیه شده است که روابط سیاسی با سوریه ندارد.
شرکت های صنعتی ایرانی با حضور در پروژه های زیرساختی سوریه مانند ساخت و ساز، مسکن، شرکت های مادر و پایه و مواردی این چنینی میتوانند سود فراوانی عاید کشور کنند. هم چنین بسیاری کالاهای ایرانی که به کشورهای همسایه صادر میشود قطعا میتواند در سوریه نیز چایگاه مناسبی داشته باشد که این موارد تماما مستلزم دیپلماسی اقتصادی فعال تر ایران در خصوص سوریه است.
نظر شما