خبرگزاری بازار؛ استان همدان با دارا بودن ۲۰ هزار و ۱۷۳ کیلومتر مساحت و بیش از ۱۱۵ هزار بهره بردار دومین استان کشاورزی کشور پس از اردبیل است و همین موضوع سبب شده همدان به عنوان استانی کشاورزی شناخته شود.
همدان استانی مستعد در زمینه تولیدات کشاورزی است و سالانه با تولید حدود ۴.۵ میلیون تن انواع محصولات کشاورزی نقش مهمی در تأمین نیاز کشور در این بخش دارد.
محصولات کشاورزی و تنوع آن در این منطقه به سبب وجود آب و هوای مستعد و خاک حاصلخیز واقعیتی انکار ناپذیر است اما در همین زمینه مشکلاتی نیز وجود دارد که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت.
حفر چاه‌های غیرمجاز در باغ‌ها و اراضی کشاورزی برای آبیاری محصولات به ویژه در مناطقی که محصولات پر آب بر کشت می‌شود از جمله مسائلی است که هر از چند گاه ضرورت مدیریت این بخش مورد تاکید مدیران قرار می‌گیرد اما پس از گذشت مدتی مجدد به فراموشی سپرده می‌شود.
اما بحرانی که به واسطه حفر چاه‌های غیر مجاز دامن گیر همدان خواهد شد قابل چشم پوشی نیست کمااینکه در سال‌های اخیر همدان از استان‌های درگیر با کمبود آب بوده و افت سطح آب‌های زیر زمینی، خشکی دشت‌ها و خشک شدن چاه‌های آب از جمله عواقب این کوتاهی است که باید به آن توجه داشت.
برداشت بی رویه از منابع آب زیر زمینی، کشت محصولات پر آب بر در کشاورزی و تداوم انجام کشاورزی به روش سنتی به کم آبی دامن می زند
به اعتقاد کارشناسان عوامل متعددی در این اتفاقات دخیل است و شاید بتوان گفت برداشت بی رویه از منابع آب زیر زمینی، کشت محصولات پر آب بر در کشاورزی و تداوم انجام کشاورزی به روش سنتی از جمله آنها است.
البته مدیران بخش‌های مختلف از جمله جهاد کشاورزی، شرکت توزیع نیروی برق و مدیران و کارشناسان آب منطقه‌ای همدان تلاش‌هایی برای مدیریت وضع موجود داشته اند ولی متأسفانه عده‌ای از کشاورزان همچنان برای آبیاری زمین‌های کشاورزی خود اقدام به حفر چاه برای می‌کنند و در حالی که تلاش ها برای مسدود کردن چاه‌های غیر مجاز ادامه دارد از سوی دیگر شاهد رشد قارچ گونه این چاه‌ها نیز هستیم.
کافی است در یکی از روزهای تعطیل و حتی در روزهای هفته سری به زمین‌های کشاورزی روستایی بزنیم و روان بودن آب در سطح زمین‌ها را ببینیم تا تأییدی بر حفر چاه‌های جدید را دریابیم.
کشاورزان باید به دنبال کشت محصولات جایگزین باشند
یک کارشناس کشاورزی استان همدان در گفتگو با خبرنگار بازار با بیان اینکه بر اساس آمارها ۹۶ درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، گفت: با خشکسالی‌های که طی چند سال گذشته در کشور روی داده کشاورزان باید به دنبال کشت محصولات جایگزین باشند تا ضمن افزایش تنوع و حفظ تولیدات، صرفه جویی در مصرف آب نیز رقم بخورد.
نسرین دانشمند با بیان اینکه باید کشت‌هایی که علاوه بر آنکه کم آب بر بودن نیاز کشور را تأمین کرده و ارزش افزوده خوبی نیز برای استان همدان به همراه داشته اند، مدنظر قرار گیرد، گفت: کشت نشائی که در گلخانه انجام و به مزرعه منتقل شود نیز در این زمینه مؤثر است.
کشاورزان بهتر از هر شخص دیگری قدر آب را می‌دانند
وی با اشاره به اینکه کشاورزان بهتر از هر شخص دیگری قدر آب را می‌دانند چراکه در نبود آن بیشترین خسارت‌ها را متحمل خواهند شد، عنوان کرد: وابستگی کشاورزان به آب بیشتر از افراد دیگر است و بر همین اساس باید برنامه ریزی ها برای حفظ منابع آبی ضمن افزایش تولیدات کشاورزی در دستور کار باشد.
دانشمند افزایش گلخانه‌ها به دلیل مصرف آب کمتر را یکی دیگر از راه‌های مقابله با کمبود آب در استان همدان عنوان کرد و گفت: کشت در گلخانه‌ها، کشت نشاء، انواع آبیاری تحت فشار، کشاورزی حفاظتی، استفاده از رقم‌های مقاوم به کم‌آبی و مواردی از این قبیل از جمله اقداماتی است که در رفع بحران کم‌آبی استان همدان مؤثر خواهد بود.
توجه به افزایش بهره‌وری با مکانیزه کردن تولید
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان همدان نیز در خصوص اقدامات انجام شده برای کاهش استفاده از ذخایر آب زیرزمینی در گفتگو با خبرنگار بازار با بیان اینکه محدودیت‌ها در بخش آب قابل توجه است و بر همین اساس به دنبال توسعه آبیاری‌های نوین هستیم، گفت: توجه به افزایش بهره‌وری با مکانیزه کردن تولید و تغییر سیستم آبیاری و توجه به کشت محصولات کم آب نیز در برنامه بوده است.
منصور رضوانی جلال با اشاره به محدودیت‌های بخش کشاورزی و کمبود منابع آبی، عنوان کرد: از آنجایی که تأمین کننده مواد غذایی مورد نیاز جمعیت کشور هستیم در راستای حفظ تولید در استان همدان کشت‌های نشایی مدنظر قرار گرفته تا از حداقل آب محصولات با دوام تری داشته باشیم.
وی از اجرای ۱۵۱ هزار هکتار آبیاری نوین در استان همدان خبر داد و با بیان اینکه یکپارچه‌سازی در بخش کشاورزی مورد توجه بوده و افزایش عملکرد در واحد سطح نیز برنامه ریزی شده است، گفت: کشت محصولات کم‌آب‌بر و افزایش راندمان تولید در دستور کار است.
۱۳ نقطه در استان همدان به عنوان نقاط مستعد برای ایجاد شهرک‌های گلخانه‌ای در نظر گرفته شده است
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با بیان اینکه امسال نیز با توجه به نامگذاری سال به عنوان سال جهش تولید، در ۱۱ آیتم جهش تولید در بخش کشاورزی برنامه ریزی شده است به توسعه کشت گلخانه‌ای اشاره کرد و گفت: ۱۳ نقطه در استان همدان به عنوان نقاط مستعد برای ایجاد شهرک‌های گلخانه‌ای در نظر گرفته شده است.
رضوانی جلال از تلاش برای جذب سرمایه گذار در حوزه ایجاد گلخانه‌ها، کشت گیاهان دارویی و محصولات کم آب‌بر خبر داد و گفت: در سند راهبردی استان همدان جهاد کشاورزی متعهد شده در برنامه زمان‌بندی ۳ ساله ۲۱۰ هکتار گلخانه به وسعت گلخانه‌های موجود اضافه کند که پیش‌بینی می‌شود با توجه به استقبال متقاضیان این مهم افزایش پیدا کند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان همدان نیز در گفتگو با خبرنگار بازار حفاظت از منابع آبی موجود در استان همدان را از اولویت‌های اساسی این شرکت برشمرد و گفت: برداشت‌های بی‌رویه سطح آب‌های زیرزمینی دشت‌های استان همدان را کاهش داده است.
مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز استان همدان
منصور ستوده از مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز استان همدان سخن گفت و عنوان کرد: این اقدام با همکاری دادگستری، دادستانی، فرمانداری‌ها، نیروی انتظامی و مسئولان مرتبط انجام می‌شود چراکه حفاظت از منابع آبی استان همدان ضروری است.
ستوده با اشاره به اینکه مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز از اولویت‌ها است و هر سال اجرا می‌شود، گفت: از ابتدای سال ۹۳ تاکنون چهار هزار و ۴۴ حلقه چاه غیرمجاز در استان همدان مسدود شده که در پی این اقدام در مصرف ۲۷۳ میلیون مترمکعب آب صرفه جویی شده است.
پارسال ۵۴۶ حلقه چاه غیرمجاز با صرفه‌جویی بیش از ۱۵ میلیون مترمکعبی آب در دشت‌های استان همدان مسدود شد
وی با بیان اینکه پارسال هم ۵۴۶ حلقه چاه غیرمجاز با صرفه‌جویی بیش از ۱۵ میلیون مترمکعبی آب در دشت‌های استان همدان مسدود شد، گفت: از ابتدای امسال تاکنون ۱۵ حلقه چاه غیرمجاز در استان همدان مسدود شده که ۷۴۰ هزار مترمکعب صرفه جویی در مصرف آب را به همراه داشته است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه استان همدان به اصلاح و تعدیل ۸۲۵ پروانه بهره برداری چاه‌های مجاز در استان همدان نیز اشاره کرد و گفت: این روند با سرعت در حال اجراست.
اصلاح و تعدیل پروانه چاه‌های کشاورزی در دشت‌های ممنوعه استان همدان در راستای بهینه سازی مصرف کشاورزی عملیاتی می‌شود
وی بابیان اینکه به صورت میدانی اراضی مالکان چاه از نزدیک مورد بررسی قرار می‌گیرد و بر اساس کشت، مقدار زمین و استاندارد موجود، نیاز آبی تأمین شده و پروانه‌ها بازنگری می‌شود، گفت: اصلاح و تعدیل پروانه چاه‌های کشاورزی در دشت‌های ممنوعه استان همدان در راستای بهینه سازی مصرف کشاورزی عملیاتی می‌شود.
ستوده با تاکید بر اینکه بر اساس ابلاغ وزارت نیرو اصلاح و تعدیل پروانه چاه‌های کشاورزی با اولویت دشت‌های ممنوعه دنبال می‌شود، گفت: حفظ و حراست از سفره‌های آب زیرزمینی در دشت‌های استان همدان یک اولویت است.
ستوده هدف از اجرای این برنامه را کاهش میزان افت دشت‌ها با توجه به شرایط موجود برشمرد و به نصب کنتورهای هوشمند بر روی چاه های مجاز اشاره کرد و گفت: سیستم کار کنتورهای هوشمند به این شکل است که اگر کشاورزی بیش از میزان تعیین‌شده از چاه آب برداشت کند، برق به صورت خودکار قطع شده و امکان برداشت آب از چاه تا زمانی که کارشناسان آب منطقه‌ای و برق اقدام نکنند، وجود ندارد.
نصب ۴ هزار و ۷۵۰ دستگاه کنتور هوشمند آب و برق روی چاه‌ها
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان از نصب ۴ هزار و ۷۵۰ دستگاه کنتور هوشمند آب و برق روی چاه‌ها خبر داد و گفت: نصب این کنتورها موجب صرفه‌جویی ۴۷ میلیون مترمکعبی منابع آبی شده است.
ستوده عنوان کرد: نصب کنتور هوشمند روی چاه‌های آب موجب کنترل و نظارت بر میزان برداشت آب‌های زیرزمینی استان شده و از اضافه برداشت از آب‌های زیرزمینی جلوگیری می‌کند.
کشاورزان بیشتر از پروانه بهره‌برداری اجازه برداشت آب ندارند
وی اضافه کرد: با نصب کنتور هوشمند کشاورزان بیشتر از پروانه بهره‌برداری اجازه برداشت آب از چاه را ندارند.
مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق استان همدان نیز با بیان اینکه عمده مصرف انرژی در استان همدان مربوط به بخش کشاورزی است، افزود: با توجه به این امر در بحث کاهش پیک بر مشترکین کشاورزی متمرکز شده ایم.
شیرزاد جمشیدی گفت: ۴۲ درصد پیک برق استان همدان در بخش کشاورزی است که باید بخش عمده تلاش و توان شرکت در راستای کاهش پیک در این بخش اثرگذار عملیاتی شود.
وی گفت: سال گذشته طوری برنامه ریزی شد که اگر کشاورزان در دوره زمانی ۱۵ خرداد تا ۱۵ شهریور ماه موتور چاه خود در ساعات اوج بار (۸ تا ۱۲ شب) خاموش می‌کردند بهای صورتحساب برق مصرفی آنها بخشوده می‌شد و علاوه بر آن متناسب با میزان کاهش مصرف از پاداش نیز برخوردار می‌شدند که در حال تدوین دستورالعمل نهایی این طرح برای سال جدید هستیم.
آنچه مسلم است وجود چاه های غیرمجاز کشاورزی در استان همدان به خودی خود تهدید کننده منابع زیرزمینی آب است و باید در راستای انسداد آنها اقدام شود اما در این میان نظارت بر چاه های مجاز نیز اصلی اساسی است چراکه گاه با برداشت بی رویه تهدیدات دشت های استان بیشتر می شود و باید قبل از آنکه مشکلات عمیق تر شود جلوی آن را گرفت.
نظر شما