پروین قادری دانشمند*؛ بازار: از تنگناهای کلیدی در مقوله صنعت استان همدان نبود و کمبود اطلاعات معتبر در دوره‌های مختلف زمانی است تا بر اساس آن به‌موازات بررسی روندها جایگاه استان همدان که می‌تواند گویای میزان جذب منطقه در اقتصاد ملی باشد؛ مشخص شود.
نزدیک به نیمی از واحدهای صنعتی استان در یک محدوده مستقرشده و بسیاری از مناطق دیگر استان سهمی ناچیز از توسعه صنعتی را تحمل کرده‌اند
طبق بررسی‌ها آنچه تاکنون در استان همدان درزمینهٔ صنعت اتفاق افتاده نشان‌دهنده نوعی تلاطم است چراکه عدم تعادل در نظام استقرار جغرافیایی واحدهای صنعتی و به حاشیه رفتن برخی سکونت‌های شهری استان را شاهدیم به‌طوری‌که نزدیک به نیمی از واحدهای صنعتی استان در یک محدوده مستقرشده و بسیاری از مناطق دیگر استان سهمی ناچیز از توسعه صنعتی را تحمل کرده‌اند.
دقیق که می‌شویم بخش قابل‌ملاحظه‌ای از صنعت استان همدان متکی به مواد معدنی در قالب تولید محصولات کانی غیرفلزی است ضمن اینکه بازار سرمایه و مشکلات آن از بازدارنده‌های اصلی توسعه صنعتی استان بوده تا آنجا که بهبود سیمای صنعتی استان را به‌ویژه در شهرستان‌های محروم آن با مانع جدی روبرو کرده است.
عدم توجه به روابط عمودی و افقی در ایجاد واحدهای صنعتی هم مانع شکل‌گیری بسیاری از صرفه‌ها و همچنین پیوندهای صنعتی در استان شده به‌طوری‌که بر این اساس می‌توان گفت طراحان توسعه صنعتی استان به دنبال هیچ استراتژی منطقه‌ای و تخصص صنعتی نبوده و درنتیجه صنایع استان ضعیف‌ترین روابط پسین - پیشین را باهم پیداکرده‌اند.
دیدگاه استان در توسعه صنعتی نه‌تنها تعادل فضایی و تکمیل زنجیره‌های صنعتی را مدنظر قرار نداده بلکه تنها مدیریت افزایش واحدها در هرکجا و هر نوع فعالیت مدنظر آن بوده است که حاصل آن به‌گونه‌ای است که واحدهای موجود در حجره‌های دور از هم و بیگانه باهم قرارگرفته‌اند و وصلتی ارگانیک بین آن‌ها ایجاد نشده تا بتوانند نسل جدیدی از توسعه صنعتی را به وجود آورند
در فرایند توسعه صنعتی استان همدان افزون بر عدم توجه به پراکندگی متعادل واحدهای صنعتی در قلمرو جغرافیایی استان، اصل مهم‌تر ارتباط پسین - پیشین صنایع نیز به فراموشی سپرده‌شده است به‌طوری‌که به نظر می‌رسد استراتژی مشخصی برای ایجاد پیوندهای عمودی و افقی بین واحدهای صنعتی منطقه حاکم نبوده و دیدگاه استان در توسعه صنعتی نه‌تنها تعادل فضایی و تکمیل زنجیره‌های صنعتی را مدنظر قرار نداده بلکه تنها مدیریت افزایش واحدها در هرکجا و هر نوع فعالیت مدنظر آن بوده است که حاصل آن به‌گونه‌ای است که واحدهای موجود در حجره‌های دور از هم و بیگانه باهم قرارگرفته‌اند و وصلتی ارگانیک بین آن‌ها ایجاد نشده تا بتوانند نسل جدیدی از توسعه صنعتی را به وجود آورند و این موارد همه در حالی اتفاق می‌افتد که امروز توسعه صنعتی به سمت تخصصی شدن سیر می‌کند.
توضیح مختصر اینکه صنعت استان همدان تن دادن به واحدهای متنوع و نا هم پیوند را به مزیت‌ها و صرفه‌های مختلف حاصل از ارتباط‌های عمودی و افقی ترجیح داده و تمرکز جغرافیایی را جایگزین ارتباط‌هایی کرده که می‌توانسته ضمن کاستن از وابستگی بخشی از صنایع به خارج از منطقه درنهایت بر تخصصی شدن فعالیت‌های صنعتی استان تأکید ورزد.
بر این پایه شماری متنوع از واحدهای نامرتبط در برخی شهرها قد کشیده‌اند که کمتر نقشی در تأمین نیازها و تکمیل و تقویت همدیگر و شکل‌دهی به فرایندهای تحقیق و توسعه ندارند.
چنین پیکربندی بی‌انسجامی در طول زمان نه‌تنها بهبود نیافته بلکه تشدید نیز شده هرچند در سال‌های گذشته تلاش‌هایی برای ایجاد چنین‌های پیوندهایی در استان صورت گرفته اما اغلب ناکام مانده است.
بررسی فعالیت‌های مختلف صنعتی استان همدان نشانگر عدم ارتباط مؤثر بین استخوان‌بندی صنعتی استان است و آنچه وجود دارد منحصر به پیوند واحدهایی از صنایع غذایی و آشامیدنی و واحدهای کانی غیرفلزی است و جز این فعالیت‌ها کمتر می‌توان در سایر فعالیت‌ها به نمودی از حلقه‌های هم پیوند دست‌یافت
به‌هرحال بررسی فعالیت‌های مختلف صنعتی استان همدان نشانگر عدم ارتباط مؤثر بین استخوان‌بندی صنعتی استان است و آنچه وجود دارد منحصر به پیوند واحدهایی از صنایع غذایی و آشامیدنی و واحدهای کانی غیرفلزی است و جز این فعالیت‌ها کمتر می‌توان در سایر فعالیت‌ها به نمودی از حلقه‌های هم پیوند دست‌یافت درحالی‌که زنجیره‌های تولید صنعتی از موفق‌ترین بخش‌ها در این حیطه هستند بنابراین در استان همدان باید بیش از آنکه به افزایش صدور مجوز واحدهای صنعتی متمرکز شویم به ایجاد واحدهایی فکر کنیم که زنجیره تولید صنعتی را تکمیل می‌کنند.
* فعال رسانه ای
نظر شما