بازار؛ گروه ایران: نزدیک به یک ماه است اینترنت در ایران دچار اختلالات گسترده شده و به دنبال آن بسیاری از شبکه‌های اجتماعی در ایران ازجمله اینستاگرام و واتس‌اپ فیلتر شده اند. این موضوع در حالی رخ می دهد که بر اساس آمار اعلامی از طرف رییس پارلمان بخش خصوصی تهران بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار کسب وکار دیجیتالی در پلتفرم های اینترنتی فعالیت می‌کنند. حالا مسئولین فعالین کسب و کارها به استفاده پلت فرم های داخلی توصیه می کنند. اما این توصیه تا چه اندازه در اقتصاد ایران شدنی است؟ آیا تجار سایر کشورها حاضر به استفاده از پلت فرم های ملی در تجارت خود با ایران هستند؟ برای بررسی هر چه بیشتر این موارد به گفت و گو با حسن فروزان فرد عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران و تهران، مدیر اجرایی باشگاه نخبگان کسب و کار و رییس مرکز مطالعات اقتصادی ایرانیان نشسته ایم.
او معتقد است مقایسه با پلت فرم های داخلی ما با پلت فرم های ملی کشوری همچون چین قیاس درستی نیست. چرا که این کشور دومین اقتصاد بزرگ دنیا بوده و تقریبا با همه دنیا مراودات تجاری دارد. او همچنین در بخش هایی از این گفت و گو گفت که برخی از خسارتی که اختلالات به کسب و کارهای آنلاین وارد کرده، قابل ارزش گذاری نبوده و شرایط فعالیت را برای بسیاری از آنها سخت کرده است. متن کامل گفتگوی بازار با حسن فروزان فرد عضو اتاق بازرگانی تهران و ایران در ادامه می آید:
*اختلالات اینترنتی تا چه اندازه فعالیت کسب و کارهای آنلاین را سخت کرده است؟
جایگاه بستر ارتباطات در تولید ارزش افزوده در بنگاه ها طی سال های گذشته به شدت ارتقا یافته است. در چنین شرایطی دیگر برقراری ارتباط برای انتقال اطلاعات دیگر موضوع و دغدغه اصلی نیست. بلکه شکل و نحوه ارائه این اطلاعات در موفقیت بنگاه ها تاثیر مستقیمی دارد. این تاثیر در بنگاه هایی که محصول خود را از طریق شبکه های اجتماعی محصول خود را عرضه و خدماتشان را ارائه می کنند، بیشتر هم هست. در چنین شرایطی اختلال در شبکه اینترنت و شبکه های مجازی به معنی مختل کردن فعالیت های جاری بنگاه هاست. امروز شرایط به گونه ای است که فعالین کسب و کارهای مجازی برای ارتباط با مشتری، برای ارتباط با تامین کنندگان، برای ارتباط با ذی نفعان و حتی برای ارتباطات داخلی بنگاه از بستر های اینترنتی استفاده می کنند.
* پلت فرم های داخلی تا چه اندازه می تواند جایگزین پلت فرم های خارجی شود؟
پلت فرم صرفا یک مجموعه سخت افزاری یا نرم افزاری با قابلیت سخن گفتن برای مردم نیست. مهم ترین ویژگی یک پلت فرم، سطح اعتماد کاربران به آن است. این شاخص است که باعث می شود آرام آرام مردم به این پلت فرم اعتماد کرده و از آن استفاده کند. اینکه تصور کنیم یک شبه و به صورت دستوری می توان کاربران را به استفاده از یک پلت فرم مجبور کنیم، کاملا اشتباه است. سوال اینجاست که اگر یک فعال اقتصادی کسب و کار خود را به پلت فرم های داخلی انتقال دهد، آیا می تواند تمام مشتریان سابق خود را هم به استفاده از این پلت فرم مجبور کند. بدون شک این کار ساده ای نیست و زمان زیادی را می خواهد.
*از نظر زیرساختی چطور؟ پلت فرم های داخلی قابل رقابت با خارجی ها هستند؟
پلت فرم های داخلی با هزینه های سنگین و کارآمدی متوسط رو به پایین در حال فعالیت هستند. همانطور که شاهد بودیم در طول هفته های گذشته که به نوعی تقاضای استفاده از پلت فرم های داخلی تا حدودی افزایش یافته بود، برخی از آن ها قادر به ارائه سرویس و خدمت نبودند. بنابراین شاید جایگزینی پلت فرم های داخلی موفق و توانمند با خارجی یکی از راه کارها در بلند مدت باشد، البته به شرطی که عموم جامعه آن را پذیرفته و به آن اعتماد کنند. در غیر این صورت نمی توان آن را به عنوان راه حل پذیرفت و راه اندازی آنها تنها هزینه بالایی را به اقتصاد ایران تحمیل خواهد کرد.
برآوردهای صورت گرفته حاکی از این است که روزانه بیش از یک میلیارد دلار اختلالات اینترنتی به کسب و کارها آسیب زده است. ضمن اینکه برخی از آسیب هایی که برند وارد می شود به راحتی قابل ارزش گذاری ریالی نیست
*گزارش های سازمان نظام صنفی رایانه ای تهران نشان می دهد که تقریبا هیچ کسب و کار اینترنتی نبوده که از اختلال اینترنت زیان نکرده باشد و مطالعات این نهاد نشان می دهد بیش از ۴۱ درصد شرکت ها ۲۵ تا ۵۰ درصد درآمد خود را در این مدت از دست داده‌اند. آیا تجارت بین المللی هم از این اختلالات آسیب دیده است؟
سالهاست که در ایران صحبت از توسعه صادرات می شود. سوال من این است که این توسعه صادرات با چه زبان در چه بستری قرار است، اتفاق بیافتد. قرار است که از چه ابزارهایی برای رسیدن به این هدف استفاده کنیم. فکر می کنید که مشتریان خارجی ما حاضر به استفاده از بستر های ملی ما خواهند شد. آیا خود ما حاضر به استفاده بسترهای ملی کشورهای همسایه هستیم؟ بدون شک این امر شدنی نیست. در واقع ما با این کار رسما فعال اقتصادی خود را مجبور به قانون گریزی و قانون شکنی می کنیم. با این کارها فعال اقتصادی را به استفاده از ظرفیت های داخلی قانع نمی کنیم بلکه هزینه مضاعفی را به او برای استفاده از خدمات فیلترینگ تحمیل می کنیم. از طرفی امسال سال دانش بنیان هاست. تعاملات بین المللی یک بخشی از فعالیت شرکت های دانش بنیان را به خود اختصاص می دهد. این اختلال باعث شده که ورودی ها و خروجی های این شرکت ها دچار مشکل شود.
*مقدار خسارتی که به کسب و کارهای مجازی وارد شده، چقدر است؟
مقدار مختلفی برای خسارت ها اعلام شده است. اما بررسی دقیقی در اینباره انجام ندادم. اما برآوردهای صورت گرفته حاکی از این است که روزانه بیش از یک میلیارد دلار اختلالات اینترنتی به کسب و کارها آسیب زده است. ضمن اینکه برخی از آسیب به راحتی قابل ارزش گذاری نیست. به عنوان مثال آسیب هایی که این اختلالات اینترنت به یک برند وارد می کند، قابل ارزش گذاری و محاسبه دقیق ریالی نیست. یک کسب و کار یا یک فروشگاه اینترنتی ممکن است برای جمع آوری مشتریان خود و رسیدن به جای فعلی ۳ و جذب اعتماد مشتریان ۳ الی ۵ سال زحمت کشیده باشد، تمام این مشتریان را نمی توان ظرف مدت یک ماه به یک پلت فرم داخلی انتقال داد. خسارت هایی از این دست به هیچ وجه قابل محاسبه نیست.
برخی با استناد به تجربه های موفق چین در پیاده سازی پلت فرم های ملی گمان می کنند که ایران می تواند شرکای تجاری خود را به استفاده از پلت فرم های داخلی مجبور کند. اما این قیاس، قیاس درستی نمی تواند باشد چراکه چین بزرگترین اقتصاد بزرگ دنیا بوده و تقریبا با تمام دنیا تعاملات تجاری دارد
*آیا در تجارت جهانی این مساله که کشورها از پلت فرم های داخلی کشوری دیگر استفاده کنند، مرسوم است؟
برخی از مسئولین به تجربه کشورهایی همچون چین و روسیه در استفاده از پلت فرم های ملی استناد می کنند. به عنوان مثال، نمونه چینی موفقی که مشابه اینستاگرام هست را مورد اشاره قرار می دهند و مدعی اند می توان با پیاده سازی این تجربیات به موفقیت دست پیدا کرد. اما آیا اندازه اقتصاد ایران مانند اقتصاد چین است؟ آیا ما هم اندازه اقتصاد چین به کشورهای دیگر کالا صادر می کنیم؟ آیا انقدر قدرت اقتصادی ما زیاد است که به استناد این قدرت و توان تجاری بتوانیم شرکای تجاری خود را موظف به استفاده از پلت فرم های داخلی کنیم؟
بله! ممکن است در کشوری مثل چین توفیقاتی در توسعه نمونه های داخلی وجود داشته باشد، اما باید سایر مولفه های اقتصادیمان هم همانند چین باشد که انتظار کسب تجربه موفق در استفاده از پلت فرم های ملی داشته باشیم.
نظر شما