غلامعباس شمس الدینی؛ بازار: بیش از ۵۰ نوع خرما در استان هرمزگان تولید می شود که مرداسنگ، خاصویی، برهی، مجول، کریته، پیارم، زاهدی، شاهانی، دیری، آل مهتری، مضافتی، خنیزی، زرک و کلک سرخ از ارقام مرغوب خرما در هرمزگان است. به جز پیارم که به ثبت ملی هم رسیده و به عنوان عروس خرمای جهانی نامی پرآوازه در قاره های مختلف دارد سایر ارقام مرغوب تولیدی در بازارهای داخلی و جهانی از جایگاه مطلوبی برخوردار نیستند.
این در حالیست که می توان با ارائه راهبردهای صحیح از کاشت تا عرضه، زمینه افزایش تولید و فروش در بازارهای داخلی و بین المللی را فراهم کرد. در گفتگو با نخلداران هرمزگانی مسائل و مشکلات مختلفی به عنوان موانع سد راه تولید، فروش و صادرات مطرح شد.
حمایت از تولید کنندگان ضروری است
عنایت الله وکیل پور تاجر و تولید کننده پیارم با اشاره به دلایل افت برداشت خرمای پیارم به بازار گفت: شرایط آب هوایی، پدیده غیر معمول مونسون، بارندگی بد موقع و گرم شدن کم سابقه آب و هوا، موجب شده امسال هم با کاهش حدود ۷۰ درصدی میزان تولید محصول درجه یک مواجه باشیم. عمل آوری خرمای درجه یک شرایط ویژه آب و هوایی از نظر گرما، سرما و درجه رطوبت را می طلبد.
وکیل پور با تاکید بر اینکه درآمد واسطه ها قابل توجه نیست، افزود: تولیدکنندگان عمده معمولا محصول را مستقیما به تجار خارجی یا داخلی می فروشند. افرادی که تولید کننده خرد هستند از طریق واسطه ها اقدام می کنند. بیشتر واسطه ها امکان ذخیره خرمای خریداری شده را در انبارهای استاندارد ندارند که متناسب با شرایط بازار محصول را عرضه کرده و سود بیشتری داشته باشند بنابراین با سود اندکی آن را به دست تاجر می رسانند. از طرف دیگر با توسعه فضای مجازی و شبکه های ارتباطی مردم در جریان نرخ محصولات هستند قطعا مصرف کننده، حاضر نیست محصولی را با قیمت گزاف خریداری کند . ضمن اینکه واسطه ها نیز باید خرما را تصفیه کرده و ضایعات را خارج کنند، هزینه بسته بندی و حمل و نقل را دارند، به همه احوال سود کلانی عاید واسطه ها نمی شود .
این تولید کننده عمده پیارم تصریح کرد: البته هستند واسطه هایی که زحمات یکساله تولید کنندگان را نادیده می گیرند یا برخی تولید کنندگان بر اساس روابط محصول خود را به نرخی توافقی و نسیه عرضه می کنند که در ادامه با مشکل روبرو می شوند. به نظر می رسد راه حذف واسطه ها خرید تضمینی است.
وی با اشاره به ضرورت حمایت دولت از کشاورزان و نخلداران گفت: در دنیا کشاورزان یارانه دریافت می کنند اما اینجا کمتر مورد حمایت قرار می گیرند. الان نخلداران دچار خسارت شده اند یا برای مدرن کردن کار نیازمند حمایت هستند لذا دولت باید حمایت بیشتری از تولیدکنندگان شود.
وکیل پور افزود: نقش تحریم و مشکلاتی که در نقل و انتقال ارز در بحث صادرات وجود دارد را نباید فراموش کرد.
به عنوان کشاورز نمونه متقاضی احداث سردخانه شدم در نهایت علیرغم دوندگی زیاد، بانک به بهانه اتمام اعتبار از پرداخت تسهیلات سر باز زد. کاغذ بازی های اداری از جمله موانع مهمی است که بر سر راه کشاورزان قرار می گیرد
هاشم ماندگاری کشاورز نمونه حاجی آبادی با انتقاد از بروکراسی فرسایشی در صدور مجوز احداث سردخانه یا کارگاههای صنایع تبدیلی به بازار چنین گفت: کمبود سردخانه نگهداری خرما و کارگاههای بسته بندی و صنایع تبدیلی مشکل سد راه کشاورزان است. به عنوان کشاورز نمونه متقاضی احداث سردخانه شدم در نهایت علیرغم دوندگی زیاد، بانک به بهانه اتمام اعتبار از پرداخت تسهیلات سر باز زد. کاغذ بازی های اداری از جمله موانع مهمی است که بر سر راه کشاورزان قرار می گیرد.
این کشاورز نمونه با تاکید بر ضرورت افزایش صنایع بسته بندی، صنایع تبدیلی و حمایت ویژه از کشاورزان افزود: جای خالی صنایع تبدیلی در استان هرمزگان واقعا احساس می شود خرما از جمله محصولاتی است که باید در شرایط مناسب نگهداری شود. این شرایط فراهم نیست در نتیجه کشاورز و نخلدار مجبور می شود در کمترین زمان ممکن با قیمت پایین محصول را عرصه کند. حمایت دولت هم در حد شعار باقی مانده است. با فرآوری خرما می توان دهها محصول از شیرینی ها تا لواشک و شیره، مربا را عمل آوری و به بازار عرضه کرد اما با ضعف در این بخش، تولید کننده متضرر واقعی است.
سهم ناچیز تولیدکنندگان از درآمد فروش
کریمی نخلدار روستای تزرج شهرستان حاجی آباد با اشاره به هزینه های تولید و نگهداری نخل گفت: نخلداران از مرحله کاشت تا تولید محصول و عرضه آن به بازار، هزینه‌های زیادی در زمینه آبیاری، تسطیح و تراس بندی زمین، خرید کود شیمیایی و حیوانی، حفاری جوی و پرداخت حقوق کارگران را متحمل می شوند اما سهم آنها از درآمد فروش بسیار ناچیز است .
این نخلدار حاجی آبادی افزود: در حالیکه قیمت فروش یک کیلو رطب خنیزی از نخلدار کمتر از ۱۰هزار تومان است اما با ۳۰۰ درصد افزایش قیمت به دست مصرف کننده می رسد. در واقع دلالان بدون زحمت در این میان منفعت کلانی دارند بنابراین باید برای این نقیصه بزرگ فکری اساسی کرد تا دست دلالان کوتاه شود و کشاورزان به درآمد منطقی و قابل قبول دست یابند.
آسیب به ۸۵۰هکتار نخلستان پیارم در حاجی آباد
راضیه ملکی مسئول باغبانی جهاد کشاورزی شهرستان حاجی آباد با اشاره به خسارات وارده به نخلداران این شهرستان گفت: از مجموع هشت هزار و ۴۷ هکتار نخلستان حاجی آباد ۸۵۰ هکتار دچار عارضه خشکیدگی خوشه خرما شده است. خشکیدگی خوشه خرما یک عارضه است که در آن پژمردگی سریع و ناگهانی میوه ها طی مدت ۳ -۲ روز و خشکیدن تمامی آنها طی مدت یک تا ۲ هفته، اتفاق می افتد.
وی ادامه داد: این خسارت به صورت ریزش بیش از حد و ترشیدگی خرما خود را نشان داده و موجب کم شدن کیفیت و بازارپسندی محصول امسال و کاهش برداشت خرما از نوع درجه یک شده است.
برندسازی و توسعه بسته بندی خرما ضروری است
خلیل قاسمی رئیس صنعت، معدن و تجارت استان هرمزگان با اشاره به مشکلات این محصول برای صدور به بازارهای جهانی گفت: هرمزگان از مناطق نزدیک به بازارهای هدف منطقه است و می توان با برنامه ریزی و اقدامات هدفمند در توسعه صادرات خرما موفق عمل کرد.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان هرمزگان افزود: برای صادرات خرما نیازمند برندسازی هستیم. در واقع برندسازی، توسعه صنایع تبدیلی، بسته بندی و فرآوری پیش نیازهای لازم برای صادرات خرما هستند.
قاسمی با تاکید بر ضرورت ورود دانشگاهها و مراکز علمی به این بخش، بیان کرد: دانشگاهها و مراکز علمی با انجام تحقیقات و پژوهش های کاربردی با توجه به ظرفیت هایی که استان در تولید انواع خرما دارد، می توانند کمک شایانی به افزایش کیفیت، افزایش میزان تولید و میزان صادرات کنند.
وی آمادگی این سازمان را در راستای حمایت از سرمایه گذراران اعلام کرد و گفت: سازمان صنعت، معدن و تجارت از سرمایه گذاران در طرح های فرآوری خرما و توسعه صنایع مرتبط در این استان حمایت می کند. معتقدیم توسعه تولید، فرآوری، بسته بندی و بازاریابی فروش خرما می تواند به توسعه اشتغال، افزایش رفاه و افزایش درآمد عمومی بینجامد.
ایجاد کنسرسیوم تولید و صادرات ضروری است
عباس مؤیدی رئیس سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار بازار با اشاره به وظایف این سازمان گفت: اتحاد و همدلی تولید کنندگان خرما و سایر محصولات لازمه موفقیت است. طبیعتا کشاورزان می توانند در قالب تشکل های صنفی بهتر به اهداف خود نایل شوند. در واقع این خلأ مانع جدی بر سر راه توسعه تجارت و صادرات محصولات کشاورزی و باغی است. دولت بستر و زمینه را ایجاد می کند. کما اینکه چندین نشست بین مدیران روابط بین الملل استانداری و نماینده وزارت امورخارجه با کشاورزان برگزار شده است و همچنان آماده برگزاری این نشست ها به منظور رفع موانع صادرات محصولات کشاورزی هستیم.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان به رفع برخی اشکالات در برداشت محصول، بسته بندی، صادرات و ارتباط با تجار اشاره کرد و افزود : هر چند پیارم به عنوان یک محصول شناخته شده در دنیا مشتری دارد اما سایر ارقام مرغوب خرمای هرمزگان هم قابلیت عرضه در بازارهای جهانی را دارند. منوط به اینکه در نحوه برداشت، بسته بندی، ارتباط با تجار و صدور محصول با شیوه های نوین و مقبول عمل شود. مضافتی از سیستان می آید در بم بسته بندی و روانه بازار می شود.
با محصول کم نمی توان بازار خارجی را تصاحب کرد بهترین اقدام تقویت صادرات در قالب کنسرسیوم و انجمن هاست
مؤیدی بر لزوم تقویت تشکل ها تاکید کرد و گفت: متاسفانه برخی تولیدکنندگان تمایل دارند مجزا صادرات را انجام دهند. با محصول کم نمی توان بازار خارجی را تصاحب کرد بهترین اقدام تقویت صادرات در قالب کنسرسیوم و انجمن هاست. محصول مال دولت نیست، محصولات از آن مردم و تولیدکنندگان است. دولت نمی تواند تاجر بیاورد؛ حتی وقتی بازار هم ایجاد کند متهم به دلالی می شود. ما زمینه را فراهم می کنیم، تولیدکنندگان هم به صورت متحد و منسجم از این زمینه ها بهره گیری کنند. البته بعضی واقعا نمی خواهند این کنسرسیوم ها تشکیل شود چون منافع عده ای در همین عدم انسجام تامین می شود.
متضرر اصلی خرده مالکان هستند
رئیس سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان با اشاره به ضرورت انسجام بیشتر تولیدکنندگان بخش کشاورزی گفت: مالکان عمده به دلیل میزان تولید معمولا مستقیما محصول را صادر کرده یا به فروش می رسانند اما این خرده مالکان هستند که با واسطه تولیدات را به بازار می رسانند در نتیجه سود کمتری عایدشان می شود یا گاهی متضرر می شوند. برای جلوگیری از این وضعیت باید کنسرسیوم صادراتی تشکیل شود. معتقدم برای کسب سود بیشتر، تأمین سفره مردم، بهبود عملکرد در تولید و عرضه باید با برنامه و هدفمند عمل کرد.
وی ادامه داد: اتاق بازرگانی استان و انجمن خرمای استان به دنیال کنسرسیوم تولید هستند و این اتفاق ارزش افزوده بیشتری خواهد داشت و می تواند در افزایش درآمد تولیدکنندگان موثر واقع شود. البته باید در کشورهای هدف دفاتر تجارت ایجاد شود به رحال هرمزگانی ها از دیرباز در هند، کویت، قطر و بحرین تجارت خانه داشتند از این سابقه درخشان باید بهره گرفت.
زمان صدور مجوز کاهش یافته است
مؤیدی در خصوص صدور مجوز احداث سردخانه و ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی گفت: موافقت اصولی خرما ظرف ۲۴س اعت صادر می شود اما در خصوص مجوزهایی که اشاره شد حدود ۱۵ مرجع در صدور این مجوزها دخیل هستند. قبول داریم که پروسه زمان بری است اما با حمایت استاندار و پیگیری هایی که صورت گرفت زمان صدور مجوز به ۱۴ روز تقلیل یافته و این موضوع هم در کارگروه اقتصاد مقاومتی و هم در نشست شورای اداری بخش رویدر مصوب شده و اگر دستگاهی یا مرجعی در زمان مقرر پاسخ نداد، موافقت آن مرجع تلقی می شود.
وی بر ضرورت تقویت ارتباطات با ذینفعان، برگزاری نشست های مستمر، حمایت از سرمایه گذاران در حوزه صنایع صنایع بسته بندی، فرآوری و تقویت تشکل های صنفی بخش کشاورزی با هدف بهبود عملکرد تاکید کرد.
تردیدی نیست برای رونق صادرات، حفظ جایگاه استان در تولید و سطح زیرکشت و ارتقای رتبه هرمزگان باید مدبرانه گام برداشت. از طرفی شیوه بسته بندی و عرضه خرما (حتی پیارم ) به بازارهای جهانی شایسته هرمزگان و بهترین رقم خرمای دنیا نیست. برای تولید کیفی و بسته بندی های مقبول بازار باید مراکز علمی و دانشگاهی ورود کنند.
در راستای ایجاد پایانه صادراتی، سردخانه‌های زیر صفر و بالای صفر و سالن نگهداری محصول، کوتاه کردن دست دلالان، تسهیل صادرات، تولید محصول سالم و عاری از سم و کود(ارگانیک)، ایجاد دفاتر نمایندگی فروش در سطح داخلی، منطقه ای و جهانی، جذب سرمایه گذار به منظور توسعه کمی و کیفی کاشت، داشت و برداشت خرما، افزایش صادرات ارقامی مانند مردا سنگ، مضافتی، کریته، خنیزی، آل مهتری، زرک، خاصویی و هلیلی، ایجاد صنایع تبدیلی و فرآوری، دانش افزایی نخلداران همت به خرج داد. اینکه ۳۰ درصد خرمای تولیدی به ضایعات تبدیل می شود جای تاسف دارد و ناشی از خلأ در حوزه آموزش است.
همچنین باید در راستای رفع موانع ، تأمین تجهیزات،دسترسی به نهاده های کشاورزی وادوات باغداری نظیر تراکتورو غیره با قیمت متعادل و رفع کمبود نقدینگی نخلداراران و آموزش آنان برای ارتقا بهره وری با برنامه حرکت کرد .
نظر شما