تاثیر کرونا بر اقتصاد و روابط عمان با ایران/ بلای مضاعف در قلمرو سلطان تازه کار

تهمینه غمخوار؛ خبرگزاری بازار-  تاثیرات اقتصادی ویروس کرونا و تبعات این بیماری در بر هم ریختگی نظم جهانی، از جمله موضوعاتیست که توجه بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران را به خود جلب کرده است.

شیوع گسترده این ویروس که همچنین معادلات اقتصاد جهانی را بر هم زده و نظرات اقتصاددانان را در مورد رکود عمیق جهانی تکمیل کرده،  به کشوری چون عمان که پیش از این همه گیری از کاهش قیمت‌های نفت رنج می‌برده نیز رحم نکرده است.

هم اکنون شاخص های اقتصادی این کشور در حالت بی ثباتی هستند زیرا سقوط قیمت های نفت و شکست تلاش ها در جهت دستیابی به توافق در اوپک به منظور کاستن میزان تولید بر اقتصاد این سرزمین سلطنت نشین تاثیرات عمده ای بر جای گذاشته است.

به همین منظور، از آژانسهای دولتی خواسته شده تا برای مقابله با افت قیمت نفت بودجه های عملیاتی را حداقل ۱۰ درصد در سال جاری کاهش دهند زیرا بر اساس گزارش بلومبرگ، عمان از سطح بدهی بالایی برخوردار است که نوسانات قیمت نفت آسیب پذیری آن را بیشتر کرده به طوریکه یک افت اقتصادی مورد انتظار منطقه ای و جهانی ناشی از این بیماری همه گیر رکود اقتصادی آن را تشدید خواهد کرد.

عمان با مسئله ای مهمتر از یک شوک مهم در اقتصاد و اشتغالش مواجه است زیرا همه گیری این بیماری در کنار کاهش درآمدهای نفتی، ممکن است نقش بی نظیر این سلطنت کوچک در خلیج فارس به خطر بیاندازد

 عمان که در برابر شوک های قیمت نفت آسیب پذیر بوده است، هم اکنون با ترکیبی از شیوع این ویروس و نزاع مداوم قیمت نفت میان عربستان و روسیه روبروست. بسته شدن بخش اعظم اقتصاد بدون شک دردناک خواهد بود.

با اعمال قوانین قرنطینه عمومی به همراه تعطیلی مدارس، فروشگاه ها و مراکز خریدبه جز سوپرمارکت ها و بانک ها ، حضور ۳۰ درصدی کارمندان در محل کار، ممنوعیت تمامی گردهمایی ها و اعلام کمیته عالی و پلیس سلطنتی عمان از ایجاد ایست های بازرسی در جاده های متصل به تمامی استانها و ارسال پیامهای انگلیسی و عربی برای یادآوری استقرار در منازل از اواسط ماه مارس، بازهم شیوع بیماری به همراه تبعات اقتصادی این پاندمی و افزایش هزینه ها در کشور قابل شهود است.

 بنابراین در ۲۵ مارس، سلطان هیثم از بسته محرک مالی ۲۶ میلیون دلاری خبر داد و بانک های بزرگتر مکانیسم هایی را برای کمک به بخشهای خصوصی راه اندازی کردند.

بانک مرکزی همچنین بودجه لازم برای رونق بخش بانکی را اعلام و دولت اقدامات دیگری را برای کاهش بار تحمیلی بر مشاغل از جمله تعویق مالیات های شهرداری و اجاره بهای کارخانه های مناطق صنعتی به اجرا درآورد.

عمان به بخش خصوصی هشدار داده که شرایط را برای رویایی با وخامت اوضاع اقتصادی و اقدامات پیشگیرانه در مقابله با بحران کوید-۱۹ تا اواسط ژوئن مورد ارزیابی قرار دهند.  

اتاق تجارت و صنعت عمان (OCCI) در بیانیه ای نیز اعلام کرده که شرکتها باید به هنگام تصمیم گیری و ارائه در مورد پیش بینی های مالی و محاسبه جریان های مالی محتاطانه عمل کنند.

همچنین در این بیانیه آمده که اتاق بازرگانی و صنایع عمان با ارائه پشتیبانی ها و مساعدت ها برای مقابله با بحران کنونی که کشور در حال گذر است، از بخش خصوصی، افراد و نهادها بخاطر تعامل، همکاری و واکنش آنها قدردانی کرده است.

یک شرکت رتبه بندی اعتباری اظهار کرده که کشورهایی مانند عمان و بحرین که از نظر اقتصادی از هزینه های بالای مالیاتی برخوردارند،  بیشتر از حد انتظار آسیب پذیر هستند زیرا اگر این شیوع پا را فراتر گذاشته و تداوم یابد، از دست دادن تقاضای نفت می تواند بر قیمت نفت که یکی مهمترین راههای تامین بودجه برای کشورهای حوزه خلیج فارس است، اثر گذار باشد. بنابراین اگر درآمد حاصل از سرمایه گذاری را از صندوق های ثروت حاکم مستثنی کنیم،  اقتصاد کشورهای خلیج فارس با کسری مالی بسیار اساسی روبرو خواهند شد.

  کاهش ۳۰ درصدی تولید نفت/ نفت خام ۶۳ دلاری در دو ماه اول سال جاری 

 رویترز نیز در گزارش خود گفت که بر اساس اعلام وزارت نفت و گاز عمان، این کشور به تمامی مشتریانش که قرارداد نفتی با آنها دارد اطلاع داده که حدود ۳۰ درصد از اختصاص نفت به آنها را برای بارگیری و تحویل در ماه جولای کاهش خواهد داد.

کشورهای اوپک پلاس در اوایل ماه اوریل توافق کردند از ابتدای ماه می روزانه ۹.۷ میلیون بشکه از تولید نفت خود کم کنند تا به توازن و تقویت قیمت نفت در بازار کمک کنند. این

به همین منظور این کشور متعهد شد تا برنامه کاهش داوطلبانه خود به عنوان بخشی از تعهدش در توافقنامه همکاری کشورهای عضو و غیرعضو اوپک را از اول ماه جاری (۱۲ اردیبهشت‌ماه) آغاز کند.

عمان آبزرور در گزارش خود اعلام کرد : برای نخستین بار در سال جاری، نفت عمان با ۵۰ درصد کمتر ازقیمت تعیین شده  ۵۰ دلار در هر بشکه مواجه  است زیرا بازارهای جهانی نفت با نگرانی از کاهش تقاضا به ویژه از چین و همچنین وخیم تر شدن روند اقتصادی در سطح بین المللی روبرو شده است.

بنابراین اگر سقوط قیمت ها کوتاه مدت باشد، این کاهش، تاثیر قابل توجهی بر اقتصاد عمان نخواهد گذاشت. نفت خام عمان برای دو ماه اول سال جاری به طور متوسط ‌حدود ۶۳ دلار در هر بشکه بوده که این رقم بسیار بالاتر از قیمت فرضی ۵۸ دلار است که بر اساس آن بودجه دولتی ۲۰۲۰ تدوین شده است.

کرونا و بحران ریزش قیمت‌های نفت برای عمان به عنوان یک بلایی مضاعف در نظر گرفته می شود زیرا ۸۰ درصد بودجه ملی عمان به درآمدهای نفتی متکی است

 موسسه رتبه بندی مودیز نیز به تازگی گزارشاتی مبنی بر کسری بودجه این کشور تا ۱۳ درصد را منتشر و در بررسی های خود اعلام کرده که بانک های عمان باید برای تامین ذخایر قوی سرمایه را داشته باشند که این امر باعث خواهد شد که زیان های ماه های آینده را به خوبی مهار کند.  اگرچه درآمد های نفتی در سال های اخیر به میزان قابل توجهی کاهش یافته است، منجر به کسری بودجه عمومی کشور (۱۴.۳ درصد) نیز شده است.  

روزنامه اسرائیلی هاآرتص: بحران کرونا و آشفته‌بازار نفت دو تهدید پیش روی اقتصاد عمان 

قدیمی‌ترین روزنامه عبری چاپ اسرائیل چندی پیش در یکی از صفحات خود نوشت : انباشت بدهی‌های دولت عمان وارد هفتمین سال خود در منطقه الحمرا شده‌اند. انتظار می‌رود که بدهی‌ها در این شرایط جدید به شکلی خاص افزایش یابند زیرا در این صورت سلطان هیثم مجبور می شود تا با استفاده از اقدامات و تدابیر ریاضت اقتصادی در سطوح بالای دولتی به روابط میان دولت و مردم در جهت ساماندهی این بدهیها سر و شکلی بدهد در حالی که سلطان قبلی با هدف اجتناب از ناآرامی های سیاسی زیر بار انجام آن نرفت.

در سایه نگرانی آشفتگی های اجتماعی به همراه نرخ بالای بیکاری، دولت بارها تصمیم گرفته است اجرای مالیات بر ارزش افزوده را به تعویق بیندازد که پیش بینی می شود در سال ۲۰۲۱ عملی شود.

تحت تاثیر انقلاب بهار عربی، سلطان قابوس با وعده ایجاد ۵۰ هزار شغل برای معترضان، توانست در آن زمان تنش‌ها را آرام کند. اما بعد از هفت سال مشکلات مالی، دولت بی پول عمان، دیگر اکنون نمی‌تواند آرامش اجتماعی را از طریق ابتکارات اشتغال زا برقرار سازد.

بنابراین تدابیر ریاضتی باید اول در سطوح عالی حکومت به کار گرفته شوند زیرا مردم عادی بیش از این نمی‌توانند در حالی که قیمت‌ها از قبل در حال افزایش است در رنج و عذاب باشند.

هاآراتص همچنین بر این باور است که عمان با مسئله ای مهمتر از یک شوک مهم در اقتصاد و اشتغالش مواجه است زیرا همه گیری این بیماری در کنار کاهش درآمدهای نفتی، ممکن است نقش بی نظیر این سلطنت کوچک در خلیج فارس به خطر بیاندازد.

این روزنامه همچنین اظهار کرده که کرونا و بحران ریزش قیمت‌های نفت برای عمان به عنوان یک بلایی مضاعف در نظر گرفته می شود زیرا ۸۰ درصد بودجه ملی عمان به درآمدهای نفتی متکی است. بنابراین پیش بینی می‌شود که بدهی دولتی عمان، که از قبل در حال افزایش بود، با افزایش گسترده تری روبرو شود.  

عمان با علم به اینکه بدون امتیازدهی‌های دردناک نمیتواند روی کمک کشورهای عربی حساب کند در حالیکه بدهی دولتی به سرعت در حال افزایش است و استقلال سیاست خارجی آن محدود شده است، به وزارتخانه ها و دیگر واحدهای دولتی خود برای کاهش هزینه های بیشتر و انجام اقدامات اعلام شده برای حمایت از بخش خصوصی و محافظت از مشاغل متاثر از این ویروس هشدار داده است.

زیرا اگر عمان از اماراتی‌ها یا سعودی‌ها کمک بخواهد، این دو کشور حتما در مقابل انتظار خواهند داشت که تغییراتی در رویکرد عمان در قبال مسائل منطقه‌ای اتفاق بیافتد.

 عمان با علم به اینکه بدون امتیازدهی‌های دردناک نمیتواند روی کمک کشورهای عربی حساب کند در حالیکه بدهی دولتی به سرعت در حال افزایش است و استقلال سیاست خارجی آن محدود شده است، به وزارتخانه ها و دیگر واحدهای دولتی خود برای کاهش هزینه های بیشتر و انجام اقدامات اعلام شده برای حمایت از بخش خصوصی و محافظت از مشاغل متاثر از این ویروس هشدار داده است

وزارت دارایی نیز به تمامی وزرات خانه ها و واحدهای دولتی غیرنظامی دستور داده تا نقدینگی مصوب برای برنامه بودجه توسعه را تا ۱۰ درصد کاهش دهند. بنابراین شرکتهای دولتی دیگر برای فعالیت های تجاری راه اندازی نمی شوند و اولویت را به بخش خصوصی می دهند.

آژانسهای دولتی موظفند تا برای مقابله با پایین آمدن قیمت نفت حین بررسی حقوق و مزایا، بودجه های عملیاتی را حداقل تا ۱۰ درصد در سال جاری کاهش دهند.

زیرا این کشور پیش از رویایی با شوک کرونا و نفت برای جلوگیری از هرگونه ناآرامی عمومی از اصلاحات مالیاتی و پرداخت یارانه های ناخواسته دریغ کرده بود.

نسبت بدهی عمان به تولید ناخالص داخلی از سال ۲۰۱۴ تا کنون ۱۲ برابر شده است. در ماه مارس، از شرکت‌های دولتی و آژانس‌های دولتی خواسته شد که هزینه‌های خود را کمتر کنند.

کمیته نظارت بر پاسخگویی به بحران کنونی کشور سلطان نشین در بیانیه ای اعلام کرد که عمانیان را نمی توان اخراج کرد بلکه مشاغل خصوصی که به دلیل اقدامات مهار شده آسیب دیده اند، می توانند در صورت کاهش ساعات کاری، کارمندان عمانی را نیز به مدت سه ماه به مرخصی فرستاده و  یا دستمزدها را کاهش دهند در حالی کارمندان مهاجر غیر عمرانی به صورت دائمی باید کار را ترک کنند زیرا میزان انتقال بیماری در بین آنها رو به افزایش بوده است.

از جمله مشوق های اعلام شده در این مدت، بخشودگی سه ماهه پرداخت قبض های آب و برق، کاهش در هزینه های دستمزد کار و کاهش محدودیت در نقل و انتقالات کارمندان بین شرکتهای مختلف بوده است.

دولت عمان برای پشتیبانی از تلاش‌های پزشکی در مقابله با ویروس کرونا، به همه شهروندان پیام متنی فرستاده و آن‌ها را به واریز کمک‌های نقدی به دو حساب بانکی ترغیب کرده است.

طبق اعلام موسسه رتبه بندی اس اند پی، سلطان هیثم پیش از این همه گیری، در جهت تامین کسری مداوم بودجه، ناآرامی های اجتماعی، رشد اقتصادی ضعیف، افزایش نرخ بیکاری و فشارهای فزاینده مالی به سوی اجرای یک معامله دشوار در ماه‌های آینده حرکت کرده است.

 عمان سعی می‌کند صنایع نوپای غیرنفتی‌اش را از بحران کرونا نجات دهد اما با این حال شرکت‌های کوچک و متوسط ممکن است از بین بروند.

پژوهشگر ارشد دانشگاه کمبریج و اقتصادان مرکز مطالعات خلیج فارس در ریاض اظهار کرده که تولید ناخالص داخلی  در حوزه غیرنفتی، دو درصد کاهش خواهد داشت زیرا بخش های لجستیک، گردشگری و تولید تحت تاثیر قرار خواهند گرفت.

بنابراین افت قابل توجه قیمت نفت خام، تعویق فعالیتهای اصناف پرمصرف، محدودیت در ایرلاین های ورودی و خروجی و رزرو هتل و تقلا برای یافتن ماسک های و مواد ضد عفونی کننده سرزمین سلطان نشین را که تحت تاثیر نابسامانی های بازارهای مالی جهانی قرار گرفته را از این بحران مصون نساخته است.

روزنامه اسرائیلی هاآرتص با بررسی تبعات اقتصادی بحران کرونا و سقوط قیمت‌های نفت برای عمان، مدعی شد که این کشور ممکن است در اثر مشکلات اقتصادی از ایران فاصله گرفته و به رقبای آن نزدیک شود

روابط دوجانبه تجاری ایران- عمان همچنان قدرتمند است

روزنامه اسرائیلی هاآرتص با بررسی تبعات اقتصادی بحران کرونا و سقوط قیمت‌های نفت برای عمان، مدعی شد که این کشور ممکن است در اثر مشکلات اقتصادی از ایران فاصله گرفته و به رقبای آن نزدیک شود.

این مسئله در حالی مطرح است که رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عمان چندی پیش اعلام کرد:  درحالی‌که شیوع ویروس کرونا محدودیت‌هایی برای روابط تجاری اغلب کشورها و حتی روابط ایران با همسایگانش ایجاد کرده است، اما تاکنون با تدبیر دولت‌های ایران و عمان نتوانسته وقفه‌ای در مسیرهای ارتباطی حمل کالا میان دو کشور ایجاد کند.

محسن ضرابی همچنین اظهار کرد که سلطنت عمان حتی در سخت‌ترین شرایط تحریمی امریکا روابط خودرا با ایران حفظ کرده و  در جریان شیوع کرونا ضمن رعایت پروتکل‌های بهداشتی، هیچ مرزی را به روی ایران نبسته به طوریکه  همه کالاهای غیرتحریمی بدون هیچ محدودیتی میان ایران و عمان مبادله می‌شوند.

علیرغم بسته شدن مرزهای ورود کالا در بسیاری از بازارهای هدف صادراتی ایران در جریان شیوع این ویروس،  عمان هیچ‌یک از مرزهای دریایی خود را به روی ایران نسبت و با تدابیر دو دولت هیچ‌گونه وقفه‌ای در مراودات تجاری ایران و عمان صورت نگرفت به‌گونه‌ای که برقراری دو خط مستقیم حمل کانتینری یخچالی میان بندرعباس- بندر سلطان قابوس و بندرعباس – بندر سویق در سال جاری در جهت افزایش واردات مواد غذایی، میوه و محصولات کشاورزی از ایران نشانگر این روابط می باشد.