تهمینه غمخوار؛ بازار: مقام معظم رهبری در اجرای بند یک اصل ۱۱۰ قانون اساسی، سیاستهای کلی برنامه هفتم را که پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام و با اولویت پیشرفت اقتصادی توأم با عدالت تعیین شده است، به سران سه قوه، رئیس مجمع تشخیص مصلحت و رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ابلاغ کردند.
رهبر انقلاب اسلامی با تشکر از فعالیت فشرده اعضاء و دبیرخانه مجمع در ارائه نظرات و مشارکت فعال قوای سه‌گانه و سایر ارکان نظام، تهیه و تصویب قانون برنامه هفتم بر پایه این سیاستها را گامی دیگر در تحقق اهداف نظام خواندند و بر نظارت فعال بر حسن اجرای سیاستها تأکید کردند.
سیاستهای کلی برنامه هفتم در ۷ سرفصل «اقتصادی»، «امور زیربنایی»، «فرهنگی و اجتماعی»، «علمی، فناوری و آموزشی»، «سیاسی و سیاست خارجی»، «دفاعی و امنیتی»، «اداری، حقوقی و قضایی» و در ۲۶ بند تصویب شده که سر فصل سیاست خارجی آن عبارتست از:
_ کنشگری فعال در دیپلماسی رسمی و عمومی با ایجاد تحول و ظرفیت‌سازی ارزشی و انقلابی در نیروی انسانی در دستگاه دیپلماسی و همکاری هدفمند و مؤثر سازمانها و نهادهای مسؤول در امور خارجی.
_تقویت رویکرد اقتصاد محور در سیاست خارجی و روابط منطقه‌ای و جهانی و تقویت پیوندهای اقتصادی با اولویت همسایگان.
در همین راستا و با توجه به اهمیت موضوع، خبرنگار بازار گفتگویی را با «محسن پاک آیین»، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان، سفیر اسبق ایران در ازبکستان، زامبیا و تایلند و کارشناس ارشد مسائل بین الملل در خصوص عملکرد دستگاه سیاست خارجه کشور ترتیب داده که در ادامه می خوانیم:
* طبق سیاستهای ابلاغ شده توسط رهبری در برنامه پنج ساله هفتم، دو بند به برنامه دستگاه سیاست خارجی و امور بین المللی اشاره دارد. یکی از موضوعات مورد نظر رهبر انقلاب؛ کنشگری فعال در دیپلماسی رسمی و عمومی با ایجاد تحول و ظرفیت‌سازی ارزشی و انقلابی در نیروی انسانی در دستگاه دیپلماسی و همکاری هدفمند و مؤثر سازمانها و نهادهای مسئول در امور خارجی است. ارزیابی و دیدگاه شما در این باره چیست؟
در ارتباط با سیاستهای ابلاغ شده رهبر معظم انقلاب در خصوص سیاست خارجی، بحث کنشگری دیپلماسی فعال رسمی و عمومی به این معنا است که فعالیتها و اقدامات دستگاه دیپلماسی ایران و حوزه سیاست خارجی جمهوری اسلامی باید مبتنی بر ابتکار عمل و ایجاد تحول باشد.
کنشگری را معمولا در مقابل واکنش مطرح می کنند؛ در حالی که واکنش دارای حالتی انفعالی است. زمانی که کشورهای مختلف مواضعی را اتخاذ می کنند، کشور مقابل ممکن است واکنشی را از خود نشان دهد که بیشتر حالت دفاعی و انفعالی دارد. اما کنشگری فعال به معنای یک حالت ابتکاری و مطرح کردن یک حرف، ارتباط و موضع جدید برای دستیابی به اهداف سیاست خارجی ایران و همچنین ایجاد تغییر و تحول در رویکردهای کشور است.
افزون بر این، کنشگری به نوعی به معنای استقلال کشورها نیز هست. به هر میزان که کشورها مستقل و غیر وابسته به قدرتهای بزرگتر باشند، این توانایی را دارند که به یک بازیگر و کنشگر تاثیرگذار در منطقه خود و حتی سطح بین الملل تبدیل شوند. بر همین اساس، به هر میزان که سیاست خارجه جمهوری اسلامی در همین مسیر حرکت کرده و با ابتکارها و رویکردهای جدید سعی در تامین منافع خود نماید، به عنوان یک کشور مستقل به یک بازیگر موثر در منطقه تبدیل خواهد شد. به عنوان مثال، رویکرد ایران در مقابل تروریسم که با حضور جمهوری اسلامی در خارج از مرزهای خود صورت پذیرفت و منجر به نابودی داعش شد، یک اقدام کنشگرانه در حوزه روابط خارجی در نظر گرفته می شود که هم در حوزه نظامی و همچنین حوزه سیاسی موثر بود.
رویکرد جدید دولت مبتنی بر تقویت مناسبات با همسایگان و در واقع جدی گرفتن و راهبردی نگریستن به این رویکرد در دوره کنشگری ایران در خصوص یک موضوع مهم که تقویت روابط دوجانبه با کشورهای دوست و همسایه است، وجود دارد. در دیپلماسی عمومی، کنشگری به این معنا است که کشور در حوزه رسانه، دانشگاه و تمامی عواملی که ابزار دیپلماسی غیر رسمی و عمومی هستند، به یک بازیگر فعال تبدیل شود؛ در حالی که در این حوزه مزیت فرهنگی ایران به عنوان یک کشور اسلامی و دارای تمدن غنی فرهنگی قابل توجه است که می تواند منجر به کنشگری کشور به خصوص در ارتباط با کشورهای پیرامونی و کشورهایی که دارای قرابت فرهنگی، دینی و تاریخی با ایران هستند، شود. یکی از مظاهر این کنشگری در حوزه اسلام هراسی و شیعه هراسی نیز مطرح است در حالی که ایران باید با یافتن راههای جدید به مقابله با رویکرد غرب و معرفی اسلام و انقلاب اسلامی بپردازد.
اگر کشور در صدد این باشد که به عنوان یک کنشگر فعال در دیپلماسی رسمی و عمومی باشد، نیازمند نیروی انسانی انقلابی، اسلامی و معتقد به کنشگری است. بر همین اساس، دستگاهها و نهادهای مربوطه در وزارت امور خارجه و دستگاه سیاست خارجی جمهوری اسلامی باید سعی نمایند در صورتی که امکان استخدام وجود دارد، اینگونه نیرو را استخدام کرده و در شرایطی که محدودیتی در استخدام وجود دارد، به آموزش نیروهای فعلی بپردازند.
همکاری هدفمند و موثر سازمانها و نهادهای مسئول در امور خارجه نیز بیانگر آن است که این دستگاهها با یکدیگر هماهنگ بوده و هماهنگ عمل کنند. به هر میزان که وزارت خانه ها و نهادهای کشور تحت نظر وزارت خارجه که فرمانده اصلی سیاست خارجه است، همکاری ها و فعالیتهای بین المللی خود را دنبال کنند، این موضوع تاثیر مثبتی در سیاست خارجی کشور خواهد داشت.
* بند دیگر از سر فصل سیاست خارجی به این موضوع اشاره دارد که رویکرد اقتصاد محور در سیاست خارجی و روابط منطقه‌ای و جهانی و تقویت پیوندهای اقتصادی با اولویت همسایگان باید تقویت شود. دیدگاه شما چیست؟ تا چه حد دستگاه سیاست خارجی دولت سیزدهم در مقایسه با دولتهای قبلی در راه رسیدن به این اهداف گام برداشته و موفق عمل کرده است؟
یک مسئله مهم، رویکرد اقتصاد محور در سیاست خارجی است که این موضوع ارتباط مستقیمی با سیاست نظام مبنی بر خنثی سازی تحریم ها و حتی پس از آن، تلاش برای مقام سازی اقتصاد و تبدیل کشور به قدرت اقتصادی منطقه دارد.
در همین راستا، دستگاه سیاست خارجه باید نقش و عملکرد خود را در یافتن بازارهای مناسب برای کالاهای ایرانی، انجام مذاکره با کشورها جهت ایجاد کریدورها و خطوط مواصلاتی و همچنین، بازیگری در حوزه انرژی مانند نفت و گاز و یافتن متحدین و دوستان بیشتر برای کنترل بازار انرژی؛ تقویت کرده و این موضوعات را در الویت قرار دهد.
به نظر می رسد که دولت سیزدهم در طول یک سال گذشته سعی کرده تا این نظر رهبر معظم انقلاب را دنبال کرده و به صورت مستقل، با کنشگری فعال و با محور قرار دادن اقتصاد در سیاست خارجه گامهای بلندی را بردارد؛ به طوری که افزایش همکاری های اقتصادی با کشورهای منطقه در عرصه های تجارت، حمل و نقل، کشاورزی و انرژی نمونه هایی است که شاهد آن هستیم.
نظر شما