فرحنازسپهری؛ خبرگزاری بازار- ازآنجا که شاید به باور برخی از موسسان کسب و کارها، اکثریت شتابدهنده ها در تهران متمرکز وباعث مهاجرت افراد مستعد از سایر استانها به پایتخت شده اند، اما با این حال شتابدهندهایی در برخی استانها همچنان به حمایت از استارتاپ ها مشغولند که یکی از آنها پویتک است ودر اصفهان قراردارد. خبرگزاری بازار برای آشنایی با این شتابدهنده اصفهانی وفعالیتهایش با احسان فقیه مدیر پویتک گفتگویی انجام داده است.
احسان فقیه تا کارشناسی ارشدمهندسی مکانیک خوانده است از سال های ۸۵ و ۸۶ همزمان با دوره کارشناسی، تجربه راه اندازی کسب و کارهایی را داشته است به طوریکه به گفته خودش بعدها فهمیده است به آن استارتاپ می گویند. آخرین تجربه ای هم که در زمینه مهندسی داشته، عضویت در «آزمایشگاه تعامل ربات و انسان» دانشگاه تهران بود که دو سال دستیار پژوهش بوده است اما بعد از آن چهار گوشه مهندسی را بوسید و تمرکزش را روی راه اندازی کسب و کارهای نوپا یا همان استارتاپ گذاشته است. ا
پویتک؛ راهی برای شکوفایی توانمندی های فردی و تیمی
وی درا دامه از راه اندازی پویتک می گوید: پویتک صرفا یک شتابدهنده نیست بلکه فضای کار اشتراکی هم هست. شتابدهنده و فضای کار اشتراکی پویتک از زمستان ۹۵ با سرمایه شخصی، توسط من و همبنانگذار پویتک، علی صالحی، در اصفهان راه اندازی شد.
فقیه در ادامه افزود: علی هم ارشد هوافضای دانشگاه تهران است و حوزه تخصصی اش استراتژی و مدیریت سیستمی است. نوروز ۹۶ اولین دوره مدرسه کسب و کار پویتک را برگزار کردیم و سه تیم را در دوره پیش شتابدهی پذیرش کردیم. تابستان همان سال هم مدرسه تابستانی کسب و کار پویتک که یک بوتکمپ ۲۱ روزه بود، برگزار شد و جذب تیم در فرآیند شتابدهی پویتک ادامه پیدا کرد. تا امروز بیشتر از ۱۴۰ درخواست شتابدهی داشته ایم که به طور میانگین، هفته ای ۱ درخواست می شود.
وی براین باور است در پویتک برای ما مهم است جهانی خلق کنیم که هرکس بتواند رویایش را کشف و محقق کند. همینطور خودمان را مامور این می دانیم که برای ایجاد جهانی بهتر، ارزش هایی نو خلق کنیم. در این مسیر هم تمرکزمان بر روی فناوری ها و شکوفایی توانمندی های فردی و تیمی است.
اصلی ترین خدمات پویتک؛ کوچینگ و منتورینگ
این موسس پویتک در باره خدمات این شتابدهنده به خبرنگاز بازار گفت: اگر از پرداخت نقدی به تیم ها که مبلغ ۵۰ میلیون تومان است و تامین فضای دفتری تیم ها در فضای کار اشتراکی پویتک بگذریم، به اصلی ترین خدمات شتابدهنده پویتک، یعنی کوچینگ و منتورینگ می رسیم.
همچنین فقیه خاطر نشان کرد: در بازه فعالیت این شتاب دهنده در اصفهان نشان داده ایم که حضور افراد با تجربه، چه در مدرسه کسب و کار پویتک و چه به عنوان منتور تیم های شتابدهنده پویتک، می تواند تا چه حد با کیفیت باشد. به نظر ما اولویت یک شتابدهنده در شهری غیر از تهران، ارتباط با مربیانی است که تجربه کار در کسب و کارهایی با اندازه‌های ملی و فرا ملی دارند تا بتواند این نوع نگاه را به تیم منتقل کند. همین طور حضور کوچ در کنار استارتاپ است که با بسیار موثر است. کوچ به فعالیت های تیم انجسام می بخشد و سرعت رشد کسب و کار را شتاب می دهد.
وی افزود: اصولا تامین مالی از طریق شبکه سرمایه گذارانی که با ما در ارتباط هستند، انجام می شود. سرمایه گذاران فرشته یا نیک اندیش، و شبکه ای از سرمایه گذاران خطر پذیر در کنار پویتک هستند.
صنایع خلاق بیشترین حوزه های درخواستی
وی توضیح داد: با توجه به فعالیت پویتک در اصفهان، فعالیت بر روی یک موضوع مشخص دشوار است. علی رقم اینکه اصولا بهتر است فعالیت شتابدهنده به یک حوزه ی خاص محدود باشد. با این حال حوزه اقتصاد دیجیتال با تمرکز بر اقتصاد پلتفرمی و همینطور کسب و کار الکترونیک یا همان e-business برای ما بسیار جذاب است. علاوه بر این حوزه های صنایع خلاق به خصوص گردشگری با توجه به پتانسیل اصفهان در این حوزه، جزو بیشترین درخواست های ما بوده است.
وی درادامه از استارتاپهای تحت حمایت شان نام برد و گفت: «اپچار» که یک اپلیکیشن ساز آنلاین و در واقع اولین اپلیکیشن ساز ووکامرسی ایران است و لیدر این حوزه است، یکی از تیم های شتابدهنده پویتک است. اپچار تجربه رشد خیلی خوبی داشته و برای فعالان این حوزه شناخته شده است. «جی کرافت» یک استارتاپ در حوزه تامین و صادرات صنایع دستی است. «توربو» هم یک پلتفرم b۲b فروش تور بین آژانس های مسافرتی است که این آژانس ها پکیج تور خودشان را با هم به اشتراک می گذارند. «سلامتینو» یک پلتفرم تولید و توزیع محتوای سلامت است. «پاسیو» پلتفرمی در حوزه بازیافت و خدمات شهری است و «کارولوژی» پلتفرمی برای آموزش متقاضیان کار و ارتباط آن ها با کارفرماها است.
کرونا؛ رونق و رکود کسب و کارها
فقیه با بیان اینکه شیوع کرونا، بیشترین چالش برای فضاهای کار اشتراکی به وجود آمده و پویتک هم از این قائده مستثنا نیست. افزود: هرچند هنوز مدت زیادی از تاثیر شیوع کرونا نگذشته، ولی تا حدی شرایط به وضع سابق برگشته است و فضای کار اشتراکی مان دیگر نسبتا فعال است. البته پیشگیری و احتیاط لازم را انجام می دهیم ولی با این حال پنل توسعه مان را باز نگری کرده ایم.
وی از رکود برخی از کسب وکارها و از سویی رونق برخی دیگر با شیوع کرونا خبرد اد وگفت: در وجه شتابدهی پویتک، البته وضع فرق دارد. اتفاقی که در اینجا افتاده این است که بعضی حوزه های کسب و کار به شدت با رکود مواجه شده اند، مثل گردشگری و بعضی حوزه ها به شدت با رونق روبرو هستند مثل تجارت الکترونیک یا سلامت دیجیتال که این موضوع باعث جذابیت راه اندازی و سرمایه گذاری می شود.
این مدیر شتابدهنده معتقد است برای شتابدهنده ها صرفا کار تیمی و تیم سازی ها و برگزاری رویداد ها با مشکل مواجه شده است که با کمک فضای مجازی تا حدی برطرف شده است. به نظرم زمان بسیار مناسبی برای رشد نمایی کسب و کارهای نوپایی است که پیش از این کارشان را شروع کرده اند و موضوعاتشان متناسب با شرایط این روزهاست.
فقیه در ادامه از حمایت کنندگان شان یاد کرد و گفت: ما علاوه بر مجموعه های که نقش سرمایه گذار دارند، با مجموعه های بسیار زیادی همکاری داشته ایم. از ستادهای «معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری»، «مرکز شتابدهی نوآوری» و «صندوق پژوهش و فناوری استان اصفهان» گرفته، تا «مرکز کارآفرینی دانشگاه اصفهان»، «بنیاد ملی نخبگان»، «مدیریت خلاقیت و فناوری‌های نوین شهرداری اصفهان» و شرکت هایی خصوصی نظیر «یکتانت» و «نوآوا». با مجموعه های مشابه مثل دیگر شتابدهنده ها و دیگر فضاهای کار اشتراکی و رسانه های تخصصی حوزه کارآفرینی و رسانه های عمومی بسیاری زیادی هم همکاری داشته ایم.
وی در ادامه گفت: در سال های اخیر، اکوسیستم کارآفرینی ایران، تجربه راه اندازی و اتفاقا تعطیلی مجموعه های مختلفی که هدف حمایت از کسب وکارهای نوپا را داشته اند، دیده است. بیشتر این مجموعه ها هم در پایتخت راه اندازی شده اند و مجموعه های مختلف دولتی هم حمایت های زیادی از این نهادها داشته اند. نتیجه این حمایت ها تقویت اکوسیستم استارتاپی شهر تهران شده که خروجی آن، مجدد ایجاد مجموعه های زیر ساختی متعدد، شور و شوق فعالین حوزه استارتاپی و روی آوردن جوانان پرشور و با استعداد به سمت این دست فعالیت ها و نهایتا ایجاد تعدادی استارتاپ موفق بوده است.
ناعدالتی توزیع منابع دلیلی برای مهاجرت افراد مستعد به پایتخت
در ادامه وی به ناعدالتی توزیع منابع اشاره کرد وگفت: این موضوع اما به نوعی به ناعدالتی هم در توزیع منابع منجر شده و اتفاقی که افتاده این است معمولا افراد مستعد در سایر شهرها به محض اینکه توانمندی قابل عرضه ای پیدا می کنند، به پایتخت مهاجرت می کنند. با اینکه در سایر شهرها تلاش هایی شده، نهادهایی شکل گرفته و بعضا حمایت هایی هم صورت گرفته، اما مشخص است که در اکوسیستم هایی مثل اصفهان، مشهد، شیراز و مانند آن، نیاز به حمایت های جدی تر دولتی و حاکمیتی وجود دارد تا این سیکل معیوب مهاجرت متوقف و شاید هم معکوس بشود.
وی براین باور است حاکمیت تنها بازیگر این موضوع نیست و حضور شرکت های الهام بخش حوزه کارآفرینی در شهرهایی به غیر از تهران، می تواند بر روی توسعه اکوسیستم استارتاپی این شهرها تاثیر جدی بگذارد. وجود این مجموعه ها می تواند در واقع افراد توانمند این حوزه را در این اکوسیستم نگه دارد و در کنار خود که توسعه و رشد دیگر علاقمندان بپردازد. اخیرا یکی از این مجموعه های الهام بخش و سرشناس در اصفهان در حال تاسیس دفتر اصفهان است بسیار نوید بخش است.
فقیه درباره ارایه خدمات به استارتاپهای سایر استانها گفت: ما در مدرسه کسب و کار، تجربه حضور علاقمندان به راه اندازی کسب و کار زیادی را از استان های هم جوار و بعضا استانهای غیر همجوار حتی مثل هرمزگان داشته ایم. تا امروز حضور فیزیکی تیم در دروه شتابدهی برای ما بسیار اهمیت داشته ولی با توجه به وضعیت پیش آمده، بررسی برگزاری دوره شتابدهی غیر حضوری را در دستور کار قرار داده ایم. تا امروز هم درخواست های شتابدهی دریافتی از شهر های دیگر را به شرط حضور کافی در پویتک، بررسی کرده ایم.
سرمایه انسانی هم خودش ثروت است
این مدیر جوان معتقد است تجربه ی اکوسیستم استارتاپی در ایران بسیار نوپاست و با اکوسیستم های موفق دنیا قابل مقایسه نیست. نه از این بابت که مقایسه نکنیم چون بسیار عقبیم، از این بابت که هر نقطه از جهان ویژگی های منحصر به فرد خودش را دارد.
وی درادامه خاطر نشان کرد: ببینید، در نمونه های موفق جهانی، بازیگران متعددی مثل دانشگاه های ثروتمند و کارآفرین، شرکت های ثروتمند با تجربه های جهانی، تجربه های موفق راه اندازی کسب و کار، سرمایه گذاران فرشته و خطر پذیر، قوانین کسب و کار و قانون گذاران با تجربه و مسلط به کسب و کار های نوپا، فرهنگ مردمان سرزمین و حتی وضعیت جغرافیایی منطقه در کنار جمع می شود و یک اکوسیستم را می سازد.
فقیه افرود: فقط یادمان باشد وقتی از ثروت حرف می زنیم، تنها از پول حرف نمی زنیم، بلکه مثلا سرمایه انسانی هم خودش ثروت است. اینجاست که می گویم هر اکوسیستم، ویژگی های منحصر به فردی دارد که اگر فکر کنیم می شود آن را کپی کرد، باید به یاد بیاوریم که ارگانیک بودن رشد یک اکوسیستم، از ویژگی های ذاتی اکوسیستم است.
حمایت دولت به صورت کانالیزه باشد
وی درا دامه از اینکه چگونه دولت می تواند در این مسیر راهگشاباشد، گفت: با همه این توضیحاتی که دادم، به نظرم دولت باید در گام نخست پس از فهم نودها و ارتباطات سیستم بزرگی به نام اکوسیستم کارآفرینی، فرآیندهای خود را به نحوی باز طراحی کند که خودش به عنوان یک مانع قلمداد نشود. در گام دوم باید حمایت هایش را به نحوی کانالیزه کند که امکان رانت در برخورداری از آن حمایت حد اقل باشد. مثلا از طریق تسهیلات مالیاتی یا معافیت ها، صرفه اقتصادی ورود سرمایه را به این حوزه زیاد کند تا سرمایه گذاری در این حوزه توجیه پذیر می شود و به مرور تجربه های موفق بیشتر شده و این انباشت دانش و تجربه باعث توسعه ی ارگانیک اکوسیستم می شود.
دولت باید در گام نخست پس از فهم نودها و ارتباطات سیستم بزرگی به نام اکوسیستم کارآفرینی، فرآیندهای خود را به نحوی باز طراحی کند که خودش به عنوان یک مانع قلمداد نشود
فقیه براین باور است که تجربه حمایت از صندوق های سرمایه گذاری تجربه ی خوبی است که اتفاق افتاده است. این که دولت برابر یا حتی چند برابر میزان سرمایه گذاری، با یک سرمایه گذار خصوصی مشارکت می کند، مدل خوبی است. اینطور، هم دولت با یک نهاد خصوصی مشارکت کرده که حرفه و تخصصش سرمایه گذاری است و به سرمایه و دانش آن مجموعه احترام گذاشته و هم از تماس با کسب و کار های نوپا به صورت مستقیم خودداری کرده تا باعث کاهش چابکی و سرعت رشد آن ها نشود.
به گفته این مدیر همچنین فضاهای کار اشتراکی هم نظیر صندوق های سرمایه گذاری، یکی دیگر از پایه های توسعه اکوسیستم هستند که به نظرم بهتر است دولت از طریق و مسیر این مجموعه ها، با شرکت های نوپا تعامل کند. به این روش بدون تماس مستقیم با شرکت ها، هم مشکلاتشان را شناسایی کند و هم تسهیلاتی متناسب را در اختیارشان بگذارد. در این زمینه هم فعالیت هایی صورت گرفته، ولی بسیار کند است.
بیشترین نقد به ساختار بروکراتیک وارد است
فقیه از ساختار روکراتیک به عنوان موضعی که بیشترین نقد دارد یاد کرد و گفت: در بعضی حوزه ها روی کاغذ اتفاق های خوبی در حال رخ دادن است اما بیشترین نقد به ساختار بروکراتیک وارد است. وجود ارگانهای موازی و موازی کاری یک موضوع بسیار آزار دهنده در ساختارهای دولتی است. دو واقع کندی، بزرگترین چالش نظام های بروکراتیک است که با ذات استارتاپ و کارآفرینی تضاد دارد و بسیار مهلک است.
وی در ادامه توضیح داد: مجموعه های واسط نظیر فضاهای کار اشتراکی به عنوان بستر ساخت اجتماع و تامین کننده زیرساخت های دیگر و صندوق های سرمایه گذاری به عنوان بازوهای مالی می توانند واسط بین نهاد های حاکمیتی و کسب و کارهای نوپا باشند. امروز متاسفانه جایگاه فضاهای کار اشتراکی دیده نمی شود. مثلا در اصفهان خود فضاهای کار اشتراکی با کمک سازمان های غیردولتی نظیر نظام صنفی رایانه ای در حال شناسایی و مذاکره با ساختارهای دولتی و رفع مشکلات کسب و کارهای نوپا هستند. در تهران البته اوضاع در بعضی وجه ها بهتر است و به عنوان مثال شهرداری همکاری بیشتری با کسب و کارهای نوپا و مشکلاتش دارد.
مدیر پویتک با بیان اینکه صندوق های سرمایه گذاری خطر پذیر به عنوان راهی برای جذب سرمایه گذاری از سوی اشخاص حقیقی است، افزود: صندوق های سرمایه گذاری خطر پذیر، اصولا کارشان سرمایه گذاری بر روی کسب و کارهای نوپا ست. این صندوق ها، سرمایه خودشان را از طریق اشخاص حقیقی و حقوقی تامین می کنند و آن را در یک بازه مثلا هفت ساله مدیریت می کنند و این مدل راه حل خوبی برای ورود اشخاص حقیقی به این فضا می تواند باشد. همین صندوق ها از طریق بورس هم می توانند تامین مالی کنند که اتفاق های خوبی در این باره رخ داده است و ما الان ۷ صندوق خطرپذیر بورسی داریم.
وی یادآور شد: البته ورود به بورس هم آگاهی مختص خودش را می طلبد ولی به هر حال این روش هم ابزاری برای مدیریت ریسک است. گروه های سرمایه گذار نیک اندیش یا فرشته هم مجموعه ای از علاقمندان به سرمایه گذاری بر روی کسب و کا رهای نوپا هستند که برای تحلیل و مدیریت ریسک سرمایه گذاری بر روی استارتاپ ها، خدماتی به اعضای خود می دهند. این هم گزینه ی بسیار خوبی است. شرکت های بزرگ هم می توانند از طریق مشارکت با شتابدهنده ها، تجربه حضور در یک برنامه شتابدهی و سرمایه گذاری با ریسک مدیریت شده بر روی استارتاپ ها را داشته باشند. استارتاپ استودیو ها هم راه حل دیگری برای شرکت های بزرگ است برای ورود به حوزه کسب و کار های نوپا.
نظر شما