بازار؛ گروه استانها: کاستی در تأمین گندم موردنیاز این بخش در حال حاضر نه‌تنها وضعیت تولید و اشتغال را در داخل این استان متأثر می‌کند بلکه بر وضعیت این بخش در سطح کشور نیز تأثیرگذار است.
صادرات محصولات صنایع غذایی و آردبر خراسان رضوی نیز تا حد زیادی به تأمین گندم وابسته است زیرا بدون گندم در عمل وضعیت صادرات نیز مختل می‌شود و بخشی از ارزش‌افزوده این حوزه از دست می‌رود.
حجم کاشت و برداشت گندم در خراسان رضوی چندان زیاد نیست لذا کارخانه‌های آردسازی این استان سهمیه گندم خود را از شرکت بازرگانی دولتی ایران دریافت می‌کنند اما با همین سهمیه نیز نقش عمده‌ای در تولید صنعتی و ایجاد اشتغال کشور در حوزه صنایع غذایی دارند.
خراسان رضوی دومین قطب تولید محصولات آردبر در ایران و نیازمند تامین خوراک کارخانه‌های آردساز است و ۲ کارخانه تولید خمیرمایه در خراسان رضوی نیز ۸۰ درصد از نیاز کشور به خمیرمایه را تامین می‌کنند.
کارخانجات آرد خراسان رضوی ماهانه نیاز به ۲۰ هزار تن گندم دارند اما متاسفانه این سهمیه در بسیار از موارد به ۲ هزار و ۵۰۰ تن تقلیل یافته و موجب می شود تولید کارخانه ها به کمتر از ۳۰ درصد از ظرفیت اسمی شان برسد.
شرکت بازرگانی دولتی ایران گندم مورد نیاز کارخانجات آرد خراسان رضوی را تامین می کند اما توزیع گندم از سوی این شرکت بین استانها مساوی نیست به طوری که سهمی که کارخانجات این استان از گندم دارند با استانهای دیگر متفاوت است.
هر چند شرکت بازرگانی دولتی ایران می گوید، هیچ محدودیتی در توزیع گندم بین صنف و صنعت یا این استان و آن استان وجود ندارد اما در عمل اتفاق دیگری رخ می دهد.
متاسفانه نرخ حمل و نقل بسیار گران است و حواله های صادره از سوی شرکت بازرگانی دولتی ایران برای دریافت گندم توسط کارخانجات آرد این استان مربوط به چابهار یا همدان است به این معنا که کارخانه ها باید گندم خود را با پرداخت هزینه گزاف حمل و نقل از جنوب یا غرب کشور تامین کنند و این ها بخشی از مشکلات انبوه بر سر راه کارخانه های این استان است.
در همین راستا به‌منظور بررسی وضعیت کارخانه‌های آرد در این استان با «محمد سپانلو» دبیر انجمن صنفی کارخانه‌های آرد استانهای خراسان به گفت‌وگو نشستیم.
* چند کارخانه آرد در استان داریم و در حال حاضر با چند درصد ظرفیت کار می‌کنند؟
در حال حاضر ۳۰کارخانه آرد در استان فعال است که متاسفانه فقط با ۳۰ درصد ظرفیت کار می‌کنند.
* ظرفیت تولید آرد توسط کارخانه‌های استان چقدر است و تا چه میزان نیاز کارخانه‌های آرد تأمین می‌شود؟
ظرفیت آرد در استان با ۳۰ کارخانه آرد موجود حدود ۲ میلیون و ۲۶۰ هزار تن است و این در شرایطی است که در حال حاضر ماهانه حدود۶۰ هزار تن گندم برای استان اختصاص داده می‌شود که سالیانه حدود ۸۰۰ هزار تن بالغ می‌گردد. بدین معنا درواقع یعنی کارخانه‌های با ۳۰ درصد ظرفیت کار می‌کنند .
* تا چه میزان فنّاوری استفاده‌شده در کارخانه‌های این استان به‌روز است و برای تأمین فنّاوری و یا تأمین قطعات با چه مشکلاتی روبرو هستید؟
خوشبختانه از حیث فنّاوری کارخانه‌های آرد استان خراسان رضوی به‌روز است و اگر بحث تحریم‌ها نیز نبود، به‌طورقطع وضعیت خیلی بهتر از این بود .در بحث حفظ و تعالی این فنّاوری مشکلمان فقط بحث تحریم است و مشکل دیگری در این خصوص وجود ندارد.
در شرایط کنونی راه‌اندازی کارخانه آرد به‌هیچ‌عنوان صرفه اقتصادی ندارد و بیشتر نگرانی‌ها از این است که تعداد زیادی از کارخانه‌ها از دور تولید خارج شوند
* آزادسازی قیمت‌ها چه تأثیری بر فعالیت کارخانه‌های آرد گذاشته است؟
لازم به ذکر است ،هنوز برای نان آزادسازی صورت نگرفته است و این در حالی است که ما از آزادسازی نان استقبال می‌کنیم زیرا این اقدام ازلحاظ کمیت و کیفیت به نفع مصرف‌کننده است و نان برای مردم جایگاه خودش را پیدا می‌کند.
در شرایط فعلی کارخانه‌های درزمینهٔ انتخاب گندم نمی‌تواند کاری انجام دهد زیرا آنچه را که دولت به‌عنوان گندم به کارخانه‌ها می‌فروشد باید حتی‌الامکان آردی را تولید نماید که بتواند رضایت نانوا را جلب نماید .
* راه‌اندازی یک کارخانه آرد چقدر هزینه دارد و آیا با این حجم سرمایه‌گذاری ادامه کار صرفه اقتصادی دارد؟
در شرایط کنونی راه‌اندازی کارخانه آرد به‌هیچ‌عنوان صرفه اقتصادی ندارد و اگر صنعت آزادسازی محقق شود که امیدوارم بشود، بدون تردید با حجم تولید آردی که در ایران داریم،( حدود ۲۶ میلیون تن ما تولید آرد حدود۱۲ میلیون تن مصرف ) تأسیس کارخانه آرد صرفه اقتصادی نخواهد داشت و بیشتر نگرانی‌ها از این است که تعداد زیادی از کارخانه‌ها از دور تولید خارج شوند.
* انتظارات شما از دولت برای بهبود شرایط چیست؟
اولین مسئله و مشکل آزادسازی، بحث سرمایه در گردش موردنیاز کارخانه‌های آرد است .زیرا در حال حاضر گندم برای هر کیلو یارانه‌ای باقیمت ۶۵۰۰ ریال و نیمه یارانه‌ای ۹۰۰۰ ریال خریداری می‌شود .
ولی با آزادسازی نرخ گندم به ۱۲۰ هزار ریال افزایش می‌یابد که برای قریب مثلاً ۱۰۰۰ تن آن مبلغی معادل ۱۲۰ میلیارد ریال نقدینگی لازم دارد که تأمین آن برای کارخانه با مشکلات فراوانی همراه خواهد بود . امیدواریم با طرحی که دولت محترم در دست اقدام دارد مشکل تأمین نقدینگی به شکل مطلوبی حل گردد .
* در حال حاضر کارخانه‌های آرد با چه مشکلاتی دست‌وپنجه نرم می‌کنند؟
عدم جبران هزینه‌های سال قبل کارخانه‌های آرد که بایستی توسط دولت تأمین می‌گردید. عدم آزادسازی قیمت سبوس در قبال آزادسازی قیمت لبنیات و تولیدات دامی . متأسفانه سبوس تولیدی کارخانه‌ها کماکان باقیمت سال ۱۳۹۹ (۱۴۰۰۰ ریال) باید عرضه گردد و هم چنین مشکلات اخذ مجوز ورود گندم عبور موقت که می‌تواند نقش مؤثری در افزایش حجم تولید کارخانه‌ها و توسعه بازار در کشور افغانستان و عراق و سایر متقاضیان ایفا نماید .
* قیمت سبوس با توجه به آزادسازی قیمت‌ها چقدر به نرخ واقعی نزدیک شده است؟
قیمت سبوس در بازار آزاد در بعد از آزادسازی را عرضه و تقاضا تعیین خواهد کرد که به نرخ واقعی نزدیک‌تر است .
* تا چه میزان سیاست‌ها و قوانین دولتی را برای فعالیت کارخانه‌های آرد دست و پاگیر می‌دانید؟
معتقدیم اصولاً دولت باید نقش نظارتی داشته باشد. دخالت دولت با دیدگاه‌های مختلفی که وجود دارد ،مشکلاتی برای پروسه گندم ، آرد و نان ایجاد می‌نماید. ارتباط فی‌مابین کشاورز با کارخانه‌های آرد و کارخانه آرد با نانوا به لحاظ دستیابی مردم به نان مطلوبشان ضرورت دارد .عدم تحقق این امر همان چیزی است که حاصلش را در طول سالیان دراز شاهد بوده و خواهیم بود .
* اگر دولت قصد کمک به تأمین نان مردم دارد یارانه آن را به قشر خاصی که در جامعه حضور دارند بپردازد؟
قیمت محصول گندم که حاصل دسترنج کشاورز است را دولت مشخص می‌کند، آرد و نان هم قیمت‌گذاری‌اش از طریق دولت صورت می‌گیرد. تورم هم اگر مثل این چند سال اخیر صعودی شود قیمت خرید گندم، تولید آرد و فروش نان تغییری نمی‌کند که این شرایط را برای کشاورز، کارخانه‌دار و نانوا سخت‌تر و سخت‌تر می‌کند. در کنار همه این‌ها هزینه‌های افزایش دستمزد، انرژی و سایر هزینه سربار جاری هم به دلیل ثبات در قیمت آرد طی چند سال مشکلات خاص خودش را دارد.
در این‌بین هزینه‌هایی هم که از سوی دولت به‌صورت مابه‌تفاوت به کارخانه‌داران تولید آرد پرداخت می‌شود با تأخیر زیاد صورت می‌گیرد که این خود معضلی دیگر برای صنف تولیدکننده آرد است. با توجه به کاهش ارزش پول انگیزه تولید به‌شدت کاهش پیدا می‌کند. به اعتقاد ما باید پروسه تولید نان از انحصار دولت خارج شود و دولت فقط نقش نظارتی داشته باشد
* آیا با توجه به این شرایط بحث دستمزدها و حق عمل کارگران هم تأثیرگذار است؟
بدون شک تأثیرگذار خواهد بود زیرا تمامی واحدهای صنفی و یا کارخانه‌ها برای پرداخت دستمزد کارگران با افزایش ۵۷ درصدی روبرو شدن درحالی‌که درآمد آن‌ها چنین رشدی نداشته است.
نظر شما