بازار، گروه استانها: دانش‌بنیان‌ها می‌توانند سهم ویژه‌ای از ظرفیت‌ها و مزیت‌های اقتصادی استان سمنان داشته باشند کما اینکه تاکنون هم توانسته‌اند در تأمین بخشی از نیازهای استان موفق باشند اما به عقیده کارشناسان هنوز با وضعیت مطلوب و ایده آل فاصله بسیاری داریم.
در سلسله گزارش‌هایی در خبرگزاری بازار به موانع پیش روی دانش‌بنیان‌ها پرداخته و بازهم در آینده می‌پردازیم اما موضوع اساسی‌تر پیش از ورود به مسائل مرتبط با شرکت‌های دانش‌بنیان این است که اصلاً آیا کارکردهای این شرکت‌ها در استان به درستی تعریف شده است؟
سابقاً چون نگاه درستی به دانش‌بنیان‌ها در استان سمنان نبود، آمایش درستی هم برای احصا نیازهای استان صورت نگرفته است در نتیجه هر شرکت دانش بنیانی از طراحی سایت و اپلیکیشن تا ساخت بتون سبک و مقاوم در برابر زلزله در این استان مجوز فعالیت گرفته است حال آنکه اصلاً کسی در این نپرسیده که این شرکت‌ها چه نیازی از استان سمنان را پوشش می‌دهند و آیا اصلاً به کار استان می‌آیند؟
در ادامه با داریوش سبحانی صاحب نظر حوزه اقتصاد و برنامه‌ریزی به گفتگو نشستیم.
* دانش‌بنیان‌ها سهم ویژه‌ای در اقتصاد استان سمنان ندارند دلیل این امر را چه می‌بینید؟
به وضوح مشکلی که ما نه تنها در استان سمنان بلکه کشور داریم این است که به هر واحدی که نام دانش بنیان داشته مجوز فعالیت داده‌ایم بدون اینکه در نظر بگیریم نیازهای ما در استان سمنان چیست و برای رفع آنها باید چگونه عمل کرد و چه نوع شرکت‌هایی را به کار گرفت نتیجه آن شرکت‌هایی هستند که اصلاً نه تنها بازار و کاربردی برای تولیدات و خدماتشان در استان بلکه بعضاً در استان‌های مجاور هم وجود ندارد.
به وضوح مشکلی که ما نه تنها در استان سمنان بلکه کشور داریم این است که به هر واحدی که نام دانش بنیان داشته مجوز فعالیت داده‌ایم بدون اینکه در نظر بگیریم نیازهای ما در استان سمنان چیست
مثلاً گروهی از محققان بر روی یک نوع مصالح ساختمانی در استانی کار کرده‌اند که فراوان مشکلات کشاورزی، سرمازدگی، صنعتی، تعطیلی کارخانه‌ها به دلیل فرسودگی قطعات ماشین‌های تولیدی و … دارد و این نشان می‌دهد که نتوانسته‌ایم به درستی مزیت سنجی کنیم.
* باید در واقع چه می‌کردیم؟
ابتدا باید نقشه آمایش درست سرزمینی برای استان سمنان تهیه می‌کردیم که نیاز هر بخش به صورت مشخص در آن احصا می‌شد و در نتیجه مشخص می‌شد که استان نیاز دارد در چه بخش‌هایی از فناوری و دانش استفاده کند و سپس به تناسب آن مجوز به فعالیت دانش‌بنیان‌ها می‌دادیم البته این امر صورت گرفته اما نه آنچنان که بتواند مشکلی از استان حل کند.
اگر قرار بود مشکل یا نیازی از استان سمنان رفع می‌شد امروز ما این حجم از مشکل در آفات نباتی، خشکسالی، سرمازدگی، از بین رفتن محصولات کشاورزی و سردرختی، تعطیلی کارخانه‌ها به دلیل فقدان فناوری، نداشتن صنایع تبدیلی و حتی بسته بندی و … نبودیم پس وقتی شاهد فهرست بلندبالایی از مشکلات هستیم مشخص است که برای درمان آنها برنامه‌ای نداریم.
* از برنامه صحبت کردید نظر شما درباره رویه کنونی استان چیست؟
متأسفانه اصلاً برنامه‌ای دیده نشده و وقتی آمایش سرزمینی هم مطرح می‌شد آنقدر ایراد دارد و آنقدر نامتوازن است که آدم حتی درباره آن نمی‌تواند اظهار نظر کند از طرف دیگر شما به تاریخچه تصمیمات اقتصادی در استان مشاهده کنید متوجه می‌شوید که این فقدان برنامه‌ریزی مدون و راهبردی ریشه‌ای پنج دهه‌ای دارد.
باید نقشه آمایش درست سرزمینی برای استان سمنان تهیه می‌کردیم که نیاز هر بخش به صورت مشخص در آن احصا می‌شد
شما ببینید چه تعداد صنایع آب بر و بی فایده در استان سمنان ایجاد شده است؟ سمنان در خشک‌ترین منطقه کشور میزبان خیل عظیمی از کارخانه‌های کاشی و سرامیک بود که نیاز آبی بالایی دارد یا در بی ارجمند که خشک‌ترین جای استان است عظیم‌ترین کارخانه سیمان ساخته شده است خوب مشخص است که این کارخانه‌ها راه به سمت تباهی می‌برند و به نتیجه نمی‌رسند چرا که بر طبق آمایش درستی چیده نشده‌اند.
موضوع بعدی ما این است که ما به تعامل دانشگاه و صنعتی عقیده نداشته‌ایم و اگر هم وجود داشته به صورت مقطعی و بر اجبار بخشنامه و … بوده تا مسئولان رزومه‌ای بدهند و هرگز به صورت مستمر و دائمی نبوده است همچنین باید در نظر داشت که اصلاً تعامل بین صنعت و دانشگاه اشتباه است زیرا این خط دوطرفه یک ضلع سومی هم به نام جامعه دارد. من از شما و مسئولان استان سمنان می‌پرسم آیا هر تعامل بین صنعت و دانشگاه مفید است؟
پاسخ این است که باید دانشگاه و صنعت تعاملی داشته باشند که به درد و نیاز جامعه بخورد وگرنه فایده‌ای ندارد و نتیجه آن می‌شود شرایط کنونی؛ تا زمانی که ندانیم تعامل دانشگاه و صنعت باید در چارچوب نیاز جامعه ما در استان باشد وضعیت همین خواهد بود.
* باید چه کرد؟
باید از بوروکراسی کاست و کارها را تسهیل کرد تا بتوانیم به سرعت دو مقوله مهم را مهیا کنیم یک آمایش سرزمینی واقعی و متوازن و درست که پشتوانه علمی و میدانی داشته باشد نه اینکه چند نفر در پشت میز نشسته باشند بی ارجمند را به چشم ندیده باشند و درباره مزیت‌هایش برنامه‌ریزی کنند موضوع مهم این است که در این نیازسنجی‌ها باید وضعیت موجود و راهکارهای برون رفت از مشکلات هم دیده شود و نقش هر دستگاه اجرایی در آن مشخص باشد.
موضوع بعد این است که بعد از احصای مشکلات و موانع و نیازها باید یک برنامه جامع و کامل بنویسیم که در آن مزیت‌ها نیازها و داشته‌هایمان وجود داشته باشد و بدانیم که دانش‌بنیان‌ها در رفع کدام نیاز ما می‌توانند کمک کنند سپس به توسعه کیفی دانش بنیان‌هایی بپردازیم که نیازی از ما را در استان رفع می‌کند.
* یعنی دانش‌بنیان‌ها گلچین شوند؟
درست است؛ شاید این نظر کمی رادیکال باشد ولی دانش بنیان‌هایی که نیازی از استان را تأمین نمی‌کنند جمع شوند زیرا دیر و یا زود خودشان تعطیل خواهند شد زیرا بازاری برای خدمات و تولیدات شأن وجود ندارد در استانی که ساخت و ساز عملاً تعطیل شده و هیچ پروژه‌ای پیش نمی‌رود زیرا نه مزیت شناسی اقتصادی صورت گرفته و نه نیازها احصا شده چه نیازی به بتون آرمه سبک است؟ آسفالت پلیمری در استانی که میلیاردها تومان از بابت سرمازدگی خسارت می‌بیند چه دردی را دوا می‌کند؟
بعد از احصای مشکلات و موانع و نیازها باید یک برنامه جامع و کامل بنویسیم که در آن مزیت‌ها نیازها و داشته‌هایمان وجود داشته باشد
لذا اعتقاد داریم اگر این شرکت‌ها توسعه هم پیدا نکنند خودشان در بازه زمانی زیر پنج سال تعطیل می‌شوند زیرا برای ایجادشان مزیت سنجی درستی صورت نگرفته است پس دست کم باید از ایجاد شرکت‌های جدید بدون در نظر گرفتن نیازهای استان جلوگیری کرد و همین شرکت‌های کنونی را به سمت و سوی نیازهای استان سوق داد.
* به صورت مصداقی می‌گوئید؟
نمی‌توان به شکل دقیق بیان کرد اما مثلاً به دلیل خشکسالی که در استان وجود دارد می‌توان شرکت‌هایی که در ساخت تراشه‌ها و سنسورهای الکترونیکی کار می‌کنند و در واقع می‌توان گفت بدون بازار هدف دست و پا می‌زنند را به سمت خشکسالی و تأمین نیاز استان در کیت‌های رطوبت سنج هدایت کرد.
از این کیت‌ها می‌توان در باغ‌ها و فضای سبز استفاده کرد این کیت‌ها رطوبت خاک را می‌سنجند و وقتی خاک نیاز به آب پیدا کرد فرمان وصل شدن آب قطره‌ای را می‌دهند و پس از اینکه رطوبت خاک به حد نیاز رسید خود به خود آب را قطع می‌کنند به این شکل می‌توان هزاران متر مکعب آب را ذخیره و از هدر رفتن آن جلوگیری کرد برای مثال این یک مورد است که می‌توان شرکت‌های دانش‌بنیان را به سمت نیازهای استان سوق داد.
نظر شما