صابر نصیری؛ بازار: اصطلاح تعاونی یک برند است و متعلق به سازمان‌های مردم نهاد و شرکت‌هایی است که در قالب تشکل‌های تعاونی فعالیت دارند. برخی از نهادها در کنار انواع فعالیت‌های خود و با اتکا به هویت و جایگاه مردمی خویش اقدام به راه‌اندازی فروشگاه‌هایی با عنوان تعاونی نیز می‌کنند تا به اعضای خود و حتی غیر اعضا خدمات بدهند.
یک برند اطلاعات مشخصی در مورد سازمان و محصولات ارائه می‌دهد که سبب تمایز آن در بازار می‌گردد و این اطمینان را می‌دهد که یک محصول یا خدمت، خاص و بی‌همتا است و همچنین ابزاری برای آگاه ساختن مردم از این موضوع است که شرکت چه پیشنهادها، محصولات ارزان و خدماتی را ارائه می‌کند.
فروشگاه‌های تعاونی که در طول هشت سال جنگ تحمیلی بازوی دولت بودند و در جنگ اقتصادی فعلی نیز مطمئن‌ترین شبکه برای یاری رساندن به دولت هستند و به بخش خصوصی ارجحیت دارند عموماً وجوه لازم را از سهام اعضا مصرف‌کننده تأمین می‌کنند. هر کس که واجد شرایط مقرر در اساسنامه باشد می‌تواند با پرداخت مبلغ سهام، عضو تعاونی شود. همچنین هر عضو می‌تواند با جمع کردن سودهای خود در تعاونی، سهام بیشتری خریداری کند. ترکیب مالی تعاونی‌ها «سرمایه‌داران بزرگ» به وجود نمی‌آورد زیرا سهام‌داران، بهره‌ای با نرخ محدود دریافت می‌دارند.
اعضای تعاونی که مالکان آن محسوب می‌شوند با اختیارات تام نسبت به انتخاب گروه مدیریت تعاونی مبادرت می‌ورزند. هر عضو یک رأی دارد نه بیشتر حتی اگر تعداد سهامی که داراست زیاد باشد. در یک مؤسسه تعاونی نمونه، کنترل امور روزمره و جاری به وسیله هیئت‌مدیره‌ای است که از میان افراد عادی که عضو تعاونی هستند انتخاب می‌شوند. هیئت‌مدیره عملیات خود را در جلسات منظم سالانه به اعضا گزارش می‌دهند. تمام اعضا حق دارند در این جلسات شرکت کنند و هر موضوعی را که مربوط به معاملات مؤسسه یا نحوه صرف وجوه آن باشد. از جمله توزیع جایزه خرید، در جلسه مطرح نمایند. اعضا به همین ترتیب می‌توانند در یک جلسه ویژه، مقررات مؤسسه را برحسب توصیه هیئت‌مدیره یا برخلاف میل هیئت تغییر دهند.
تنها راه حصول اطمینان از این که رضایت خاطر مشتری فراهم است این است که قدرت تصمیم نهایی به خود وی تفویض شود. به علت حاکمیت مشتری، تعاونی‌ها می‌توانند کالای مرغوب و خدمات بهتر را به قیمت پائین‌تر تأمین کنند و به تدریج عده بیشتری از تعاونی‌ها به این امر توفیق می‌یابند.
سیاست فروشگاه‌های تعاونی چنین است که به انتفاع کمتر تمایل دارد. به عبارت دیگر، با کاهش میزان سود و افزایش فروش، بازگشت سرمایه تسریع می‌شود. معمولاً قیمت‌های تعاونی طوری تعیین می‌شود که با نرخ‌های نازل‌تر بازار تطابق داشته باشد. بدین ترتیب، همین که قیمت‌های جاری بازار سیر نزولی طی کند تعاونی‌ها نیز از آن پیروی می‌کنند، تا آنجا که سیر نزولی قیمت‌ها و اکتفا به منافع کمتر، منتج به سود کمتری می‌شود. معنی آن به طور ساده این است که خریدار تعاونی از ثمره آنی آن در تمام سال بهره‌مند می‌شود، ولی در موقع خرید پول کمتری می‌پردازد و به همین ترتیب سود کمتری نیز در آخر سال دریافت می‌کند، به جای این که تمام سال مبالغ بیشتری بپردازد و در پایان سال مبلغ بیشتری به عنوان سود دریافت نماید.
با این تفسیر امروزه شاهد هستیم که در سطح شهر تبریز فروشگاه‌های خصوصی با تابلو تعاونی فعالیت داشته و در حقیقت از این برند سو استفاده می‌کنند.
مردم که در سالیان سال به تعاونی‌ها اعتماد حاصل نموده و انتظارات خود را برآورده دیده اند در دام تابلوهایی می‌افتند که فروشگاه‌های خصوصی را به عنوان تعاونی به مشتری قالب می‌کنند و اجناس خود را چه بسا گران‌تر از بقیه به فروش می‌رسانند. این دست اقدامات به تدریج هویت و ارزش فروشگاه‌های تعاونی را دچار آسیب کرده و متأسفانه نهادهای ناظر و متولی امر و سازمان‌هایی که باید حامی تعاونی‌ها باشند در این قضیه فقط نظاره گر بوده اند.
تقاضای تعاونی‌ها اجرای قوانین حمایتی از بخش تعاون به ویژه اصل ۴۴ قانون اساسی، واگذاری کارهای اقتصادی به تعاونی‌ها و همچنین کاهش استیلای دولت در کل امور اقتصادی است. تشکیل تعاونی به معنای جلب مشارکت مردم در امور اقتصادی است و در شرایط فعلی که برخی از فعالان بخش خصوصی اقدام به احتکار و افزایش خودسرانه قیمت کالاها می‌کنند مطمئن‌ترین بخش برای توزیع کالاها، تعاونی‌ها هستند.
تعاونی‌ها در مالکیت افراد حقیقی نیستند و جایگاه حقوقی دارند و سالم‌ترین شبکه برای توزیع کالا به شمار می‌روند و نفع تعاونی به عموم مردم باز می‌گردد و امتحان خود را پس داده اند و کالا را بدون افزایش قیمت به دست مصرف کننده می‌رسانند و مردم نیز به آنها اعتماد دارند و در شرایط فعلی نیز آماده همکاری با دولت برای توزیع کالاها هستند لذا نباید اجازه داد هر فروشگاه خصوصی از اصطلاح تعاونی در محل کسب و کار خود استفاده کرده و موجب لطمه زدن به اعتماد مردم و کاهش ارزش تعاونی‌ها گردد.
جالب اینکه برخی از این فروشگاه‌های خصوصی سو استفاده‌کننده از عنوان تعاونی در ابتدای شروع کار خود اجناس را ارزان‌تر از بقیه ارائه می‌دهند و دقیقاً اذهان عمومی را به عنوان یک تعاونی جذب کرده اما در ادامه به علت نبود نظارت و بخاطر اینکه تصمیمات آن فروشگاه در حیطه نظارت هیچ سازمان و هیأت مدیره‌ای قرار ندارد اقدام به افزایش قیمت‌ها حتی بیشتر از بقیه جاها می‌کنند و گاهی اجناس بی کیفیت را به دست مشتری می‌دهند و این همان نقطه عطف آسیب به جایگاه تعاونی‌های واقعی است.
نهایت کلام اینکه انتظار می‌رود نهادهای نظارتی با فروشگاه‌های خصوصی سواستفاده کننده از عنوان تعاونی مقابله نموده و در عین حال برای بهبود ساختار توزیع و بروزرسانی فروشگاه‌های تعاونی مصرف کمک کنند چراکه تعاونی‌های مصرف نقش بی‌بدیلی در تعدیل سطح قیمت‌ها دارند به طوری که در بهبود کیفیت کالاها، مبارزه با گران‌فروشی و کمک به اقشار کم درآمد متوسط جامعه بسیار تأثیرگذار هستند و موجب افزایش قدرت خرید مردم می‌شوند و می‌توانند در توسعه تولید، کاهش نرخ تورم، مهارت بیکاری و بهبود مصرف نقش بسیار مؤثر داشته باشند.
نظر شما