بازار؛ گروه کشاورزی: بسیاری معتقدند برای تحقق شعار سال مبنی بر تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرینی، در بخش کشاورزی یکسری زیرساخت ها مورد نیاز است که بر اساس تجربیات گذشته چندان نمی توان امید به مهیا شدن این زیرساختها از سوی متولیان این بخش داشت و قطعا موانع بسیاری در این مسیر وجود خواهد داشت. در راستای بررسی عوامل بازدارنده دانش بنیان شدن بخش کشاورزی خبرنگار بازار گفتگویی با « قاسم پیشه ور، رئیس اتاق اصناف کشاورزی ایران(نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی) » انجام داده است.
یکی از الزامات و زیرساختهای دانش بنیان شدن کشاورزی، یکپارچه سازی اراضی کشاورزی کشور است
*با توجه به اینکه شعار امسال «تولید، دانش بنیان شدن و اشتغال آفرینی» است، در ابتدا کمی در خصوص عواملی که می تواند مانع دانش بنیان شدن کشاورزی کشور شود، صحبت کنید.
همانطور که می دانید در حال حاضر ۷۰ تا ۸۰ درصد کشاورزی ما سنتی است اما با توجه به رشد تکنولوژی در دنیا باید رویکرد صنعتی داشته باشد که خوشبختانه ایران نیز در این مسیر به اصطلاح خیز برداشته است. برای صنعتی شدن یکسری الزامات نیاز است که یکی از آن الزامات یکپارچه سازی شدن اراضی است، این در حالی است که ما الان خرده مالکی هستیم و خرده مالکی با دانش بنیان شدن در تعارض است؛ یعنی یکی از مشکلاتی که در بحث تجمیع اراضی کشاورزی داریم به دلیل مباحث مربوط به ارث و میراث است. در حقیقت بعد از فوت مالک، زمین کشاورزی بین فرزندان تقسیم می شود و این امر موجب کوچک شدن زمین های کشاورزی و خارج شدن از ابعاد اقتصادی می شود. بنابراین برای اینکه دانش بنیان شدن در بخش کشاورزی عملیاتی شود بایستی در ابتدا یکپارچه سازی زمین ها انجام شود.
یکی از مواردی که می تواند به دانش بنیان شدن بخش کشاورزی کمک کند «سند دار کردن» زمین‌های کشاورزی است؛ چرا که اگر زمین سند دار شود کاربری خود را از دست نمی دهد
*بحث توسعه مکانیزاسیون چقدر در دانش بنیان شدن کشاورزی موثر است؟
این مساله باز هم به یکپارچه شدن اراضی بر می گردد؛ یعنی توسعه مکانیزاسیون برای اراضی خرده مالک فایده ندارد و لذا توسعه مکانیزاسیون فقط در اراضی یکپارچه عملیاتی می شود. متاسفانه بعد از انقلاب غالبا رویکردها به سمت و سوی تکه تکه کردن زمین های کشاورزی بوده که این خود مانع دانش بنیان شدن بخش کشاورزی است. به عبارت دیگر وقتی زمین کشاورزی خُرد می شود از یک طرف معنا و مفهوم توسعه مکانیزاسیون را ندارد و از سوی دیگر بحث دانش بنیانی مححقق نمی شود چون برای کشاورز توجیه اقتصادی ندارد اقداماتی برای سطح های کوچک انجام دهد.
از سوی دیگر یکی از مواردی که می تواند به دانش بنیان شدن بخش کشاورزی کمک کند «سند دار کردن» زمین‌های کشاورزی است. چرا که اگر زمین سند دار شود کاربری خود را از دست نمی‌دهد و تنها سهم الارث وراث مشخص می شود.
با ورود دانشِ شرکت های دانش بنیان به بخش کشاورزی، در وهله اول تولید از نظر کمّی و کیفی بالا می رود
*اگر بحث دانش بنیان شدن محقق شود چه تغییر و تحولاتی در بخش کشاورزی رخ خواهد داد؟
در وهله اول با ورود دانشِ شرکت های دانش بنیان به این بخش، تولید در سطح کمیت و همچنین کیفیت بالا می رود. لازم به ذکر است که یکی از مسائلی که می تواند دانش بنیان شدن بخش را محقق کند پروانه های نظام صنفی اتاق اصناف کشاورزی است که در این پروانه ها علاوه بر مشخص بودن کاربری زمین، کد بهداشتی مشخص است، زمان کشت محصول و حتی کود و سمومی که کشاورز برای زمین استفاده کرده مشخص است. یعنی در واقع یک «شناسنامه محصول» خواهیم داشت در حالی که در حال حاضر شناسنامه محصول نداریم و نتیجه این نداشتن شناسنامه محصول رقم خوردن اتفاقاتی مثل برگشت خوردن محصولات کشاورزی همچون فلفل از بازارهای صادراتی ما است.
از سوی دیگر الان هیچ مرجع و منبعی نمی تواند تایید کند که به عنوان مثال برنجی که تولید شده آیا حقیقتا برنج طارم است یا خیر، چه سم و کودی برای آن استفاده شده و غیره. اما اگر پروانه فعالیت داشته باشد به عنوان پروانه کسب مشخص است که حتی در ۳ سال گذشته چه کودها و سمومی در این زمین استفاده شده است.
پس برای دانش بنیان شدن در ابتدا باید زیرساخت ها را فراهم کنیم. به عنوان مثال اگر سوپر مارکتی پروانه کسب نداشته باشد از سوی تعزیرات پلمپ می شود اما برای اراضی کشاورزی، تولیدات دامی و تولیدات گیاهی چنین چیزی را نداریم و به عبارتی مغفول مانده است.
بالا بودن ریسک و خطرات بخش کشاورزی و همچنین عدم حمایت های بیمه ای از کشاورزان مانع اشتغال جوانان در این بخش می شود
*با توجه به اینکه بخش دیگری از شعار سال به اشتغال آفرینی اشاره دارد، چه باید کرد که جوانان به سمت کشاورزی و تولید متمایل شوند؟ به خصوص اینکه جامعه کشاورزی کشور نیز رو به پیری است و این یک خطر برای تامین امنیت غذایی کشور محسوب می شود.
وقتی فرزندان می بینند بعد از ۵۰ سال پدران خود هیچ پوشش بیمه ای ندارند تمایلی به ورود به بخش کشاورزی ندارند. لذا جامعه کشاورزی در این بخش حمایت های اجتماعی مغفول مانده در صورتی که این قانون در سال ۱۳۶۰ مصوب شده مبنی بر اینکه اگر هر کشاورزی یک هکتار زمین و پروانه داشته باشد و گندم کشت کند ۵ کارگر را می تواند تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی ببرد که ۲۰ درصد را دولت و ۷درصد را کارفرما که کشاورز است بپردازد. اما تامین اجتماعی زیر بار این قانون نمی رود و حتی سال گذشته آن را حذف کرد به دلیل اینکه دولت ۲۰ درصد سهم خود را پرداخت نکرد. اگرچه پس از شکایت به دیوان رای گرفتیم و این قانون مجددا به جایگاه خود برگشت اما چشم انداز چندان خوبی نسبت به آن وجود ندارد.
از دیگر عاملی که موجب می شود جامعه جوان ما و حتی فرزندان کشاورزان ما راغب به تولید در این بخش نباشند «ریسک های کشاورزی» است. مساله اینجا است که پشتیبانی هایی که در دیگر صنایع انجام می شود هیچگاه در بخش کشاورزی نشده است. یکی از حمایت هایی که دولت می تواند در این مسیر از کشاورز داشته باشد در حوزه مکانیزاسیون بوده اما شاهد هستیم که ظرف چند سال قیمت تراکتور از ۵۰ میلیون تومان به بیش از ۶۰۰ میلیون تومان رسیده است. پس چگونه می توان توقع داشت جوانان به چنین کاری با این همه ریسک و عدم حمایت ها وارد شود!
باید به تولید غلات در کشور بخصوص چهار محصول «گندم، جو، ذرت و برنج» سیاست های حمایتی تعلق بگیرد که تولیدکنندگان راغب به تولید باشند
*با توجه به اینکه بحران جنگ روسیه و اوکراین تهدیدی برای تامین غلات به خصوص گندم محسوب می شود نرخ تعیین شده ۱۰هزار و ۵۰۰ تومان برای خرید تضمینی گندم از کشاورزان داخلی را چگونه ارزیابی می کنید؟
به غلات در ایران بخصوص چهار قلم «گندم، جو، ذرت و برنج» باید سیاست های حمایتی تعلق بگیرد که تولیدکنندگان راغب به تولید باشند. در واقع کشاورزی در این مدت صنعتی نبوده و به اصطلاح «خیّری» بوده و کشاورز حتی اگر زیان هم میداد باز هم دست از کشت بر نمی داشت. اما الان که کشاورزی صنعت شده کشاورز انتظار دارد سود حداقل ۱۰ درصد را از امکاناتی که روی زمین گذاشته ببرد. با این وجود نرخ تعیین شده اگرچه کفایت نمی کند و به اصطلاح رقمی تکاپویی نیست اما مساله اینجا است که در آن طرف باید مصرف کننده را هم در نظر گرفت؛ یعنی باید نرخی تعیین شود که تولیدکننده و مصرف کننده هر دو راضی شوند. این در شرایطی است که یک گندمکار از مجموع ۳۷۰ نوع محصول کشاورزی که تولید می شود عمدتاً خودش هم مصرف کننده است. بنابراین اگر بر فرض نرخ خرید تضمینی گندم را ۲۰ هزار تومان تعیین کنیم اولین آسیب را خانواده کشاورز که همان مصرف کننده دیگر محصولات مختلف کشاورزی است می بیند.
نظر شما