فرحناز سپهری؛ بازار: سرمایه گذری خطر پذیر از جمله سرمایه گذاری ها با ریسک محسوب میشود که در جهت تامین مالی استارت آپها و توسعه زیست بوم فناوری انجام می شود .با این وجود برای تسهیل این مسیر باید اقداماتی از سوی دولت انجام گیرد تا هرچه بیشتر سرمایه به این اکوسیستم ترزیق شده و محصولات نوآورانه بیشتری وارد بازار شود. به طوریکه به گفته «بهشاد سعیدی» مدیر عامل مجموعه انار که یک شتابدهنده در حوزه اقتصاد دیجیتال است؛ مهمترین خدمتی که دولت می تواند برای این زیست بوم انجام دهد برداشتن شکاف میان دانشگاه، صنعت و بازار است و از طرفی اقدامات دولت برای سوق دادن استارت آپ ها به سمت اقتصاد دیجیتال ایجاد تسهیلات از جنس توانمند سازی و تجاری سازی توسط شتابدهنده ها و صندوق ها از دیگر راهکارها است؛ زیرا همیشه موضوع سرمایه گذاری خطر پذیر بر روی استارت آپ ها تزریق مستقیم نقدینگی نیست بلکه همان اسمارت مانی است.
بهشاد سعیدی، دانش آموخته دانشگاه گلد اسمیت لندن با درجه دکتری مدیریت سیستم های اطلاعات (mis) است وی بیش از ۱۲ سال است که در زیست بوم فناوری در کشور های ایران آمریکا ، انگلستان و امارت مشغول به کار است و در این میان کسب و کارهایی مبتنی بر فن آوری و اقتصاد دیجیتال در کشور و خارج از کشور را توسعه داده است و در حال حاضر مدیر عامل مجموعه انار که یک شتابدهنده در حوزه اقتصاد دیجیتال است به طوری که در این مجموعه خدمات متنوع توانمند سازی و تجاری سازی به کسب و کارهای استارت آپی مبتنی بر فن آوری در کارگروه های فین تک و حمل و نقل هوشمند ارائه می دهد.
*در ابتدا بفرمایید سرمایه گذاری خطر پذیر در کدام کشورها رواج بیشتری دارد؟ چرا؟
سرمایه گذاری خطر پذیر به معنی تزریق اسمارت مانی به استارت آپ ها بین سالهای ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ به ترتیب ارزش سرمایه گذاری در رده نخست، کشورهای آمریکای شمالی : حدود ۱۳۲ میلیارد دلار و دوم، کشورهای آسیایی : ۸۸ میلیارد دلار و پس از آن کشور های اروپایی: ۳۵ میلیارد دلار قرار دارند.
از این بین آمریکا ، انگلستان ، چین و هند بیشترین سهم را در بین کشورهای جهان داشته اند، از مهمترین دلایل اشتیاق سرمایه گذاران خطر پذیر به سرمایه گذاری در استارت آپ های این کشور ها قاعده ریسک اکوسیستم استارت آپی ، شناخت مشکلات جامعه و ارائه راهکارهای فن آورانه برای رفع مشکل و همچنین ایده و تیم مسلط به زیست بوم فناوری است.
در موضوع قاعده ریسک باید عرض کنم ماهیت کسب و کار های استارت آپی پر ریسک و خطر پذیر است و در دنیا بیش از ۹۰ درصد استارت آپها قبل از دوره بلوغ ناموفق و از بازار خارج می شوند و این آمار در کشور ما نزدیک به ۹۷ درصد است به همین دلیل سرمایه گذاران خطر پذیر زیست بوم هایی را برای سرمایه گذاری انتخاب می کنند که ریسک کمتری نیز داشته باشند مانند کشورهایی هایی که به آنها اشاره شد .
یکی دیگر از مهمترین دلایل میل به سرمایه گذاری خطر پذیر در کشورهای مورد اشاره شناخت مشکلات جامعه و راه حل های فن آورانه برای مشکلات توسط استارت آپ ها است به این مفهوم که در این کشور ها فن آوری به معنی واقعی در حال رشد است و به تناسب آن نیازهای جدید در جامعه ایجاد می شود اینجاست که استارت آپ ها با درک مشکلات و نیازهای روز دست به ایده پردازی و خلق ارزش می کنند و به طبع آن راهکارهای فن اور محور ارائه می دهند همین موضوع باعث ترغیب سرمایه گذار به سرمایه گذاری در این نوع استارت های نیاز محور است.
و در نهایت به زعم بنده با توجه به تجربیات گوناگون در زمینه سرمایه گذاری خطر پذیر چه در قالب صندوق سرمایه گذاری چه شتابدهنده، مهمترین عامل برای متقاعد کردن یک سرمایه گذار خطر پذیر برای تزریق سرمایه در یک استارت آپ "تیم" است زیرا خلق ایده و تبدیل آن به یک ارزش و محصول نهایی توسط یک تیم مسلط و منسجم امکان پذیر است یک تیم از بنیانگذار تا یک کارشناس در کنار هم و با انگیزه مشترک در موفقیت یک استارت آپ بسیار تاثیر گذار هستند و بلعکس عدم تسلط هریک از اعضا تیم و بی انگیزگی بلاشک باعث سقوط یک استارت آپ می گردد .
*از دیدگاه شما چالش های سرمایه گذاری استارتاپ ها در ایران چیست؟
باید عرض کنم برای پاسخ به این سوال می بایست کمی به عقب برگردیم زمانی که اکوسیستم استارت آپی به شکل امروزی توسعه نیافته بود و معدود استارت آپ هایی در کشور بودند که فعالیت می کردند در آن زمان و به فراخور تقاضای بازار عمده این استارت آپ ها با سرمایه شخصی وارد این حوزه می شدند و قضاوت دقیقی درباره کیفیت بر اساس مقایسه آنها با یکدیگر وجود نداشت و از طرفی خدمات و زیر ساخت به معنی امروزی در کشور توسعه نیافته بود همین امر باعث خلا سرمایه گذاران خطر پذیر در آن زمان بود.
این در حالی است که در همان دوره کشور های توسعه یافته با مفهوم سرمایه گذاری خطر پذیر بسیار آشنا بودند و بسیاری از یونیکورن های امروزی مانند گوگل، آمازون و.. در همان زمان در راند های سرمایه گذاری بودند، اما پس از گذار کشور به تحول دیجیتال و به وجود آمدن برخی از زیرساخت ها شامل بانکی، حمل و نقل و زنجیره تامین و محتوایی و نیاز جامعه به خدمات بانکداری الکترونیک، حمل و نقل و تجارت الکترونیک، سرگرمی استارت آپ های متعددی شروع به رشد کردند و استارت آپ های مقیاس پذیری نیز بوجود آمدند؛ اینجا بود که اولین سرمایه گذاران خطر پذیر از کشورهای اروپایی و آسیایی وارد کشور شدند و بر روی این استارت ها سرمایه گذار معنا داری انجام دادند.
اتفاقا زمانی این اتفاق افتاد که کشور به لحاظ ثبات اقتصادی در وضعیت نسبتا مطلوبی بود، در همان زمان صندوق های سرمایه گذاری خطر پذیر در کشور شروع به فعالیت کردند و تا امروز که بیش از ۱۰۰ صندوق سرمایه گذاری خطر پذیر رسمی در کشور وجود دارد که عمدتا دید فن آورانه به موضوع اقتصاد دیجیتال ندارند و بیشتر مدل درآمد زایی اولویت آنهاست.
از طرفی امروز به لحاظ رشد فن آوری و مدل سازی آن و الگو برداری از کشورهای موفق، کشور ما جایگاه ویژه ای میان کشور های دنیا دارد. اما همسو نبودن سرمایه گذاران خطر پذیر با اکو سیستم استارت آپی حول سه محور می چرخد اول نداشتن شناخت کافی سرمایه گذار با مدل کسب و کار استارت آپ ، دوم نداشتن شناخت استارت آپ از بازار کشور و مقیاس پذیری و در آخر نداشتن تیم مسلط به اکوسیستم باعث چالش های سرمایه گذاری در ایران می گردد.
*دولت ها و ارگانها در ایران در این زمینه چه باید بکنند؛ تا هرچه بیشتر سرمایه به این اکوسیستم ترزیق شود؟
به نظر بنده مهمترین خدمتی که دولت می تواند برای این زیست بوم با این ظرفیت عظیم انجام دهد برداشتن شکاف میان دانشگاه، صنعت و بازار است ،با وجود رشد اکوسیستم همچنان اکثر استارت آپ ها بر اساس ایده های سطحی و هیجانات گذرا وارد این حوزه می شوند و این عدم شناخت میان صنعت دانشگاه و بازار باعث به وجود آمدن خیل عظیمی از استارت آپ های محکوم به شکست می شود.
در این شرایط سرمایه گذاران خیلی میل به ریسک ندارند، یکی از مهمترین اقدامات دولت برای سوق دادن استارت آپ ها به سمت اقتصاد دیجیتال ایجاد تسهیلات از جنس توانمند سازی و تجاری سازی توسط شتابدهنده ها و صندوق ها است زیرا همیشه موضوع سرمایه گذاری خطر پذیر بر روی استارت آپ ها تزریق مستقیم نقدینگی نیست بلکه همان اسمارت مانی است که شامل خدمات توانمند سازی، تجاری سازی و منتورینگ است به همین جهت دولت با استفاده از ظرفیت موجود می تواند به نیاز استارت آپ ها جهت جذب سرمایه گذاران خطر پذیر کمک شایانی کند.
نظر شما