توحید ورستان؛ بازار: اکتشافات منابع گاز طبیعی در عربستان همچنان ادامه دارد که جدیدترین آن روز گذشته توسط عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی این کشور درباره کشف ۵ میدان جدید در مناطق مختلف این کشور اعلام شد. اکتشافات شرکت نفت عربستان سعودی (آرامکو) در ربع الخالی، منطقه مرکزی، مرزهای شمالی و منطقه شرقی بود.
اکتشافات گاز طبیعی در عربستان سعودی شامل میدان شادون در منطقه مرکزی در ۱۸۰ کیلومتری جنوب شرقی ریاض و در ربع الخالی نیز میدان شهاب در ۷۰ کیلومتری جنوب غربی میدان شیبه و میدان الشرفه در ۱۲۰ کیلومتری جنوب غربی شیبه صورت گرفته است.
میدان گاز طبیعی الشرفه در ربع الخالی در ۱۲۰ کیلومتری جنوب غربی میدان شیبه واقع شده است. بر اساس اعلام عبدالعزیز بن سلمان بن عبدالعزیز، این میدان شامل چاه گاز الشرفه ۲ است که روزانه به میزان ۱۶.۹ میلیون فوت مکعب با ۵۰ بشکه میعانات تولید دارد.
در مورد گاز طبیعی غیرمتعارف، آرامکو میدان «ام خوانسار» را در ۷۱ کیلومتری جنوب شرقی شهر عرار و میدان "سمنا" را در استان شرقی در جنوب میدان غوار و در ۲۱۱ کیلومتری جنوب غربی شهر ظهران کشف کرد.
همچنین آرامکو عربستان موفق به کشف یک میدان گازی جدید به نام میدان «ام خناصر» شد که علاوه بر میعانات گازی حاوی مقادیر زیادی گاز طبیعی غیرمتعارف است. میدان گازی ام خناصر در ۷۱ کیلومتری جنوب شرقی شهر عرار قرار دارد. این میدان دارای یک چاه به نام "ام خناصر-۱" است که روزانه دو میلیون فوت مکعب گاز با ۲۹۵ بشکه میعانات گازی از آن جاری می‌شود.
اهداف سعودی
به باور کارشناسان، این کشف در راستای تمایل ریاض برای ادامه تلاش‌ها در راستای توسعه و تنوع اقتصادی، علاوه بر سرمایه‌گذاری در مزیت‌های سعودی برای ارتقای موقعیت خود در بازار جهانی انرژی است. عربستان سعودی به موازات تمایل خود به سرمایه گذاری در منابع انرژی پاک، به دنبال کشف میادین نفت و گاز بیشتر و ایفای نقش برجسته در فرآیند انتقال انرژی است تا به هدف عدم انتشار کربن تا سال ۲۰۵۰ مطابق با هدف جهانی دست یابد. در مجموع عربستان سعودی در راستای گذار به انرژی پاک در سال‌های آینده، اقدام به توسعه اکتشاف میادین گاز طبیعی کرده است.
جهان در حال حاضر اهمیت ویژه‌ای به عبور از سوخت‌های‌های فسیلی به انرژی‌های تجدیدپذیر با هدف کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌دهد. از همین روی حمایت از ایجاد بیشتر پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر در سطح جهان و افزایش سهم آنها در تولید برق در کشورهای مختلف، به ویژه کشورهایی که برای تولید برق به نفت یا زغال سنگ وابسته هستند، را جذب می‌کند.
طی سال‌های آینده، بخش تولید برق به عنوان دلیل اصلی تقاضای گاز در خاورمیانه باقی خواهد ماند، در حالی که سهم انرژی‌های تجدیدپذیر و هیدروژن با وجود حرکت قابل توجه در انتقال انرژی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای محدود خواهد بود. طبق گزارش S&P، افزایش ۳.۱ درصدی تقاضای گاز در منطقه در سال ۲۰۲۱ ، اولین رشد پس از دو سال متوالی کاهش ناشی از افت نسبی فعالیت اقتصادی در نتیجه شیوع همه‌گیری کووید-۱۹ بود.
تحولات تقاضای گاز
علیرغم موفقیت عربستان سعودی در کاهش مصرف مستقیم نفت خام، که باعث افزایش سهم گاز در تولید برق از ۵۴ درصد در سال ۲۰۱۸ به ۶۰ درصد سال ۲۰۲۱ شد، انرژی‌های تجدیدپذیر در تولید برق روند رضایت بخشی ندارند. طبق گفته پلاتس آنالیتیکس، ریاض تا اوایل سال ۲۰۲۱ تنها ۳۱۰ مگاوات ظرفیت عملیاتی تولید برق از تجدیدپذیرها داشته است در حالیکه براساس برنامه ریزی این رقم تا سال ۲۰۲۳ باید به ۲۷.۳ گیگاوات برسد که با آن فاصله زیادی وجود دارد.
به باور کارشناسان؛ عربستان سعودی، عراق و ایران سهم اصلی تقاضای گاز در خاورمیانه در ۱۰ سال آینده را خواهند داشت . در حالی که تغییر از نفت خام به گاز به محرک اصلی در عربستان سعودی و عراق تبدیل می‌شود، رشد مصرف گاز ایران نیز با افزایش تولید پتروشیمی مرتبط خواهد بود.
همچنین استفاده از هیدروژن در مراحل اولیه است، در حالی که انتظار می‌رود تقاضا برای هیدروژن در خودروها و کشتی‌های حمل‌ونقل با سرعتی شتابان افزایش یابد.
سامر موزس، مدیر تجزیه و تحلیل جهانی LNG در Platts Analytics، معتقد است که تقاضا در بخش برق افزایش خواهد یافت. نقش هیدروژن حاشیه‌ای خواهد بود و انرژی خورشیدی در منطقه همچنان رشد خواهد کرد. بنابراین افزایش تقاضا با کمک منابع انرژی تجدیدپذیر و گاز جبران خواهد شد.
به باور کارشناسان؛ عربستان سعودی، عراق و ایران سهم اصلی تقاضای گاز در خاورمیانه در ۱۰ سال آینده را خواهند داشت . در حالی که تغییر از نفت خام به گاز به محرک اصلی در عربستان سعودی و عراق تبدیل می‌شود، رشد مصرف گاز ایران نیز با افزایش تولید پتروشیمی مرتبط خواهد بود.
طبق گزارش پلاتس آنالیتیکس، انتظار می‌رود تقاضای گاز امسال در عربستان سعودی ۶.۶ درصد، در کویت ۵.۰ درصد و در اسرائیل ۳.۸ درصد افزایش یابد، که دلیل آن نیز بهبود نسبی فعالیت های اقتصادی است.
در مجموع تقاضا برای گاز در تولید برق در سال جاری ۴.۲ درصد افزایش می‌یابد. استفاده از کشتی‌های حمل و نقل و اتومبیل‌ها در سال‌های آینده رشد خواهد کرد و گاز بیشتری در خودروهای CNG یا حتی در پیل‌های سوختی استفاده می‌شود. سهم گاز طبیعی در حوزه حمل و نقل دریایی در دهه‌های آینده نیز شاهد رشد چشمگیری خواهد بود.
تحولات میدانی
افزایش تقاضا برای گاز در منطقه منجر به علاقه شرکت‌های ملی نفت به توسعه میادین گازی شده است و برخی از کشورهای عربی خلیج فارس خواهان حمایت از تولید به منظور تغییر انرژی و تامین تقاضای جهانی هستند. برای نمونه امارات متحده عربی، سومین تولیدکننده بزرگ در سازمان کشورهای صادرکننده نفت، به دنبال خودکفایی در تولید گاز بوده و شرکت ملی نفت ابوظبی «ADNOC» در تلاش برای دستیابی به این هدف پیشگام است. این شرکت از منابع گاز غیرمتعارف خود برای رسیدن به هدف خود بهره برداری می‌کند،
به نوبه خود، قطر که کمترین هزینه تولید LNG را در جهان دارد، به دنبال توسعه تولید گاز خود در میدان بزرگ فراساحلی شمال است. براساس برآوردها قطر و عمان صادرکنندگان اصلی LNG از منطقه در چند سال آینده خواهند بود. همچنین ایران نیز میتواند در صورت برداشته شدن تحریم ها، تولید و صادرات گاز خود را افزایش دهد.
رویای گازی سعودی
در طول ۲۰ سال گذشته، عربستان سعودی منابع گازی خود و تأثیر بالقوه آنها بر نیازهای سوخت داخلی را مورد مطالعه قرار داده است. از آغاز سال ۲۰۱۹، تلاش‌های جدیدی را برای استفاده از منابع گاز داخلی در راستای جایگزینی سوخت نفت سنگین برای تامین برق و افزایش عرضه برای پاسخگویی به تقاضای رو به رشد داخلی به‌ویژه در ماه‌های گرم تابستان را آغاز کرد.
انتظار می‌رود تقاضای داخلی برای گاز طبیعی سالانه ۳.۷ درصد از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۳۰ افزایش یابد. با این حال، بر اساس تجزیه و تحلیل نقش گاز طبیعی در در برنامه توسعه چشم انداز ۲۰۳۰ عربستان، برآورد می‌شود که تولید گاز در دهه منتهی به سال ۲۰۳۰ به طور متوسط باید ۶.۶ درصد در سال افزایش یابد تا تقاضای داخلی ناشی از نیازهای روزافزون صنعتی برآورده شود.
بر اساس گزارش منتشر شده از سوی اداره اطلاعات انرژی آمریکا، میانگین تولید گاز طبیعی در عربستان سعودی طی سال ۲۰۲۰ به ۱۱ میلیارد فوت مکعب در روز رسید که نسبت به سال ۲۰۱۰، ۳۰ درصد افزایش داشته است. عربستان سعودی پس از روسیه، ایران، قطر، ایالات متحده و ترکمنستان در سال ۲۰۲۰ ششمین تولیدکننده بزرگ گاز طبیعی در جهان بود
قبل از سال ۲۰۲۰، آرامکو بی سر و صدا بر روی منابع گاز در مخازن گازی کار می‌کرد. بنابر اعلام آرامکو؛ ذخایر گاز طبیعی سعودی در سال ۲۰۱۹ به ۳۱۹.۵ تریلیون فوت مکعب رسید. همچنین در اوایل سال ۲۰۲۰، آرامکو اعلام کرد که حداقل ۱۱۰ میلیارد دلار در توسعه میدان جفوره سرمایه گذاری خواهد کرد که در صورت صحت، ذخایر گازی کشور را تا ۶۳ درصد افزایش خواهد داد. البته براساس برخی برآوردها، عربستان سعودی برای توسعه جفوره به بیش از دو برابر سرمایه گذاری اعلام شده نیاز دارد.
گفتنی است، بیشتر گاز طبیعی تولید شده در سعودی، گاز همراه است که برای نگهداری فشار مخازن نفتی مهم و اطمینان از تولید و جریان نقدی، مجدداً تزریق می‌شود. با این وجود آرامکو قصد دارد تولید گاز خود را در سال ۲۰۲۴ از جفوره آغاز و تا سال ۲۰۳۶ به ۲.۲ میلیارد فوت مکعب در روز برساند.
بر اساس گزارش منتشر شده از سوی اداره اطلاعات انرژی آمریکا، میانگین تولید گاز طبیعی در عربستان سعودی طی سال ۲۰۲۰ به ۱۱ میلیارد فوت مکعب در روز رسید که نسبت به سال ۲۰۱۰، ۳۰ درصد افزایش داشته است. عربستان سعودی پس از روسیه، ایران، قطر، ایالات متحده و ترکمنستان در سال ۲۰۲۰ ششمین تولیدکننده بزرگ گاز طبیعی در جهان بود.
کل تولید گاز عربستان سعودی در دو دهه گذشته به دلیل توسعه میادین گازی غیرمرتبط یا مستقل، علیرغم کاهش اوپک پلاس که تولید نفت و در نتیجه تولید گاز مرتبط را کاهش می‌دهد، به طور پیوسته افزایش یافته است. بطوریکه در سال ۲۰۲۰، سهم تولید گاز در عربستان سعودی از میادین غیر مرتبط به ۴۶ درصد از کل از صفر در سال ۲۰۰۰، افزایش یافته است.
نظر شما