بازار گروه استانها: خراسان رضوی با دارا بودن ۹۴ موزه فعال سهم چشمگیری از ۷۱۱ موزه کشور دارد و تقریباً بیش از ۱۳ درصد از موزه‌های کشور در این استان قرار دارد که از این رقم ۲۳ مورد آن به‌صورت مستقیم تحت نظر اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی است.
همه‌ساله تعداد بسیاری از مردم سراسر ایران و جهان از موزه‌ها و آثار فرهنگی برجسته همچون موزه بزرگ خراسان، رامگاه فردوسی و موزه توس، آرامگاه و موزه نادر، آرامگاه خیام، موزه نجوم، آرامگاه عطار، موزه باستان‌شناسی و سایت موزه شادیاخ نیشابور، موزه‌های باستان‌شناسی و مردم‌شناسی گناباد دیدن می کنند.
اگرچه در طی دو سال گذشته به‌واسطه شیوع بیماری کرونا از تعداد و حجم بازدیدکنندگان آثار تاریخی و هم‌چنین موزه‌های این استان به‌شدت کاسته شده است اما بااین‌حال سایت موزه بندیان درگز، موزه‌های شهرهای چناران، قوچان،کلات، تایباد، فریمان، تربت‌جام، سبزوار، تربت‌حیدریه، رشتخوار، خواف، بردسکن، موزه مردم‌شناسی رباط ویرانی شاندیز، برج تاریخی علی‌آباد کاشمر، رباط شرف سرخس و مدرسه غیاثیه خرگرد خواف هم چنان طرفداران خود را دارد.
اقتصاد مغفول
رئیس گروه امور موزه‌ها و اموال منقول میراث خراسان رضوی در گفت‌وگو با بازار پیرامون نقش موزه‌ها و اماکن تاریخی در بخش اقتصاد گردشگری می‌گوید: اگرچه اقتصاد گردشگری در این حوزه قابل‌توجه و تأمل است ولی در اقتصاد گردشگری استان خراسان رضوی نیاز به کار و فعالیت بیشتری دارد که بایستی چاره‌ای اندیشیده شود.
محمدرضا پهلوان اذعان می‌کند: موزه‌های استان و کشور در سبد بازدید خانواده‌ها آن‌طور که انتظار است؛ راه پیدا نکردند و بسیاری از مردم و بازدیدکنندگان بر اساس اوقات فراقت نه بر اساس یک نیاز فرهنگی به موزه می‌آیند و به همین دلیل شاید در یک نظر بتوان گفت بخش کمی از اقتصاد گردشگری استان و حتی کشور را تأمین می‌کنند و این یک موضوع فراگیر در کشور است.
وی ابراز می کند: در اصل«فرهنگ» پیوست اصلی اقتصاد گردشگری است، مانند فرهنگ برنامه‌ریزی توریستی شهری؛ فرهنگ آیین و آداب برخورد با گردشگر و توریست همانند آیین آداب و معاشرت در واحدهای اقامتی شامل هتل‌ها، هتل آپارتمان‌ها، مهمانسرا، زائرسراها و اخیراً هم گسترش و ایجاد اقامتگاه‌های بوم گردی، همه و همه فرهنگ و زیرساخت اقتصاد را تشکیل می‌دهند که این بخش قابل‌توجهی از اقتصاد گردشگری است.
این کارشناس موزه با اشاره به اینکه برای ساخت و طراحی‌های جدید صنایع‌دستی و هنرهای سنتی؛ بایستی از آثار موزه‌ای ارزشمند و تاریخی بهره گرفت ادامه می دهد: چرا که همین آثار موزه‌ای به هنگام تولد یا ساعت خودشان یک اثر صنعت دست بودند و گذشت و مرور زمان آن‌ها را تبدیل به آثار تاریخی کرده است.
پهلوان اذعان می کند: اگر موزه‌ها نقش مؤثری در توسعه جامعه ایفا کنند می‌توان از آن‌ها برای توسعه گردشگری نیز استفاده کرد البته این به شرطی است که جامعه با موزه‌ها تعامل داشته باشد اما به این معنا نیست که تمامی موزه‌ها را در خدمت گردشگری ببینیم.
وی در این رابطه عنوان می کند: ما نباید با موزه‌ها یکسان برخورد کنیم زیرا بسیاری از موزه‌های دانشگاهی، صنعتی و تخصصی باهدف گردشگری ایجاد نشده‌اند بلکه باهدف پژوهش و تحقیق احداث‌شده‌اند.
سایه‌اندازی کرونا بر اقتصاد گردشگری فرهنگی
رئیس گروه امور موزه‌ها و اموال منقول میراث خراسان رضوی با اشاره به شیوع بیماری کرونا و اثرات تخریبی که این بیماری بر اقتصاد حوزه گردشگری داشت به ما می‌گوید: موزه‌های دولتی که وابسته بودند و از حمایت‌های دولتی برخوردار بودند فقط ضرر و زیان بلیت داشتند ولی موزه‌های خصوصی علاوه بر صفر شدن درآمد مجبور بودند تا هزینه‌های پرسنلی را تامین کنند لذا در این راستا خسارات جبران‌ناپذیری را متحمل شدند.
پهلوان بابیان اینکه این موضوع در سراسر جهان دارای تبعات ناگوار بود اظهار می‌کند: بیماری کرونا در سراسر جهان منجر به تعطیلی و ورشکستگی برخی از موزه‌داران شد تا آنجا که برخی از موزه‌های خارجی برای ماندن به فروش تعدادی از آثار موزه‌ای خود اقدام کردند .
وی بابیان اینکه در خراسان رضوی تنها شاهد تعطیلی پارک موزه‌ی علمی «بازیما» بودیم می‌افزاید: برای بهره‌مندی از اقتصاد موزه باید نسبت به فرهنگ بازدید از موزه‌ها همت بیشتری انجام داد.
این کارشناس موزه اذعان می‌کند: در این راستا نیاز است تا دستگاه‌های متولی امر گردشگری موزه‌ها را بیشتر ببینند چراکه موزه‌ها آیینه تمام نمای گذشته ما هستند که بامطالعه در این آثار می‌شود آینده‌ی بهتری ساخت.
پهلوان یادآور می شود: در این راستا می بایست بازدید از موزه‌ها را در برنامه سفر گردشگران و توریست‌ها بیشتر تقویت کرد و ارتباط بیشتری با حوزه‌ای وابسته همچون واحدهای اقامتی و دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی ( آژانس‌ها ) و تور گردان‌ها گرفت و آن‌ها را مجاب کرد که ضمن معرفی موزه‌ها؛ در برنامه بازدید و سفرشان حتما بازدید از موزه‌ها را بگنجانند.
وی با تاکید بر این موضوع که باید ارتباط فرهنگی و نمایش‌های مشترک بین موزه‌های داخلی و خارجی با برگزاری نمایشگاه را تقویت و بیشتر کرد ادامه می دهد: در این راستا دستگاه‌های اجرایی و دولتی را نیز باید مجاب کرد که حداقل یک فضای حتی به‌صورت محدود به امر معرفی تاریخ و پیشینه شکل‌گیری خود در قالب موزه اقدام کنند.
موزه‌های خراسان رضوی پذیرای میهمانان نوروزی
باوجوداینکه موج ششم کرونا رنگ‌بندی قریب به‌اتفاق شهرهای ایران را به قرمز سوق داده است و ایام نوروز امسال هم چون سال‌های گذشته رغبتی برای سفرهای نوروزی دیده نمی‌شود اما با این‌وجود سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی از آمادگی لازم برای میزبانی از گردشگران در موزه‌های این استان خبر می‌دهد.
احسان زهره وندی در این رابطه به بازار گفت: از آنجاکه باوجود تغییر رنگ شهرها به دلیل شدت گرفتن بیماری کرونا هنوز محدودیتی برای فعالیت موزه‌ها و آثار تاریخی در نظر گرفته نشده است لذا فعالیت موزه‌ها هم چون روال گذشته و عادی و البته با رعایت تمامی شیوه‌نامه‌های بهداشتی در جریان است و پذیرای شهروندان و گردشگران هستیم.
وی با ابراز امیدواری برای عبور از موج ششم کرونا و بهبود وضعیت بیماران و وضعیت بهداشتی جامعه اذعان کرد: در حال حاضر محدودیتی برای بازدید اماکن تاریخی و فرهنگی وجود ندارد.
وی هم‌چنین در پاسخ به این سؤال که آیا نرخ خدمات موزه‌ها در سال جدید با افزایش روبرو خواهد بود یا خیر نیز بیان کرد: نرخ ورودی به موزه‌ها و اماکن تاریخی و فرهنگی در نوروز ۱۴۰۱ تغییری نخواهد کرد و برای موزه‌های درجه‌یک مبلغ 5 هزار تومان و برای سایر موزه‌ها ۴ هزار تومان تعیین شده است.
زهره وندی در این رابطه بیان کرد: این در حالی است که هزینه‌های نگهداری و هم‌چنین ارقام صرف شده برای این اماکن به دلیل تورم بسیار افزایش پیداکرده است اما کماکان نرخ بلیت موزه‌ها ثابت مانده است و لذا درآمد موزه ها با هزینه های جاری آن ها به هیچ وجه همخوانی ندارد.
سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: این در حالی است که در طی دو سال گذشته هزینه‌های نگهداری این موزه‌ها به‌شدت افزایش‌یافته است و از طرفی هزینه بلیت‌فروشی به دلیل نبود گردشگر در ایام کرونا به‌شدت کاهش داشته است ولی با این‌وجود اداره کل موزه‌های وزارت میراث فرهنگی تصمیمی و یا بخشنامه‌ای مبنی برافزایش نرخ بلیت در این راستا نداشته و نرخ بلیت‌ها کماکان ثابت مانده است.
وی بابیان اینکه عموم مردم و دوستداران تاریخ و اشیای تاریخی می‌توانند از موزه‌های سراسر استان بازدید کنند ادامه داد: ساعت کار موزه‌ها از ساعت ۹ صبح تا ۱۷ بعدازظهر در نظر گرفته‌شده است که در ایام نوروز به‌منظور تأمین رفاه حال گردشگران و پاسخ به استقبال احتمالی ساعت کار این موزه‌ها با دو ساعت افزایش تا ساعت ۱۹ خواهد بود.
نظر شما