مهدی جابری؛ بازار: خانواده‌های ایرانی چندسالی است که خرید لوازم خانگی نو را به حداقل رسانده اند و به نوعی تحریم کرده‌اند، چون قدرت و توان مالی برای خرید این وسایل را ندارد. بنابراین بازار خرید لوازم خانگی دست دوم و کارکرده داغ‌تر شده تا جایی که واسطه‌های مجازی و غیرمجازی را نیز برای کسب سود به همین مسیر کشانده است و این کسب به اندازه ای رشد کرده که پایش به تبلیغ شهری و بیلبودها باز شده است.
فروشگاه‌های لوازم خانگی در شهرهای مختلف حتی آنهایی که «دوبر»، «دور میدان» و «نبش خیابان» هستند، چندسالی است که به خاطر کاهش قدرت خرید مردم به اصطلاح «پاخور» ندارند. فروشندگان به جای لوازم خانگی ترجیح می‌دهند ابزار و لوازم دیگری همچون «مگس کش» و «سم سوسک» بفروشند یا اینکه شغل‌شان را به کلی تغییر بدهند.
افزایش سرسام‌آور قیمت لوازم خانگی در سه سال گذشته (که بنا به اعلام محمد مهدی برادران معاون صنایع عمومی وزارت صنعت، معدن و تجارت، ۱۷۶ درصد در بازه زمانی مرداد ۱۳۹۷ تا مرداد ۱۴۰۰ بوده) هم کاسبی فروشندگان را کساد کرده و هم انگیزه و قدرت خرید مردم را از بین برده است.
فروشگاه‌هایی که جمع شد
پس از گران شدن لوازم خانگی، آرام آرام شاهد کاهش مراجعه مردم به فروشگاه‌ها بودیم. بسیاری از فروشندگان لوازم خانگی مشتریان خود را از دست دادند و تعداد زیادی از آنها کسب و کارشان را برای همیشه جمع کردند.
یک فروشنده سابق لوازم خانگی به خبرنگار بازار می‌گوید: ۱۰ سال سابقه فروشندگی لوازم خانگی داشتم تا اینکه یکسال قبل برای همیشه با این حرفه خداحافظی کردم، چون ماه‌های آخر را در بیکاری محض سپری کردم و فروش اندکی که داشتم حتی جوابگوی هزینه‌های جاری نبود. محل فروشگاه را هم تغییر دادم و یک فروشگاه بزرگ در خیابان درختی واقع در گلشهر کرج افتتاح کردم تا شاید شرایط بهتری نصیبم شود اما خیلی زود آنجا را هم جمع کردم.
وی می‌افزاید: خانواده‌ها و تازه عروسان به سختی قدم داخل فروشگاه لوازم خانگی ما می‌گذاشتند و زمانی که قیمت‌ها را می‌پرسیدند به بهانه‌ای خارج می‌شدند و دیگر پیدایشان نمی‌شد.
فروشنده‌ای در خیابان پیروزی تهران نیز اظهار می‌دارد: من و همکارانم در برخی فروشگاه‌ها بعد از اینکه با کاهش محسوس خرید لوازم خانگی مواجه شدیم، به دنبال مسیرهای تازه‌ای برای تشویق مردم به خرید این لوازم رفتیم. از جمله اینکه با برخی موسسات و مجموعه‌های خیریه وارد مذاکره شدیم که اقلام مورد نیاز آنها برای جهیزیه را با شرایط ویژه و اقساطی تامین کنیم. البته فروش اقساطی با چک کارمندی را هم برای عموم مردم درنظر گرفتیم که چندان استقبالی نشد.
وی ادامه می‌دهد: بازار لوازم خانگی در چند سال اخیر چندین مرحله جهش قیمتی را تجربه کرد و در هر مرحله تعدادی از همکاران ما مجبور به تغییر شغل شدند. چون به خاطر خودداری مردم از خرید لوازم خانگی یا کاهش قدرت خریدشان، شرایط سختی برای ما ایجاد شد.
این فروشنده لوازم خانگی می‌افزاید: بسیاری از همکاران من در حال حاضر مشغول فروش برنج، زیتون، زعفران و اقلام خوراکی دیگر در داخل فروشگاه لوازم خانگی‌شان هستند! حتی برخی همکاران فقط وسایل برقی خاص مثل آبسردکن و مگس‌کش می‌فروشند! تعدادی هم تغییر شغل داده‌اند یا اینکه در فضای مجازی مشغول خرید و فروش لوازم خانگی دست دوم هستند.
تازه داماد: زور من به قیمت لوازم نو نمی‌رسد
در چندسال اخیر حتی فضای مقابل ویترین فروشگاه‌های لوازم خانگی هم خلوت بوده است، چه رسد به داخل فروشگاه‌ها! بسیاری از مردم پیش از رسیدن به مراکز فروش لوازم خانگی، راهشان را به سمت دیگری کج کرده‌اند تا مجبور نباشند به خاطر توان مالی پایین، شرمنده خانواده شوند.
آقای جوانی که به تازگی ازدواج کرده است می‌گوید: از شانس ما وقتی زمان خرید لوازم خانگی رسیده بود، با افزایش قیمت‌ها مواجه شدیم. اولش گفتیم شاید بعد از مدتی ارزان شود اما نشد که نشد و حتی گران‌تر و گران‌تر شد. بنابراین مدام زمان عروسی را عقب انداختیم تا اینکه چندماه قبل با توافق خانواده عروس تصمیم به خرید «لوازم دست دوم و کارکرده در حد نو» گرفتیم.
وی می‌افزاید: لوازم خانگی نو ایرانی در این سال‌ها همه توانش را به کار گرفت تا به قیمت محصولات مشابه خارجی نزدیک شود! کم مانده است که تولید داخلی از لوازم خانگی خارجی گران‌تر شود! قبل از اینکه خارجی‌ها از بازار لوازم خانگی ایران بیرون بروند می‌توانستیم آن محصولات را با قیمت نسبتا مناسب‌تر در مقایسه با قیمت امروز لوازم ایرانی، خریداری کنیم. حتی آن زمان قیمت محصولات ایرانی خیلی خیلی پایین‌تر از خارجی‌ها بود. چه کسی پیش‌بینی می‌کرد که با رفتن آنها کالای ایرانی ناگهان اینقدر افزایش قیمت داشته باشد؟
یک مقام صنفی: ترجیح می‌دهیم فعلا سکوت کنیم
خبرنگار بازار برای مطلع شدن و انعکاس نظرات تولیدکنندگان لوازم خانگی با سخنگوی یکی از مجموعه‌های صنفی مرتبط با آنها تماس می‌گیرد اما با امتناع او از مصاحبه مواجه می‌شود.
این مقام صنفی در حوزه تولید لوازم خانگی در پاسخ به این سوال که شما چه برنامه‌ای برای بهبود شرایط و تعدیل قیمت لوازم خانگی دارید، می‌گوید: سیاست ما در حال حاضر و در چنین شرایطی سکوت است. ترجیح می‌دهیم فعلا حرفی نزنیم.
وی تصریح می‌کند: البته امیدوارم که در رسانه‌تان اشاره‌ای به نام و اظهارات من نداشته باشید.
بهبود نسبی شرایط سمساریها
افرادی که در زمینه خرید و فروش لوازم دست دوم و کارکرده فعالیت دارند، به خوبی تایید می‌کنند که کاهش قدرت خرید مردم موجب شده است که لوازم خانگی نو خریدار و خواهان چندانی نداشته باشند.
هرچند فروشگاه‌های لوازم خانگی به خاطر افزایش قیمت‌ها مشتریان خود را از دست داده‌اند اما مراجعه مردم به سمساریها برای خرید لوازم کارکرده بیشتر شده است. البته این روزها سایت‌های آنلاین که در زمینه فروش لوازم خانگی کارکرده فعالیت دارند، شرایط شغلی و کاری بسیار بهتری را در مقایسه با سمساریها تجربه می‌کنند.
شهریور ماه امسال بود که داود عبدالهی‌فرد رئیس اتحادیه سمساران و امانت‌فروشان تایید کرد میزان فروش لوازم خانگی دست دوم و مراجعه مردم به سمساریها و سایت‌ها افزایش چشمگیری داشته است. به گفته او بیشترین تقاضای خرید وسایل کارکرده مربوط به لوازم صوتی، تصویری و یخچال است.
رئیس اتحادیه سمساران و امانت‌فروشان اظهار داشته است: «حدود ۷۰ درصد از مردم توان خرید لوازم خانگی نو را به خاطر قیمت بالا ندارند و به همین علت به سمت بازار لوازم دست دوم آمده‌اند.»
ریسک بزرگی که مردم پذیرفته‌اند
خرید لوازم خانگی دست دوم از طریق سایت‌ها و صفحات اجتماعی در کنار مزایای احتمالی، آسیب‌هایی هم به دنبال دارد. از خطر کلاهبرداری گرفته تا وجود نقص‌های پنهان در لوازم کارکرده!
یک سمساری که در فضای مجازی هم فعالیت دارد می‌گوید: افزایش قیمت‌ها موجب شده است که قیمت لوازم خانگی قدیمی که سال‌های سال کار کرده‌اند افزایش عجیبی داشته باشد. یعنی فردی که ۱۰ سال قبل یخچال خارجی به قیمت ۷۰۰ هزار تا یک میلیون تومان خریده است، الان می‌تواند آن را بدون واسطه با قیمت تقریبی ۱۵ میلیون تومان و حتی بیشتر بفروشد.
وی می‌افزاید: گرانی لوازم خانگی نو موجب بهبود نسبی شرایط کسب و کار برای سمساریها بویژه در فضای مجازی شده است اما پرداخت مبلغ‌های چندمیلیونی آن هم برای وسایل دست دومی که مشخص نیست دقیقا چندسال دیگر عمر خواهند کرد، ریسک بزرگی است که اکثر مردم پذیرفته‌اند.
این فروشنده وسایل دست دوم ادامه می‌دهد: این را هم نباید نادیده بگیریم که بسیاری از مردم توان خرید وسایل دست دوم را ندارند. برخی افراد در سمساری آنلاین من پیام می‌گذارند که متقاضی خرید یخچال مثلا با قیمت یک میلیون تومان یا حتی به صورت اقساطی هستند! متاسفانه من پاسخ مثبتی برای آنها ندارم.
خیلی‌ها توان خرید لوازم کارکرده را هم ندارند
همانطور که اشاره شد، تعداد زیادی از افراد جامعه حتی قدرت خرید لوازم خانگی کارکرده را ندارند. از جمله این افراد می‌توان به کارگران، پدران دارای چند فرزند، مشاغل فصلی، کارمندان برخی شرکت‌های خصوصی، زنان سرپرست خانوار، کارمندان بدون ضامن، تعداد زیادی از مستاجران و افرادی با درآمدهای بسیار پایین اشاره داشت.
این موضوع را رئیس اتحادیه سمساران و امانت‌فروشان هم تایید کرده و گفته است: «اقشار و افراد کم‌درآمد، ضعیف و حتی متوسط توانایی خرید لوازم خانگی دست دوم را هم ندارند.»
پدری که کارمند شرکت خصوصی است و دو فرزند نوجوان و کودک دارد می‌گوید: تلویزیون خانه ما به خاطر بازی‌گوشی فرزندم شکست و چندین ماه است که نمی‌توانم تلویزیون جدید بخرم یا حتی آن را تعمیر کنم! مگر با این قیمت‌ها می‌شود؟ یخچالمان هم قدیمی است و آن را با سلام و صلوات سرپا نگه داشته‌ایم. اگر از کار بیفتد، زندگی‌مان کاملا در بن‌بست گیر می‌کند.
او در پاسخ به این سوال که آیا امکان خرید اقساطی لوازم خانگی برایش فراهم است، اظهار می‌دارد: حقوق من کفاف ۱۵ روز از یک ماه را هم نمی‌دهد. با این وضع اجاره‌ها، پول‌هایی که مدارس برای تحصیل بچه‌ها می‌گیرند و با این قیمت‌های اقلام خوراکی، مگر می‌توانم به خرید لوازم خانگی حتی لوازم دست دوم فکر کنم؟
نماینده مجلس: مردم نمی‌توانند لوازم نو بخرند
درباره مطلع شدن از نظرات کمیسیون صنایع مجلس درباره شرایط موجود در بازار لوازم خانگی با روح‌الله ایزدخواه ارتباط گرفتیم.
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی به خبرنگار بازار می‌گوید: در ارتباطاتی که با مردم داریم آنها بسیار گلایه‌مند هستند و اعلام می‌کنند که توان خرید لوازم خانگی نو را ندارند چون قدرت خریدشان در سال‌های اخیر بسیار کاهش یافته است.
وی می‌افزاید: قبول دارم که گرانی لوازم خانگی مردم را آزار می‌دهد اما حل مشکلات موجود ارتباط چندانی به کمیسیون صنایع مجلس ندارد. این دولت است که در همه سال‌های گذشته تاکنون به جای ورود غیراصولی به حوزه تقاضا، باید در زمینه عرضه و تولید نقش موثرتری می‌داشت که نداشت.
نظر شما