بازار؛ گروه استانها: طرح آمایش سرزمینی استان سمنان از سوی شورای عالی آمایش سرزمینی سازمان برنامه و بودجه در قالب شرح وضعیت موجود و مطلوب ارائه شده است که به عقیده برخی کارشناسان نواقص واضحی دارد اما از لحاظ جامع‌نگری توانسته مطالب بسیار مفیدی را در زمینه برنامه‌ریزی برای آینده استان سمنان با لحاظ فاکتورها و ملاک‌های موجود، در درون خود جای بدهد.
چشم‌انداز توسعه استان سمنان در بخش‌های معادن و صنایع فرآوری تولیدات کشاورزی دامداری تجارت حمل و نقل و غیره در این طرح آمایش دیده شده و در آن تاکید می‌شود که جامعیت مورد لحاظ قرار گرفته است و از سوی دیگر از جمله اهداف این طرح شناسایی اهداف بنیادین و استخراج چشم‌انداز و تخصص‌های استان ذکر شده است.
اهمیت آمایش در چیست؟
یک کارشناس برنامه‌ریزی اقتصادی در گفتگو با خبرنگار بازار درباره اهمیت آمایش می‌گوید: آمایش سرزمینی در واقع به ما نشان می‌دهد که وضعیت کنونی ما در بخش‌های مختلف اقتصادی و جغرافیایی، حمل و نقل، امنیتی، جمعیتی و … چیست و برای رسیدن به نقطه مطلوب باید از چه مسیرهایی عبور کنیم در واقع چه بخش‌هایی را تقویت کنیم و این موضوع از آن لحاظ اهمیت دارد که این آمایش یکی از مهمترین اسناد برای توزیع اعتبارات و اجرای طرح‌ها است.
چشم‌انداز توسعه استان سمنان در بخش‌های معادن و صنایع فرآوری تولیدات کشاورزی دامداری تجارت حمل و نقل و غیره در این طرح آمایش دیده شده است
سید رضا طباطبایی با بیان اینکه آمایش نشان می‌دهد که چه بخش‌هایی چه توانی دارند و چه بخش‌هایی را اصلاً می‌بایست نادیده گرفت چرا که سرمایه گذاری بر روی آنها فاقد آورده اقتصادی است، ابراز کرد: در سند آمایشی که منتشر شده شاهد هستیم که جذب جمعیت مولد و پذیرش فعالیت تهران و استان‌های همجوار متناسب با ظرفیت زیستی یا زمینه سازی هدایت سرمایه گذاری آب استان سمنان به چشم می‌خورد که نشان می‌دهد در این سند برای آینده استان سمنان افزایش جمعیت پیش بینی شده است.
وی با بیان اینکه این موضوع اگر با برنامه‌ریزی در تأمین آب همراه نشود، قطعاً شکست خواهد خورد و حتماً برنامه ریزان به نکاتی درباره این موضوع فکر کرده‌اند، تاکید کرد: استان سمنان طبق سند آمایش می‌بایست دارای آب پایه دار متناسب با ایفای نقش استان با کارکردهای ملی و منطقه‌ای و همچنین ارتقا کارایی اقتصادی در فضای مانده و حرکت به سمت ساختار فضایی چند مرکزی و شبکه در چهارچوب آب قابل برنامه‌ریزی باشد که باید دید چطور قرار است به منصه اجرا گذارده شود.
توسعه کشاورزی
این کارشناس اقتصادی همچنین گفت: توسعه پایدار کشاورزی و حفاظت از منابع طبیعی بر تکیه بر الگوی کشت مدون و ارتقاء بهره‌وری آب همچنین توسعه و سازماندهی صنایع و معادن دارای مزیت و ارتقاء تکنولوژی با هدف افزایش بهره‌وری در صنایع معدنی و بازرگانی به منظور خلق و رشد ارزش افزوده بخش‌های مذکور در این صنعت دیده شده است.
طباطبایی بیان کرد: در سند آمایش استان سمنان ذکر شده که این استان دارای کانون‌های صنعت و دانش پارک و شهرک‌های فناوری در راستای تجاری سازی کالاها است همچنین سمنان برخوردار از راه‌های ارتقا یافته در محورهای شرقی غربی و شمال به جنوب به عنوان کریدورها و دالان‌های بین‌المللی و ملی حمل و نقل با هدف افزایش نقش استان در ترانزیت کالا مسافر و انرژی است.
وی افزود: در سند آمایش ذکر شده که استان سمنان دارای توان ارتقا شاخص‌های اقتصادی از طریق توسعه اکو توریسم حفاظت و استفاده از میراث طبیعی و تاریخی و همچنین ارتقا سطح امنیت استان از طریق به‌کارگیری الزامات دفاعی امنیتی و پدافند غیرعامل و مدیریت بحران در برنامه‌های توسعه‌ای است همچنین دستیابی به نیروی انسانی متخصص و کارآمد و متناسب با بازار کار استان و همچنین الگوی متوازن و سلسله مراتبی شبکه سکونتگاه‌ها بر اساس استعدادهای اقتصادی و معیارهای زیستی منابع آب و خاک میراث فرهنگی و غیره از جمله زیرساخت‌های موجود در استان سمنان ذکر شده است.
انتقاد به برخی بخش‌هایی که غیر متوازن هستند
دیگر کارشناس اقتصادی اما با بیان اینکه در سند آمایش به نقش استان در تقسیم کار ملی و منطقه‌ای نیز اشاره شده است، می‌گوید: در این سند شاهد هستیم که در بخش کشاورزی به توانمندی استان سمنان در بخش محصولات زراعی در زمینه تولیدات گلخانه‌ای در گرمسار آرادان و سمنان و همچنین محصولات باغی شامل انگور و زردآلو در شاهرود پسته در دامغان و گردو در مهدی شهر اشاره شده است که نمی‌تواند همه آن چیزی باشد که در استان وجود دارد.
در سند آمایش ذکر شده که استان سمنان دارای توان ارتقا شاخص‌های اقتصادی از طریق توسعه اکو توریسم حفاظت و استفاده از میراث طبیعی و تاریخی دارد
غلامرضا میرزایی با بیان اینکه متأسفانه در این سند نقشی برای توسعه کشت گلخانه‌ای در شاهرود، میامی، دامغان و حتی مهدی شهر دیده نشده است، گفت: شرق استان سمنان قطب کشاورزی استان است و بیشترین میزان تولیدات را با اختلاف بسیار نسبت به غرب دارد اما متأسفانه نگاه درستی در این سند آمایش وجود ندارد در نتیجه در بخش گلخانه‌ای و کشت‌های جایگزین اصلاً توسعه متوازن در این سند دیده نشده است.
وی افزود: در سند آمایش همچنین ظرفیت‌های محصولات دامی شامل گوشت مرغ و تخم مرغ در شهرستان‌های گرمسار آرادان سرخ و سمنان دیده شده استاین تقسیم‌بندی نیازمند نگاه دوباره است چرا که بیشترین میزان دام و همچنین تولیدات محصولات کشاورزی به شرق استان سمنان و به خصوص دامغان و میامی همچنین شاهرود اختصاص دارد اما سهم این شهرستان اصلاً دیده نشده است که این اوج توسعه غیر متوازن است از سوی دیگر هر چه در سند می‌نگریم می‌بینیم که به جای این مزیت‌هایی که از شهرستان‌های مذکور دریغ شده، چیز چشم گیری به آنها داده نشده است.
آمایش بخش معادن
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه توسعه در بخش معادن در سند آمایش کمی بهتر از وضعیت کشاورزی و گلخانه‌ها را دارد، می‌گوید: در بخش صنعت و معدن آمایش سرزمین استان سمنان می‌بینیم صنایع کانی غیر فلزی شامل گچ و سیلت این در سمنان و نمک در گرمسار مورد توجه قرار گرفته است همچنین فلزات اساسی شامل آلومینیوم در دامغان و شاهرود و صنایع پیشرفته در زمینه الکترونیک در سمنان و مهدی‌شهر دیده شده است شهرستان‌هایی که هم اکنون هم در زمینه الکترونیک با ساخت لوازم خانگی و حتی تلویزیون پیشرو هستند.
میرزایی بیان کرد: در بخش صنایع آمایش سرزمینی همچنین به ظرفیت‌های داروهای انسانی و دامی در گرمسار و سمنان اشاره شده است به نحوی که بیش از ۸۰ درصد داروهای دامی مورد نیاز کشور در این دو شهرستان تولید می‌شود همچنین شاهد در نظر گرفتن سهم وسایل نقلیه زمینی در زمینه خودروسازی در سمنان دامغان و گرمسار و استخراج زغال سنگ در دامغان و شاهرود در این صنعت هستیم که امری درست است و به خوبی به آن اشاره شده است هرچند ای کاش سهم دانشگاه‌های صنعتی شاهرود، دامغان و سمنان در این موضوع پررنگ‌تر دیده می‌شد.
وی افزود: سند آمایش سرزمین استان سمنان همچنین به استخراج کانی‌های فلزی شامل مس در شاهرود و میامی و کرومیت در میامی و همچنین استخراج سنگ‌های نیمه قیمتی در ساعت استان سمنان و همچنین شاهرود اشاره ویژه کرده است اما در بخش میراث فرهنگی شاهد هستیم که گردشگری طبیعی و تاریخی در شهرهای سمنان شاهرود دامغان و مهدی شهر به چشم می‌خورد و در بخش آموزش عالی خدمات آموزش عالی با مقیاس بین‌المللی در شاهرود و سمنان دیده شده است از جمله ایرادات آن این است که به صورت واضح نمایش داده نشده که نقش دیگر دانشگاه‌های استان سمنان به خصوص دانشگاه‌های علوم پزشکی و همچنین دانشگاه دامغان با ظرفیت‌های فراوان چه می‌شود؟ از سوی دیگر گرمسار می‌تواند به واسطه این نزدیکی به تهران میزبان خیل عظیمی از دانشجویان باشد که این موضوع در آمایش سرزمینی دیده نمی‌شود.
انتقاد به بخش کشاورزی
بخش نقش آفرینی استان سمنان در تقسیم کار منطقه‌ای در بخش کشاورزی بیشترین انتقاد را در سطح استان سمنان به خود اختصاص داده است به نحوی که در این سند عنوان شده محصولات زراعی در زمینه غلات شامل گندم و جو در میامی آرادان و گرمسار و همچنین محصولات زراعی در زمینه حبوبات شامل نخود و لوبیا و عدس در میامی دیده شده است در حالی که این موارد در سند آمایش اشاره شده که از نقش مهدی شهر شاهرود و دامغان در تولیدات زراعی و به خصوص محصولات خاصی مانند گندم خبری نیست و ظرفیت‌های تولیداتی مانند فندق در دامغان یا زعفران در شاهرود به صورت کلی اشاره شده و متأسفانه مغفول باقی مانده است.
سند آمایش سرزمین استان سمنان همچنین به استخراج کانی‌های فلزی شامل مس در شاهرود و میامی و کرومیت در میامی و همچنین استخراج سنگ‌های نیمه قیمتی در ساعت استان سمنان و همچنین شاهرود اشاره ویژه کرده است
روزنامه نگار و کنشگر مسائل اجتماعی و اقتصادی در استان سمنان درباره سند آمایش به خبرنگار بازار، گفت: شرق استان سمنان قطب کشاورزی محسوب می‌شود اما در بخش تولیدات کشاورزی کمترین سهم برای آن در نظر گرفته شده است.
پدرام حکیم بیان کرد: در ادامه سند آمایش سرزمینی می‌خوانیم محصولات زراعی در زمینه محصولات صنعتی شامل پنبه در آرادان و گرمسار چغندرقند در میامی و کلزا در شاهرود و میامی وجود دارد همچنین ظرفیت محصولات زراعی در بخش سبزیجات شامل سیب زمینی در دامغان و شاهرود پیاز در سرخه و شاهرود گوجه‌فرنگی در دامغان شاهرود و میامی و همچنین محصولات باغبانی شامل سیب در شاهرود دامغان و مهدی شهر انار در گرمسار و آرادان و سمنان و زعفران در شاهرود و میامی گل‌محمدی در دامغان و شاهرود به عنوان اولویت‌های کشاورزی در استان سمنان ذکر شدند در حالی که در همین شهرستان محصولات با مزیت بیشتری وجود دارند که جایشان در این آمایش خالی است.
وی افزود: در آمایش سرزمین همچنین پرورش شتر در شهرستان‌های شاهرود دامغان و سمنان و همچنین شیلات و آبزیان در سطح استان سمنان تعریف شده است که متأسفانه به صورت خاص به آن اشاره نشده و فقط به ذکر کلیات پرداخته شده است همچنین در بخش آخر از محصولات کشاورزی آمده کشت و صنعت در مهدی شهر و شاهرود ظرفیت استان است حال آنکه هیچ توضیحی درباره اینکه کشور و صنعت در چه بخش‌هایی وجود دارد توضیح داده نشده است و آیا بخش تعاون در این زمینه نقشی دارد یا خیر که این موضوع نیز از ابهامات سند آمایش سرزمینی است.
نیاز به بازنگری
در نهایت باید گفت در بخش میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی سند آمایش سرزمینی استان سمنان آمده خدمات گردشگری در سمنان دامغان و شاهرود خدمات گردشگری سلامت در مهدی شهر و تولیدات صنایع دستی در شهرستان‌های شاهرود و سمنان در زمره اولویت‌های اقتصادی استان سمنان هستند در حالی که هیچ توضیحی در خصوص ظرفیت‌ها به شکل کاربردی و جزئی داده نشده است که این بند هم از جمله مسائلی بود که کارشناسان درباره آن سوالاتی مطرح می‌کنند.
در مجموع اما باید گفت علی رغم تمام این انتقادات بیشتر کارشناسان و فعالان اقتصادی و اجتماعی استان سمنان نیاز به یک بازنگری دوباره در آمایش سرزمینی استان سمنان را خواستار شده اند و اعتقاد دارند که این سند به واسطه اهمیتی که دارد می‌بایست تمام ابعاد اقتصادی استان را در بر بگیرد و توسعه متوازنی درباره آن رقم بخورد. همچنین آمایش بخش‌های بیشتری مانند حمل و نقل و مزیت‌های سرمایه گذاری و … را نیز دارد که به دلیل محدودیت نمی‌توان به همه آنها پرداخت لذا در فرصت‌های بعدی بازهم به این موضوع می‌پردازیم.
نظر شما