بازار؛ گروه بین الملل: کشورهای اروپایی عضو برجام موسوم به تروئیکای اروپایی روز جمعه در بیانیه‌ای نوشتند، مذاکرات وین در حال رسیدن به مراحل پایانی است. به نوشته خبرگزاری «رویترز»، در بیانیه مشترک فرانسه، آلمان و انگلیس آمده است: «ماه ژانویه فشرده‌ترین دوره از این مذاکرات تا به زمان حال بوده است».
این بیانیه می‌افزاید: «همه این را می‌دانند که در حال رسیدن به مرحله نهایی هستیم که نیازمند اتخاذ تصمیمات سیاسی است. از این رو مذاکره‌کنندگان برای رایزنی به پایتخت‌های خود برمی‌گردند».
«انریکه مورا» هماهنگ‌کننده اروپایی مذاکرات وین نیز در پیام توئیتری مشابهی ضمن اعلام تنفس در دور هشتم مذاکرات رفع تحریمهای ایران نوشت: «شرکت‌کنندگان در مذاکرات برای رایزنی و دریافت دستورالعمل‌ها به پایتخت‌های خود رفته و هفته آینده بازمی‌گردند. اکنون زمان اتخاذ تصمیمات سیاسی است. سفر همگی شرکت‌کنندگان به سلامت».
در همین خصوص یک منبع مطلع به خبرگزاری فارس گفته است که با توجه به اهمیت موضوعات باقیمانده و لزوم اتخاذ تصمیمات سیاسی، براساس تفاهم صورت گرفته هیأت‌ها برای مشورت و رایزنی به پایتخت‌ها مراجعت می‌کنند و بعد از این وقفه یک هفته‌ای، مذاکرات از سر گرفته خواهد شد.
این منبع با بیان اینکه روند گفت‌وگوها در مجموع سازنده و رو به جلو بوده، اظهار داشته است: اگر طرف‌های مقابل پس از بازگشت از پایتخت‌ها تصمیمات لازم را اتخاذ کنند، امکان حرکت سریع‌تر به سمت توافق وجود دارد.
از سوی دیگر شاهد رسانه ای شدن جدایی «ریچارد نفیو» طراح تحریمهای ایران از تیم مذاکرات هسته ای آمریکا بودیم. برخی رسانه ای کردن این موضوع را برای فشار به دولت بایدن برای ممانعت از حصول به توافق هسته ای ارزیابی کرده اند.
در خصوص این تحولات خبرنگار بازار مصاحبه ای با پروفسور «شیرین هانتر» عضو شورای روابط خارجی آمریکا انجام داده که در ادامه می خوانیم.
هانتر متخصص مسائل سیاسی ایران، خاورمیانه و اسلام سیاسی است. تا پیش از انقلاب ۵۷ ایران، هانتر عضو وزارت امور خارجه ایران بوده‌است و پس از آن به ایالات متحده مهاجرت نمود. وی به زبان‌های فارسی، انگلیسی، فرانسه و ترکی مسلط است. وی همچنین عضو شورای روابط خارجی امریکاست.
کتاب «روابط ایرانی-عربی، فرایندهای تنش و سازگاری» از جمله کتابهای متأخر هانتر است. این کتاب تلاشی برای فهم و درک بهتر تاثیرات رقابت‌های فرهنگی، مدرنیزاسیون (نوگرایی)، اختلافات قومی و مذهبی، دولت‌سازی، نقش قدرت‌های بزرگ و سیستم سیاسی بین‌المللی بر روابط ایرانیان و اعراب طی هفت دهۀ گذشته است.
از جمله آثار دیگر وی می توان به کتابهای «خدا در کنار ماست: دین و امور بین الملل»، «سیاست خارجی ایران در دوران بعد از شوروی»، «ایران متفرق: ریشه های تاریخی مناظرات ایرانیان درباره هویت »، «فرهنگ و حکومت در قرن بیست و یکم»، «اسلام در روسیه؛ سیاست هویت و امنیت»، «آینده اسلام و غرب؛ برخورد تمدنها یا همزیستی مسالمت آمیز»، «صدای اسلام از جناح اصلاح طلب»، «اسلام و حقوق بشر»، «مدرنیزاسیون، دموکراسی و اسلام» و «اسلام: دین دوم اروپا» اشاره کرد.
*اخیرا اخباری در خصوص تغییر در تیم مذاکرات هسته ای آمریکا منتشر شده است و «ریچارد نفیو» که از او به عنوان طراح تحریمهای آمریکا یاد می شود از این تیم جدا شده است. برخی این تغییر را سیگنال مثبت به ایران می دانند. نظر شما چیست؟
تصمیم‌گیری درباره برجام توسط بالاترین مقام‌های ایالات متحده، یعنی پرزیدنت بایدن و آنتونی بلیبنکن، وزیر امور خارجه، اتخاذ خواهد شد. چهره هایی مانند «ریچارد نفیو» تصمیم گیرندگان اصلی نیستند. تصمیم «نفیو» برای ترک تیم مذاکره کننده یک اقدام اعتراضی شخصی است که برای نشان دادن مخالفت او با مواضع سازگارتر سایر مقامات، به ویژه «رابرت مالی» طراحی شده است. خروج او به معنای قبول شروط ایران توسط آمریکا نیست. این فقط به این معنی است که دیگر اعضای تیم ایالات متحده آمادگی بیشتری برای مصالحه دارند.
*اگر فرض کنیم که این تغییرات سیگنال مثبت به ایران است آیا دولت بایدن قادر خواهد بود در صورت توافق از تبعات حملات جمهوری خواهان و مخالفان برجام در امان باشد؟ آیا اقداماتی برای از بین بردن توافق در کنگره صورت نخواهد گرفت؟
برجام یک معاهده نیست و بنابراین مشمول تصویب سنا نیست. احیای آن نیز نیازی به تصویب سنا نخواهد داشت، مگر اینکه یک معاهده کاملاً جدید تنظیم شود، که بسیار بعید است. بنابراین، اعضای کنگره تنها می توانند مخالفت خود را با احیای برجام اعلام کنند، اما نمی توانند از آن جلوگیری کنند.
*ایران اخیرا اعلام کرده در صورتی که تحریمها رفع شود ایران حاضر به مذاکره مستقیم با آمریکا در خصوص مسائل هسته ای است. این در حالی است که آمریکا نیز خواهان گفتگوی مستقیم با ایران پیش از این شده بود. اقدام ایران در مقطع کنونی آیا منجر به افزایش احتمال توافق خواهد شد؟
ایران برای حفظ منافع خود، نه تنها در چارچوب مذاکرات وین، بلکه به طور کلی، نیاز به گفتگو با آمریکا دارد. واسطه ها مانند روسیه، چین و برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس به دنبال پیشبرد منافع خود هستند و نه منافع ایران. در نتیجه مشخص نیست که مواضع ایران را به درستی منتقل می کنند یا خیر. این ایده که نماینده روسیه در مذاکرات وین باید از جانب ایران صحبت کند نه تنها عاقلانه نیست، بلکه تحقیرآمیز است.
*وزیر خارجه قطر سفری به ایران و آمریکا با فاصله اندک خواهد داشت. آیا این سفر حامل پیامی در خصوص توافق هسته ای است؟
همه می‌خواهند با وساطت میان تهران و واشنگتن، نظر واشنگتن را جلب کنند. بنابراین امیر قطر نیز ممکن است بخواهد این وظیفه را انجام دهد. اما همانطور که گفتم، بهتر است که ایران خودش صحبت کند.
*در حالی چندی پیش «جیک سالیوان» در دیدار با مقامات اسرائیلی موضوع توافق موقت با ایران را مطرح کرد و «برت مک گرک» هماهنگ کننده امور خاورمیانه کاخ سفید گفت که ایران و آمریکا در آستانه یک توافق احتمالی برای بازگشت به برجام هستند و دولت بایدن همچنان بر بازگرداندن توافق هسته ای متمرکز است و علاقه ای به توافق موقت «کمتر در ازای کمتر» ندارد. دلیل تمرکز دولت بایدن بر احیای کامل برجام به جای توافق موقت چیست(ایران نیز هر گونه توافق موقت را رد کرده بود)؟
هدف از سفر جیک سالیوان به اسرائیل جلوگیری از خرابکاری تل آویو در توافق بالقوه برجام است. برای احیای برجام، ایالات متحده باید اسرائیل را متقاعد کند که منافع امنیتی اش لحاظ می شود.
نظر شما