بازار؛ گروه ایران: دنیای دیجیتالی امروز، فضای مناسبی را برای کار آفرینان و افراد مبتکر ایجاد کرده است که بتوانند در فضای استارتاپی نسبت به پرورش ایده هایی که خود و گروهی که در آن فعالیت دارند اقدام کنند. اما همیشه این افراد خلاق دسترسی مناسبی به منابع مالی ندارند و نیازمند دریافت حمایت هایی از مجموعه های سرمایه گذاری هستند تا در مسیر نوآوری محدود و یا حتی محکوم به شکست نشوند. در این راستا احسان سلیمی به عنوان مدیر سرمایه گذاری و توسعه کسب و کار شرکت سرمایه گذاری اجوتک ونچرز در خصوص نحوه سرمایه گذاری برای شرکت های نوپا در گفتگو با «بازار» توضیح می دهد.
* چه مدت است که با مجموعه های استارتاپی همکاری دارید
شروع فعالیت بنده در حوزه کسب و کارهای نوپا یا همان استارتاپی به سال ۱۳۹۳ بر می گردد اما کمی بعد از شروع به کار شرکت سرمایه گذاری اجوتک ونچرز به این مجموعه پیوستم و توسعه کسب و کار و شتاب دهی استارت آپ ها را از طریق این مجموعه دنبال می کنم.
مجموعه سرمایه گذاری اجوتک ونچرز نیز حدود سه سال و نیم است که فعالیت خود را آغاز کرده و تمرکز کاری خود را برای روی استارت آپ ها و موضوعاتی از قبیل آموزش قرار داده است.
* استارتاپ ها چگونه می توانند با مجموعه سرمایه گذاری اجوتک ونچرز ارتباط بگیرند و مراحل ثبت درخواست به چه شکل است؟
گروه هایی که می خواهند به اجوتک بپیوندند، باید درخواست خود را از طریق وب سایت، در قالب فرم اطلاعات اولیه ارسال کنند. در نهایت مجموعه گروه های را پذیرش می کند که حداقل محصول پذیرفتنی یا MVP را داشته و به حداقل تراکنش رسیده باشند و بتوانند از بازار خود بازخورد مناسبی به ما بدهند؛ تا متوجه شویم که آیا می توانند محصول خود را با بازار تطابق دهند یا نه؟
همچنین نیاز است موضوعی که روی آن تمرکز دارند آموزشی، محتوایی و سرگرمی باشد. البته گروه هایی هستند که روی موضوعاتی غیر از آموزش کار می کنند و به دلیل فرآیند شتاب دهی که شرکت دارد و خدماتی که به آن ها می رساند، به سراغ ما می آیند تا فرآیند شتاب دهی با هدف جذب سرمایه را برای آنان انجام دهیم.
* چه بررسی هایی را بر روی استارتاپ های متقاضی انجام می دهید؟ آیا آن ها نیاز به طی کردن یک دوره آزمایشی دارند؟
وقتی گروه ها برای شرکت درخواست می فرستند، در اصل در دو طبقه بندی قرار می گیرند. یکی آن هایی هستند که در ابتدا نیاز به شتاب دهی صرف دارند و این فرآیند شتاب دهی، فرآیندی است که کسب و کار را برای جذب سرمایه آماده می کند. گروه دوم، استارت آپ هایی هستند که جذب سرمایه برای آن ها راحت تر است و برای جذب سرمایه آماده هستند و شرکت آن ها را به مجموعه جذب سرمایه می برد.
بنابراین وقتی فایل های یک گروه به شرکت ارسال می شود، بررسی و غربالگری اولیه انجام می گیرد و اگر معیارهای ابتدایی را داشته باشند، گروه به جلسه ارائه فایل دعوت می شود. اگر هم معیارهای مورد نظر شرکت را نداشته باشند موارد و دلایل از طریق ایمیل رسمی به آن ها اعلام می شود.
البته تلاش می شود دلیلی که به گروه اعلام می شود کارساز باشد تا بتوانند بعد از دریافت دلایل، موارد را اصلاح کنند و دوباره برای شرکت اجوتک ونچرز یا سایر شرکت ها اقدام کنند.
در حال حاضر در مرحله شتاب دهی، کار شتاب دهی حدود ۱۵ گروه انجام شده و آماده جذب سرمایه شده اند
* تا کنون چه تعداد گروه استارتاپی را پذیرش کرده اید؟
در مرحله شتاب دهی، کار شتاب دهی حدود ۱۵ گروه انجام شده و آماده جذب سرمایه شده اند. همچنین از تیم هایی که فرآیند ارزیابی بر روی آن ها انجام شده و وارد پرتفوی اجوتک شده اند در حال حاضر شامل ۱۸ گروه می شود که روی آن ها سرمایه گذاری کرده ایم.
* در خصوص گروه های موفق بفرمایید که تا کجا مورد حمایت قرار می گیرند و در صورت امکان به چند نمونه که با کمک اجوتک ونچرز مسیر خود را توسعه دادند نیز توضیح دهید؟
گروه ها با وضعیت های مختلف وارد پرتفوی اجوتک می شوند ولی حمایت اجوتک از تیم هایی که وارد پرتفوی شده اند تا زمانی که شرکت در نظام سهامداری آن کسب و کار است ادامه دارد. برای مثال، استارت آپی تحت عنوان ویدابیا ابتدا در یک مرکز شتاب دهی حداقل محصول پذیرفتنی را ارائه داد و بعد با هم سرمایه گذاری که شرکت انجام داد توانست به وضعیت مناسبی برسد.
این استارت آپ یک پلتفرم ترجمه با بهره گیری از تکنولوژی های روز و دوبلور های مستقل است که قیمت دوبله را پایین آورده است، نرم افزاری دارد که توانست جایزه ۱۰۰ هزار دلاری گوگل را کسب کند. در ادامه این مسیر، ارتباطات مستمری که بنده با تیم داشتم کمک کرد تا کسب و کار خود را بین المللی کنند. بنابراین اکنون دفتر کانادا را راه اندازی کرده اند و حساب بانکی در آنجا باز کرده اند.
نرم افزار در طرح توسعه قرار است بتواند سرویس دوبله را به زبان های دیگر ارائه کند. بنابراین نه فقط دوبله از زبان فارسی به زبان های مختلف یا بالعکس انجام می شود بلکه برای مثال از زبان های کشورهای اروپایی به انگلیسی یا آسیای شرقی به زبان های دیگر از جمله انگلیسی و... انجام می شود. اکنون این مجموعه از مرحله یک استارتاپ کوچک گذشته است و درآمد خوبی را هم کسب می کند.
همچنین گروه دیگری را داشتیم که با ماتوریتی اقدام به ثبت تجربیات مشتریان در هر کسب و کاری می کرد. تمرکز ابتدایی آنان برای روی کسب و کارهای الکترونیکی و پلتفرم های فروش آنلاین و تحویل کالا بود و محصولاتشان را طی ۱۰ روز راه اندازی کرده بودند. موضوع کاری آنان جذاب بود و گروه پر انگیزه و جدی پای کار داشتند و هنوز هم شبانه روزی کار می کنند. موضوع کاری آن ها بازاریابی الکترونیکی و هوش مصنوعی همراه است و تاکنون توانسته اند با استفاده از هوش مصنوعی، بازخوردهایی را که افراد در شبکه های مختلف اجتماعی از جمله توئیتر، اینستاگرام و نرم افزارهای گوگل پلی، کافه بازار و... می گذارند را به تجربه تبدیل کنند.
یکی از دلایلی که شرکت روی ماتوریتی سرمایه گذاری کردیم بعد اجتماعی قضیه بود که فرهنگ بازخورد دادن در جامعه شکل بگیرد
* به نظرتان کار منحصر به فردی که ماتوریتی انجام داد تا سرمایه گذاری بر روی آن توجیه پذیر باشد چیست؟
کار جذابی که این استارت آپ انجام می دهد این است که ماشین تحلیل، فقط تجربه تشخیص را نمی دهد بلکه ماشین تشخیص می دهد که آن کامنت یک تجربه است یا یک نظر ساده؟ از آن تجربه در دسته بندی های مختلف، احساسات را هم استخراج می کنند. مثلا اینکه فلان فرد حس خوبی داشت؟ تجربه مثبت یا منفی داشت؟ و حتی این تشخیص را می دهد که این نظر مثبت درباره ارسال محصول بود؟ یا درباره خود آن کالا؟ یا درباره نحوه برخورد فرد تحویل دهنده کالا است؟ حتی قیمت کالا هم دراین بخش مورد توجه قرار می دهند. در واقع صاحب کار می خواهد نظر مشتری را در خصوص کالا بداند و بتواند در آن قسمت مورد نظر اصلاحات لازم را انجام دهد. بنابراین اعضای گروه شبانه روز کار کرده اند و طی حدود ۴ ماه موتور را راه اندازی کردند و اکنون سرویس خود را به کسب و کارهای بزرگ ارائه می دهند تا بتوانند از نظریات مشتریان استفاده کنند.
یکی از دلایلی که شرکت روی ماتوریتی سرمایه گذاری کردیم بعد اجتماعی قضیه بود که فرهنگ کامنت نویسی و فرهنگ بازخورد دادن در جامعه شکل بگیرد. در واقع این کار دو مرحله دارد، ابتدا اینکه موضوع را جابی اندازد تا اگر کسی درباره کسب و کاری نظری دارد یا نارضایتی دارد، بتواند آزادانه نظر خود را درباره آن کسب و کار بنویسد. مرحله دوم اینکه نظرات تحلیل شود و کسب و کارها بتوانند از بازخورد مشتریان استفاده کنند و بفهمند در بازار چه خبر است.
* در بین استارتاپ هایی که مورد حمایت قرار دادید، مجموعه هایی هم بوده اند که شکست خورده باشند؟
بله، در کسب و کارهایی شرکت داشتیم که به رغم میل باطنی، از آن ها خارج شدیم. در برخی پروژه ها همان پول را پس گرفتیم و خارج شدیم و کسب و کار به کار خود ادامه می دهد. کسب و کار هایی هم بودند که به دلیل نداشتن چشم انداز موفق از دور خارج شدند.
دلیل اصلی خروج از این استارتاپ ها هم نداشتن دیدگاه مشترک در حوزه کاری بود. یکی از موضوعات و مفاهیمی که برای سرمایه گذار خطر پذیر اهمیت دارد، بحث قابل مقیاس پذیری است. در موضوع اسکیل پذیری، ما به لحاظ زیرساختی و ماهوی کسب و کار را بررسی می کنیم که آیا امکان مقیاس پذیری برای آن وجود دارد یا خیر؟
برای مثال یک سوپر مارکت اسکیل پذیر نیست؛ اما یک موضوعی مانند تاکسی اینترنتی قابلیت اسکیل پذیری دارد. به این دلیل که می تواند در یک ساعت درخواست هزاران نفر را دریافت نماید. اما برخی موضوعات امکان اسکیل پذیری ندارد. اما فناوری این امکان را به ما می دهد تا خیلی از موضوعات امکان اسکیل پذیری داشته باشد. اما طرح و نقشه ای که ما بخواهیم آن اسکیل پذیری را عملیاتی نماییم را ندارند یا در تفکر آنها نیست. یعنی آن ها به درآمد ۲ تا ۳ میلیارد تومان در سال رضایت دارند و به آن بسنده می کنند. ۲ تا ۳ میلیارد تومان درآمد خوب و جذابی است اما برای یک کسب و کاری که امکان اسکیل پذیری دارد کم است.
شما ممکن است کسب و کاری را راه اندازی کنید و درآمد خیلی خوبی داشته باشید. اما در محدوده شماست و امکانی که آن را توسعه بدهید و به کشورهای دیگر صادر کنید، ندارد. ولی تکنولوژی و فناوری این امکان را به ما می دهد. دلیل فیل کردن ما به دلیل عدم هماهنگی بود که با تفکر کوفایندرها داشتیم و اینکه پذیرفتند امکان اسکیل پذیری وجود ندارد. بنابراین با اینکه پولی داشته باشیم و سرمایه ای را جذب کنیم تا زنده بمانیم مخالف هستیم.
این استراتژی زنده ماندن می تواند برای یک سال باشد ولی عقب نشینی و زنده ماندن برای طولانی مدت را نمی پذیریم و از آن خارج می شویم تا روحیه و نظر صاحبان کسب و کار تغییر کند.
تکنولوژی هر روز پاسخ جدیدی به نیازهای انسان می دهد و حتی نیازهایی را ایجاد می کند. به همین دلیل بازار اکوسیستم ما نوپاست و پتانسیل رشد فوق العاده ای دارد
* چه پیشنهادی برای کسب و کارهای استارت آپی دارید که با هر شکست کار خود را ادامه بدهند و مسیر را ترک نکنند؟
اکوسیستم استارت آپی ایران را در طی ۱۰ تا ۱۲ سال گذشته رصد کرده ام. برای مثال یکی از تاکسی های اینترنتی مشهور کشور توانسته موفق باشد و اکنون نیز سهم بازار بالایی دارد. هرچند این استارتاپی که به آن اشاره کردم از سال ۱۳۹۳ راه اندازی شده و عمر آن هنوز به ۱۰ سال نرسیده و انقدر موفق است.
تکنولوژی هر روز پاسخ جدیدی به نیازهای انسان می دهد و حتی نیازهایی را ایجاد می کند. به همین دلیل بازار اکوسیستم ما نوپاست و پتانسیل رشد فوق العاده ای دارد. همچنین به نظر بنده که اقتصاد نجات دهنده برای توسعه کشور، نوآوری و جامعه استارت آپی است.
این یک فرهنگ است که روابط دیسیپلین دار مزاحم که اجازه ندهد من کار کنم را نخواهیم داشت. جوانان امروز که اکوسیستم استارت آپی ما را می سازند، جوانان پر انگیزه و پر انرژی هستند و به شدت می توانند به توسعه کمک کنند. اکوسیستم استارت آپی ایران جا برای ایده های جدید زیاد دارد و این استارت آپ ها به مرکزی برای اشتغال زایی تبدیل می شوند و همچنین به مرکزی برای جذب جوانان با روحیه کار آفرینی تبدیل خواهند شد.
یکی از کارهای اجوتک، برگزاری جشنواره ابن سینا است تا آن فرهنگ سازی و روحیه و هویت ارزش آفرینی و کار آفرینی ایجاد شود. جشنواره ابن سینا در حوزه دانش آموزی فعالیت می کند و ما در تلاش هستیم تا در آن جشنواره، نقشی را ایفا کنیم تا دانش آموز وقتی وارد دانشگاه می شود، در رشته ای تحصیل کند که به آن علاقه داشته باشد و بتواند خلق ارزش کند.
آن کسی که روحیه کار آفرینی دارد، بتواند خودش را بشناسد و برای آنکه آن روحیه را پرورش دهد، زمینه ای را تحت عنوان باشگاه کسب و کار دانش آموزی برایش فراهم شود که بتواند در آنجا آن تجربه را داشته باشد. ما از دانش آموزان انتظار نداریم که کار کنند یا کسب و کاری راه بیندازند چون باید درس شان را بخوانند اما آن تجربه خصوصا در دوره متوسطه دوم، فضا را برای دانش آموزان برای لمس کار آفرینی فراهم می کند تا اگر علاقه به کارآفرینی دارند، بتوانند پرورش یابند و هویت خود را پیدا کنند و این یک سبک زندگی کار آفرینانه است.
اجوتک به خاطر رسالتی که درر حوزه آموزش دارد، تلاش می کند تا در این مسیر گام بردارد. اجوتک خلق شد تا بر روی استارتاپ های آموزشی سرمایه گذاری کند و آن فرهنگ را ایجاد کند تا در نهایت کشور توسعه پایداری پیدا کند.
نظر شما