تهمینه غمخوار؛ بازار: طالبان از چند ماه گذشته با تسلط کامل بر افغانستان، اداره این کشور را در اختیار گرفته و به دنبال آن، در مرزهای مشترک زمینی میان ایران و افغانستان نیز مستقر شده اند. آنها با تاکید بر لزوم روابط حسنه با همه کشورها معتقدند که داشتن روابط خوب با همسایگان بر امنیت منطقه تاثیر مستقیم بر جای خواهد گذاشت.
اخیرا هم یک هیات اقتصادی و سیاسی ۲۶ نفره و در راس آن مولوی «امیرخان متقی» سرپرست وزارت خارجه افغانستان به تهران سفر کرد و در این سفر طی دیدار با وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران و نماینده ویژه ایران در امور افغانستان گفت و گوهایی صورت گرفت.
«احمدالله وثیق» معاون سخنگوی طالبان نیز با اشاره به اهمیت جغرافیایی افغانستان بر این باور است که ایران می تواند از افغانستان برای صادرات کالاهای خود به کشورهای آسیای میانه استفاده کند. وثیق ضمن سازنده توصیف کردن مذاکرات هیأت طالبان با مقامات ایرانی اعلام کرد که در این سفر، روابط دوجانبه، تجارت، انرژی، ترانزیت و مسائل امنیتی مورد بحث قرار گرفته است.
در همین راستا و بر اساس اهمیت روابط جمهوری اسلامی و افغانستان، خبرنگار بازار گفتگویی با «سید یاسین متین» رئیس خانه ملی خبرنگاران افغانستان انجام داده که در ادامه می خوانیم:
* آخرین وضعیت سند جامع همکاری ایران و افغانستان در دولت موقتی طالبان چگونه است؟
در مورد سند جامع همکاری هنوز وضعیت مشخص نیست، طالبان در این زمینه هیچگونه اظهار نظری خاصی را مطرح نکرده اند؛ اما تا آنجا که پیش بینی می‌شود طالبان ناگزیر است برای تمرکز بر روی این موارد با ایران وارد مذاکره شود، در حالی که دو طرف در این خصوص نیازها و منافع مشترک دارند.
* افغانستان و ایران در اواسط ماه نوامبر برای تامین ۱۰۰ مگاوات برق به توافق رسیدند، زیرا شرکت دولتی برق "برشنا" در ماه های گذشته با تهدید قطع برق از سوی تاجیکستان، یکی از تامین کنندگان اصلی برق افغانستان رو به رو بوده است. این توافق تا چه اندازه اجرایی شده یا به مرحله اجرا نزدیک است؟ چرا که ممکن است طالبان برای تامین نیاز برق کشور به سراغ چینی ها بروند.
در خصوص توافق صورت گرفته میان افغانستان و ایران برای خریداری ۱۰۰ مگاوات برق از ایران توسط افغانستان، هنوز پیشرفتی عملی خاصی صورت نگرفته است. اما در سفر اخیر امیرخان متقی یکی از موارد بحث مسائل ترانزیتی از جمله موضوع انتقال برق بوده است. اما، در این زمینه جزئیات بیشتری مطرح نشده است. بنابراین باید دید که در ماهای آینده در این خصوص چه پیشرفت های عملی صورت خواهد گرفت.
* خط آهن خواف-هرات که شهر خواف در ایران را به شهر هرات در غرب افغانستان متصل می‌کند چند ماه پیش توسط طالبان مورد حمله قرار گرفت. در حالی که بخش اعظم کار این راه آهن پیش رفته بود. در حال حاضر وضعیت این راه آهن چگونه است؟ طالبان چه برنامه ای برای راه اندازی این خط آهن دارند؟
یکی از موضوعات اساسی دستور کار سفر اخیر متقی به ایران موضوعات ترانزیتی بوده است، اما به طور مشخص در خصوص خط آهن خواف_هرات مطلب خاصی فاش و منتشر نشده است. اما طبیعتا جزء مباحث مورد بحث میان تیم های فنی آنها در آینده خواهد بود.
* چندی پیش روزنامه تایمز هند اعلام کرد که بندر چابهار ایران که طرح توسعه آن توسط هند در حال اجراست، پس از تضمین طالبان مبنی بر اینکه خواهان روابط دیپلماتیک و تجاری خوب با هند هستند و قرار است از نقش این بندر در تسهیل تجارت منطقه ای و جهانی حمایت کنند، به نظر می رسد فعالیت عادی خود را از سر گرفته است. در این گزارش آمده است که ایران موافقت کرده و به تاجران افغان اجازه می دهد تا میوه های تازه و خشک را از طریق مسیر دوغارون-چابهار که پس از تسلط طالبان بسته شده بود به هند صادر کنند. نظر شما در این رابطه چیست؟ در حال حاضر طالبان چه برنامه ای برای این بندر درنظر گرفته اند؟
در سفر اخیر متقی روی موضوعات گوناگون از جمله بندر چابهار صحبت شد و همچنان توافقاتی صورت گرفت که زمینه انتقال گندم کمک شده از سوی هند به افغانستان از راه بندر چابهار به افغانستان فراهم خواهد شود. این امر نشان میدهد که دو طرف مایل هستند که موضوع بندر چابهار در روابط بازرگانی تقویت شود.
* طالبان در زمینه حق‌آبه هیرمند قول همکاری داده اند و قرار است که هیئتی مشترک از ایران و طالبان وضعیت آبی این کشور را از نزدیک مشاهده کنند تا پس از آن تصمیمات نهایی گرفته شود. از طرفی اخیرا سخنگوی طالبان همانند صحبتهای اشرف غنی اعلام کرده که ایران در ازای آب، باید به افغانستان تیل یا سوخت دهد این موضوع چگونه از سوی افغانستان حل و پیگیری خواهد شد؟
به نظر می‌رسد با توجه به اظهارات مقامات دو طرف و همچنان با توجه به دستور جلسه سفر اخیر وزیر خارجه طالبان به ایران، مشکل موجود بر سر آب هیرمند نیز جزء مذاکرات بعدی میان طرفین خواهد بود. این مذاکرات قرار است میان تیم های فنی دو طرف در آینده برگزار شود.
اما باید گفت که این مذاکرات در قالب یک بسته که شامل موضوعات سیاسی، امنیتی، اقتصادی، مهاجران و آب می‌شود، میان دو طرف به مذاکره گرفته خواهند شد. از این رو، پیشرفت در مورد حقابه ایران از آب هیرمند به موضوعات و مسائل دیگر نیز ارتباط دارد.
* وضعیت معیشتی و اقتصادی رسانه ها، خبرنگاران و روزنامه نگاران افغانستان در حال حاضر چگونه است؟
باید بگویم که پیش از تشکیل امارت اسلامی نیز این گروه دارای مشکلات و چالشهایی در اثر شیوع ویروس کرونا بود که وضعیت اقتصادی آنها را تحت تاثیر قرار داده بود. یکی از مشکلات اساسی نیز این مسئله بود که برخی از نهادهای بین المللی به درستی پایه گذاری نشده و هنگامی که با نام جامعه مطبوعات و رسانه ای خبرنگاران در حال تجارت بودند، پولهای هنگفت را دریافت می کردند و در عوض به مصارف شخصی خود می پرداختند.
حتی زمانی که خبرنگاران افغانستان شهید یا زخمی می شدند یا با مشکلات اقتصادی شدیدی مواجه می شدند، آن نهادها هیچ گونه حمایتی ارائه نمی دادند و هیچ گونه سرمایه گذاری برای این قشر از جامعه انجام نداده بودند. بر همین اساس در سال ۱۳۹۲، صندوق بیمه روزنامه نگاران و خبرنگاران راه اندازی شد و به حمایت از این گروه پرداخت به طوری که تا حدودی پول نقد به خانواده های شهدا و مجروحین جنگ ارائه می شد.
اما به طور کلی رسانه ها و قشر خبرنگاران افغانستان در طول تحولات اخیر به لحاظ اقتصادی به شدت آسیب دیدند. نزدیک به ۲۰۰ خبرگزاری و روزنامه چاپی، نوشتاری و تصویری مسدود و تعطیل شد؛ زیرا وضعیت اقتصادی آنها دچار رکود شد و بر همین اساس نشریات خود را متوقف کردند.
خانه ملی خبرنگاران افغانستان در تلاش است تا امکاناتی را برای روزنامه نگاران و خبرنگاران ایجاد کند تا بازگشت آنها به فضای رسانه ای فراهم شود، چرا که برخی از آنها حتی توانایی خرید یک قرص نان و درمان بیماری خود را ندارند. یک مسئله دیگر این است که پیش از این، رسانه ها از طریق بازاریابی و اعلانات بازرگانی به کسب درآمد می پرداختند که در حال حاضر تمامی آن امکانات متوقف شده زیرا شرکتهای بازرگانی تمامی قراردادهای خود را فسخ و متوقف کرده اند.
بر اساس آمارگیری فعلی ما در ۳۴ استان افغانستان که هم اکنون در جریان است، از ۲۸ رسانه محلی که در هر ولایت فعال بوده است، ۸۰ تا ۹۰ درصد آنها به دلایل مختلف از جمله مشکلات اقتصادی و فشار از سوی حکومت که مثلا اعلانات بازرگانی تنها باید از سوی آقایان منتشر شود و خانمها نباید فعالیتی در این زمینه داشته باشند، تعطیل و فعالیت آنها مسدود شده به طوری که نهایتا در هر استان، سه تا چهار رسانه به طور کامل فعال است.
بر همین اساس، همانطور که می دانید مردم افغانستان در شرایط بد اقتصادی به سر میبرند. لذا، ما سعی کرده ایم تا از طریق یک مرجع واحد به نام فدراسیون روزنامه نگاران متشکل از ۱۱ نهاد، این وضعیت اسفناک را به تمامی کشورها به خصوص کشورهای همسایه و سازمانهای بین المللی نشان دهیم.
در میان کشورهای همسایه، مردم افغانستان، ایران را خانه دوم خود میدانند و از دیدگاه من، این ملتها هستند که همواره در کنار یکدیگر باقی و ماندگار خواهند ماند و دولتها مقطعی هستند. بر همین اساس، با توجه به پذیرش ایران و اینکه میلیونها افغان در جمهوری اسلامی به صورت مهاجر زندگی می کنند، درخواست ما این است که جمهوری اسلامی بیش از گذشته اهل رسانه و خبرنگاران افغان را مورد عنایت و توجه خود قرار دهد و روابط فرهنگی، اقتصادی، تاریخی و دیرینه را با افغانستان بیشتر از گذشته حفظ نماید.
نظر شما