صنعتی به اسم تجدید پذیر نداریم| برنامه‌ریزان وزارت نیرو از نزدیک نه پرّه دیده اند نه توربین!

بازار؛ گروه آب و انرژی: بی توجهی به صنعت لجستیک در سال های گذشته حالا دامن گیر توسعه نیروگاه های کشور شده است. نیروگاه سازی که پیش از این به دلیل نبود منابع مالی، سیاست گذاری های اشتباه، قیمت گذاری دستوری و البته بد حسابی وزارت نیرو متوقف شده بود، به نظر می رسد که قرار نیست به این زودی ها در ایران بال و پر بگیرد.

هرچند که مسئولین وزارت نیرو به دنبال افزایش ۴۰ هزار مگاواتی ظرفیت تولید برق در کشور هستند اما پروفسور هاشم اورعی استاد دانشکده مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف به بازار می گوید: حتی با فرض تامین بودن اقلامی همچون پره و توربین، زیرساخت های لازم برای حمل و نقل و نصب دکل را در کشور نداریم. نبود امکانات و حمایت لازم برای تامین مالی، فقدان زیر بنای حقوقی مستحکم، نبود ثبات مالکیت از دیگر مشکلات توسعه نیروگاه های تجدید پذیر است که این فعال بخش خصوصی به آن اشاره می کند.

بازار سرمایه در ایران تجارت محور است
گام نخست توسعه هر صنعتی تامین منابع مالی لازم برای آن است. رئیس هیات مدیره انجمن علمی انرژی بادی ایران در اینباره گفت: ما در کشور ظرفیت استفاده از منابع خارجی برای ایجاد نیروگاه های جدید را نداریم. بنابراین روش های تامین مالی افزایش ظرفیت تولید برق از سه طریق صندوق توسعه ملی، بانک و بورس است که برای جذب سرمایه گذاری در هر ۳ روش در این صنعت با چالش روبرو هستیم.

به گفته او، فلسفه ایجاد صندوق توسعه ملی این بود که درصدی از منابع در آن ذخیره شود و در امور زیر بنایی سرمایه گذاری شود اما درحال حاضر از ورودی این صندوق بسیار کاسته شده و عملا ورودی ندارد. از آن طرف به علت نیاز روزمره و کمبود بودجه خروجی افزایش پیدا کرده و منابع صندوق کاهش یافته است. در این شرایط واضح است که در صف اول استفاده از منابع صندوق نیستیم.

استاد دانشگاه صنعتی‌شریف با بیان اینکه بازار سرمایه کشور ما صنعت محور نبوده و تجارت محور است، ادامه داد: بازار سرمایه به دلیل نگرش سفته بازی و سود کوتاه مدت، توان اینکه نقش پررنگی را در سرمایه گذاری انرژی بادی داشته باشد نمی تواند در دست بگیرد. متقاضیان خرید سهام به سودهای کوتاه مدت فکر می کنند که البته بدلیل ریسک بالای سرمایه گذاری قابل درک است و با نیاز صنعت انرژی بادی همخوانی ندارد.

تسهیلات ۳ ماهه برای ساخت نیروگاه!
او همچنین عملکرد نظام بانکی در حمایت از صنایع را هم مورد نقد قرار داد و گفت: شبکه بانکی در همه جای دنیا موتور محرک توسعه هستند اما در ایران به صورت مانع برای اقتصاد تولیدی عمل می کند. واضح است برای هر سرمایه گذاری تولیدی نیاز به زمان ۳ تا ۴ سال است که پروژه به اجرا برسد اما نظام بانکی در کشور ما صحبت از تسهیلات ۳ ماهه می کنند. سوال من این است که کدام صنعتی می تواند در ۳ ماه وام دریافتی خود را باز پس دهد. این زمان برای برای بازپرداخت وام حتی برای سرمایه در گردش هم کافی نیست چه برسد به سرمایه گذاری اولیه.

او ادامه داد: سرمایه گذاری برای احداث ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه تجدید پذیر حتی با فرض تامین شدن هم الزاماتی دارد. یکی از الزامات مهم ثبات مالکیت است که متاسفانه در کشور ما وجود ندارد. وقتی سرمایه گذاری پول هنگفتی را وارد حوزه ای می کند برای او فرش قرمز پهن می کنند. اما به محض اینکه این سرمایه گذاری به میوه نشست می توانند و قرار است که بخش خصوصی حاصل دسترنج خود را بچشد او را حتی به داخل وزارت خانه و فلان معاونت و اداره کل راه نمی دهند.

رییس انجمن انرژی های بادی کشور همچنین با تاکید بر اینکه تحقق هدف گذاری صورت گرفته در وزارت نیرو در مرحله دوم به یک زیر بنای حقوقی مستحکم نیاز دارد، ادامه داد: یکی از دلایلی که برجام به نتیحه نشسته بود و ما نتوانستیم سرمایه گذاری را جذب کنیم فقدان این مساله بوده است.

یکبار قرار بود که یک توربین ۱.۵ مگاواتی را در جایی نصب کنیم. حدود ۲۱ تریلی تجهیزات را حمل کردند و ۱۷ روز هم در راه بودند. کسانی که این برنامه ها را هدف گذاری کرده اند نه پره و نه توربین دیده اند و نه به امکانات لجستیکی کشور هیچ آگاهی دارند

باید از صفر شروع کنیم
نبود زیر ساخت های لجستیکی برای احداث ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه تجدید پذیر و ۳۰ هزار مگاوات نیروگاه فسیلی از دیگر نکات مورد اشاره این فعال بخش خصوصی بود که در اینباره گفت: به عنوان مثال اگر بخواهیم در نیروگاه های بادی خود از توربین های ۳ مگاواتی استفاده کنیم، به ۵ هزار تا دکل و ۱۵ هزار پره نیاز داریم. فرض بر این بگذاریم که پره ها آماده بوده و مشکلی از جهت واردات یا تولید آنها وجود نداشته باشد. حمل یک پره خودش یک مساله است. ما اصلا ظرفیت آن را داریم. اصلا یدک کشی که بتواند این پره را حمل می کند را نداریم. حتی اگر در جابه جایی هم مشکلی وجود نداشته باشد، چطوری قرار است این دکل ها را نصب کنیم. با کدام جرتقیل قرار است این اتفاق بیافتد.

او همچنین با اشاره به اهمیت لجستیک در اجرای این پروژه ها، گفت:یکبار قرار بود که یک توربین ۱.۵ مگاواتی را در جایی نصب کنیم. حدود ۲۱ تریلی تجهیزات را حمل کردند و حدود ۱۷ روز هم در راه بودند. آن هم برای نصب یک توربین ۱.۵ مگاواتی. کسانی که این برنامه ها را هدف گذاری کرده اند نه پره و توربین دیده اند و نه به امکانات لجستیکی کشور آگاهی دارند.

به گفته اورعی، در نتیجه در حال حاضر ما چیزی به اسم صنعت انرژی تجدید پذیر نداریم و باید از صفر شروع کنیم. باید آسیب شناسی کنیم که دلایل عدم توفیق این صنعت در سال های گذشته چه بوده است. بعد از آن یک برنامه جامعی (با توجه به قابلیت ظرفیت ها محدودیت ها) با اتکا بر توان داخلی و جلب همکاری بین المللی تدوین و اجرایی کنیم. هرچند که من فکر می کنم حتی اگر هم صنعت تجدید پذیر پا بگیرد شاهد شکل گیری صنعتی همچون خودرو خواهیم بود، به طوری که بسیاری خواهند گفت که ای کاش چنین صنعتی را نداشتیم.

ما از زیر ساخت صنعتی و نیروی صنعتی خوبی برخوردار هستیم. آنچه نداریم فهم و نظام مدیریتی، همت و اراده لازم است. برنامه ریزی هایی که در کشور انجام می شود، معمولا غیر کارشناسانه، عجولانه و نمایشی است

استاد دانشگاه صنعتی‌شریف همچنین با تاکید بر اینکه برای توسعه صنایع مختلف و ایجاد رشد اقتصادی به دنبال ارتباط با دنیا باشیم، افزود: ما نمی توانیم دور خودمان را دیوار بکشیم و انتظار داشته باشیم خیلی راحت به اهدفمان هم دست پیدا کنیم.

این فعال اقتصادی ادامه داد: ما از زیر ساخت صنعتی و نیروی صنعتی خوبی برخوردار هستیم و اگر برنامه ریزی صحیحی داشته باشیم می توانیم از آنها به خوبی استفاده کنیم. آنچه نداریم فهم و نظام مدیریتی، همت و اراده لازم است. برنامه ریزی هایی که در کشور انجام می شود، معمولا غیر کارشناسانه، عجولانه و نمایشی است.