انحصارطلبی شرکت های آمریکا برای کشف واکسن خبرساز/ کدام کشور برنده رقابت بزرگ می شود؟

تهمینه غمخوار؛ خبرگزاری بازار- این روزها دانشمندان برای تزریق واکسنی ایمن و موثر علیه بیماری کوید-۱۹ که ساخت آن ممکن است در نگاهی خوش بینانه از ۱۲ تا ۱۸ ماه به طول انجامد، با تزریق جدید بودجه از سوی دولتها و سازمانهای بشردوستانه در سرتاسر جهان، تلاش خود را به کار گرفته و امیدوارند که این امر به غلبه بر محدودیتهای مالی معمول در تحقیقات ایمن سازی کمک کند.

آنها همچنین بارها اظهار کرده اند که به محض اثبات ایمنی و اثربخشی این واکسن، باید سرمایه گذاری در زیرساخت های توزیع واکسن در سطح جهانی به طور عادلانه با هدف توزیعی عادلانه برای دستیابی به مصونیت صورت پذیرد.

گزارشات اخیر نشان می دهد که حدود ۳۵ شرکت و موسسه دانشگاهی برای ایجاد چنین واکسنی در رقابت با یکدیگر به سر میبرند که حداقل چهار مورد از آنها در حال حاضر داوطلب شده و این واکسن را برروی حیوانات آزمایش کرده اند.

اما آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO)نشانگر انجام دو آزمایش بالینی با هدف جمع آوری اطلاعات در مورد ایمنی و کارآیی توسعه این واکسن است و بیش از ۵۰ داوطلب ساخت آن در ارزیابی بالینی قرار گرفته اند.

گزارشات اخیر نشان می دهد که حدود ۳۵ شرکت و موسسه دانشگاهی برای ایجاد چنین واکسنی در رقابت با یکدیگر به سر میبرند که حداقل چهار مورد از آنها در حال حاضر داوطلب شده و این واکسن را برروی حیوانات آزمایش کرده اند

موسساتی که فعالیتهای چند جانبه داشته و توسط دولتها، شرکتهای داروسازی و افراد نیکوکار تامین می شوند، همگی میلیون نفر را در تلاش برای کشف سریع و توسعه ساخت  ایمن آن بسیج کرده اند.

در همین راستا ائتلاف ایجاد نوآوری برای آمادگیهای اپیدمیک (CEPI)  یک همکاری بین المللی را میان نهادهای دولتی، خصوصی، سازمانهای بشردوستانه و سازمانهای مدنی فراهم کرده و هم اکنون بیش از ۲۳ میلیون دلار سرمایه گذاری را به تولید واکسنهای جدید علیه COVID-۱۹ اختصاص داده است. این ائتلاف که پس از ویروس ابولا راه اندازی شده، در جهت تامین اعتبار و هماهنگی برای توسعه واکسن ها و اطمینان از دسترسی عادلانه در سطح جهانی فعالیت می کند.

در واقع CEPI ائتلافی است که با هدف تامین بودجه و هماهنگی در ساخت واکسنهای جدید برای جلوگیری و مهار همه گیری های بیماری های عفونی با مشارکت های شرکتهای دولتی و خصوصی راه اندازی شده است.

 CEPI با سرعتی بی سابقه برای آغاز ساخت واکسن COVID-۱۹ با شرکت های Curevac، Inovio Pharmaceutical، Moderna، Novavax دانشگاه هنگ کنگ، دانشگاه آکسفورد، دانشگاه کوئینزلند و یک کنسرسیوم به سرپرستی انستیتو پاستور فرانسه مشغول به کار شده است.

در میان این شرکتها Moderna که یک شرکت بیوتکنولوژی در کمبریج، ماساچوست است و در زمینه کشف و تولید دارو بر اساس گروه آر ان ای پیام رسان فعالیت می کند،  بی پروا داوطلب انجام آزمایشات انسانی می باشد. این شرکت با ایجاد گروه پیام رسان mRNA مصنوعی و تزریق آن به بیماران، به آنها در ایجاد روش های درمانی کمک میکند.  

مطالعه پاتوژن های کشنده میلیون ها دلار هزینه دارد / در خواست دو میلیارد دلاری CEPI 

در این میان دولتها و شرکتهای بزرگ فناوری نیز بودجه ای را برای ساخت سریع این واکسن در نظر گرفته اند.  کانادا در ابتدا بودجه ۲.۷ میلیون دلاری را برای تحقیقات در نظر گرفته بود در حالی که امریکا بیش از ۳ میلیارد دلار را برای تحقیقات و توسعه واکسن های کروناویروس، کیت تست و درمان تعیین کرده بود که ۸۳۶ میلیون دلار به طور خاص مختص موسسه ملی بهداشت که تحقیقات واکسن کوید-۱۹ را انجام می دهد، می باشد.

همچنین فعالیت CEPI برای تولید واکسن های ایمن و موثر با کمک های سخاوتمندانه دولت های بلژیک و کانادا تقویت شده است. این دو کشور در تازه ترین گزارشها تقویت تحقیقات را فراهم کرده  و بیش از ۶۹۰ میلیون دلار از دو میلیارد دلاری که این ائتلاف از کشورهادرخواست کرده، برای تولید واکسن مورد نیاز جمع آوری شده است.

دولت بلژیک سرمایه گذاری ۵.۵ میلیون دلار را اعلام کرده در حالی که دولت کانادا بر اساس آخرین گزارشها ۲۸ میلیون دلار را برای کمک به این  ائتلاف در نظر گرفته است.

بلژیک و کانادا از جمله کشورهایی هستند که به درخواست فوری CEPI با میزان دو میلیارد دلار بودجه برای تحقیقات واکسن COVID-۱۹ پاسخ مثبت داده اند. علاوه بر این دو کشوربلژیک و کانادا، حمایت مالی نیز توسط دانمارک، فنلاند، آلمان، نروژ و انگلیس نز صورت گرفته و مجموع مبلغ درخواستی  CEPI اکنون بالغ بر ۶۹۰ میلیون دلار می باشد.

انحصار طلبی امریکا در نزاع با آلمان / غولهای فناوری تامین کننده سرمایه شرکتهای سازنده واکسن

همچنین با توجه به اینکه یک شرکتی دارویی در آلمان در زمینه تحقیقات علمی برای تولید این واکسن به موفقیت های چشمگیری دست یافته بود، ترامپ در نظر داشت تا با پرداخت مبالغی زیاد، دانشمندان این شرکت آلمانی را برای ساخت واکسن به امریکا آورده و امتیاز تولید واکسن را در انحصار خود قرار دهد.

در حالیکه این شرکت در همان زمان اعلام کرد که اگر دارویی برای مقابله با کرونا در آلمان تولید شود، در سراسر اروپا نیز قابل استفاده خواهد بود و منحصر به کشور آلمان نیست و آلمان اجازه استفاده از دانش دانشمندان خود را به امریکا نخواهد داد.

 در همین راستا بیل گیتس بنیانگذار شرکت مایکروسافت نیز با ذکر این مسئله که بنیاد بشردوستانه‌ او می‌تواند سریع‌تر از دولت‌ها به مقابله با شیوع کرونا بپردازد، در حال تامین مالی هفت شرکت از میان شرکتهای داوطلب برای ساخت واکسن می باشد و این اقدام را در حالی انجام می‌دهد که ممکن است میلیاردها دلار در این پروژه از بین برود.   

مدیرعامل مایکروسافت اخیرا ۱۰۰ میلیون دلار برای مقابله با بیماری کووید-۱۹ اهدا کرده و برای مردم واشنگتن کیت‌های تشخیص کرونا در منزل ارسال نموده است.

 چارو کائوشیچ، ایمونولوژیست دانشگاه مک مستر در همیلتون و مدیر علمی موسسه عفونت و ایمنی در انستیتوی تحقیقات بهداشت کانادا می گوید که با پشتیبانی مالی، آزمایشگاه ها می توانند تلاش خود را افزایش دهند ولی هرچه قدرت علمی بیشتر باشد، حل این مشکل سریع تر و موثرتر خواهد بود.

او بر این باور است که دانشمندان ایده های مختلفی دارند و ما نمی دانیم کدام یک از اینها نتیجه خواهد گرفت. بنابراین، پول زیاد برای حل این مسئله نیاز است، زیرا ما امکانات پشتیبانی زیادی داریم.

همچنین پال هاگسون محقق سازمان واکسن و بیماریهای عفونی در مرکز بین المللی واکسن (VIDO-InterVac) ساسکاتون کانادا می گوید که آزمایشات بالینی به قدری گران است که در تجارت، این مرحله از تحقیقات به عنوان «دره مرگ»  شناخته می شود.

دانشمندان این مرکز اخیرا برای کمک به کشف واکسن COVID-۱۹ مبلغی برابر ۹۹۹,۷۹۲دلار خواستار کمک مالی از دولت فدرال شده اند.

 آیا تامین این منابع مالی هنگفت به محققان کمک می کند تا با در نظر گرفتن برنامه های بلندپروازانه خود به موفقیت دست یابند؟

جواب با پیوست «اما» مثبت است زیرا مسئله پول و تامین مالی تنها چالش حال حاضر نیست. متخصصان بیماری های عفونی با  طولانی تر کردن زمان ساخت سعی در تولید ساخت واکسنی ایمن دارند.

با نگاهی به ویروس شایع چند سال گذشته که شیوع آن در غرب افریقا گسترش یافته بود، در میابیم که ساخت واکسن ابولا بیش از یک سال پس از این مشاهده این ویروس خطرناک در سال ۲۰۱۵ در گینه مورد آزمایش قرار گرفت و بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۶ تا سال ۲۰۱۸ یعنی دو سال بعد در اختیار همگان قرار گرفت و به شش هزار نفر که در خطر آلودگی به ویروس بودند در همان سال تزریق شد.

گزارشهای ماه گذشته نشان می دهد که در سیاتل آمریکا ۴۵ داوطلب سالم نخستین واکسن آزمایشی کرونا را که حاوی این ویروس نبوده، با هدف ایمن سازی سیستم ایمنی بدن آنها دریافت کرده اند. با اینکه این واکسن در اواسط ماه مارس نخستین تزریق خود را در مرکز تحقیقاتی شرکت کیزر پرمنته انجام داد، اما نتایج ارزیابی آن ممکن است برای تعمیم به عموم مردم ماهها به طول انجامد.

در ایران نیز با توجه به تجربه موفقیت آمیز این کشور در ساخت واکسن آنفولانزا، چندی پیش و در اوایل ماه اسفند سال گذشته رییس دانشگاه علوم پزشکی بقیة الله اعلام کرد که اجرای سه پروژه علمی توسط محققان، پزشکان و دانشمندان ایرانی برای ساخت داروی قطعی ویروس کرونا آغاز شده اما نمی توان با قطعیت در خصوص احتمال موفقیت آمیز بودن این روش درمانی اظهار نظر کرد. پیش بینی اولیه این است که این پروژه بین ۳ تا ۶ ماه آینده به نتیجه برسد. او همچنین از تامین منابع مالی این پروژه علمی با مشارکت دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله و دو دانشگاه دیگر خبر داده بود.

تضمین دسترسی عادلانه به واکسن / محافظت از نیروی کار مراقبت های بهداشتی

در کنار روند کشف سریع، توزیع و تحویل یکسان و عادلانه نیاز به برنامه ریزی دقیق دارد. هنگامی که یک واکسن پس از کشف در دسترس قرار می گیرد، تقاضای جهانی برای آن وجود خواهد داشت، بنابراین ضروری به نظر می رسد که سیستم دسترسی عادلانه ای برقرار شود تا افرادی که بیشترین نیاز به واکسن را دارند، در اولویت قرار گیرند.

علاوه بر آن، تهیه و ارائه واکسن اولیه محدود خواهد بود بنابراین بررسی صحت هر دوز رسیدن به یک بیمار واقعی ضروری می باشد زیرا وجود خطا و اشتباه در این زمینه هم این عرضه گرانبها را هدر می دهد و هم کشنده است.

بنابراین در کنار توسعه ساخت واکسن، توزیع عادلانه و درست آن توسط دولتها،  رهبران بهداشت جهانی و قانون گذاران باید بررسی شود.  

بسیاری از دولت های کشورهای کم درآمد ممکن است نتوانند هزینه های استفاده از واکسن جدید Covid-۱۹ را بپردازند. با این وجود آنها ممکن است با گذشت زمان قادر به پرداخت اقساط کوچکتر باشند.

شناسایی ساکنان کشورهای در حال توسعه با حدود یک میلیارد نفر در جهان مهم است زیرا برخی از انها فاقد هویت رسمی و در حال جابه جایی هستند.

این مسئله یک چالش بزرگ برای دولتهایی است که با یک جمعیت بحرانی از افراد پراکنده و بدون داشتن شناسه معتبر روبرو هستند زیرا دشوار است که از دریافت واکسن برای آن افراد آگاهی پیدا کنند. بنابراین استفاده از ابزارهای دیجیتال قوی می تواند به دولتها کمک کند که بر موانع شناسایی غلبه کنند.

علاوه بر توزیع عادلانه،  محافظت از نیروی کار مراقبت های بهداشتی بسیار مهم و ضروری می باشد زیرا همه گیری هایی مانند Covid-۱۹ می توانند بر سیستم های بهداشتی غلبه کرده و نیروی کار خود را در معرض خطر قرار دهند. در واقع، تاثیر کووید ۱۹ بر کارکنان بهداشت خط مقدم بیشتر است. حدود ۱۷۰۰ کارمند بهداشت در ایتالیا شناخته شده در حال حاضر تحت تاثیر این ویروس قرار گرفته اند که موجب فشار بر نیروی کار مراقبت های بهداشتی شده است.

 داستان های مشابهی در اسپانیا نیز وجود دارد و به نظر می رسد همان وضعیت نگران کننده در شهر نیویورک و سایر نقاط ایالات متحده در حال توسعه است. این مسئله نه تنها مانع از درمان بیماران مبتلا به Covid-۱۹ خواهد شد، بلکه بر برنامه اجرای واکسن نهایی نیز تاثیر خواهد گذاشت. بنابراین سرمایه گذاری در تجهیزات محافظ شخصی و ظرفیت تست برای محافظت از نیروی کار خط مقدم جهانی نیز مورد نیاز است.

نمودار زیرین میزان بودجه مورد نیاز ائتلاف CEPI در جهت توسعه ساخت واکسن از میزان بودجه با ساخت سریع و میزان در نظرگرفته شده پایان سال جاری و سال ۲۰۲۱ را نشان میدهد: