نگاه بولدوزری به باز آفرینی شهر داریم| فوبیای لو رفتن داده ها عامل عقب ماندگی است

بازار؛ گروه ایران:  در بخش اول  میزگرد شهر هوشمند ، دو کارشناس، به بررسی و تعریف شهر هوشمند و ویژگی های آن پرداختند و معتقد بودند برای ایجاد شهر هوشمند باید  مدیریت شهر یکپارچه شود. همچنین  در بخش اول تاکید داشتند شهر هوشمند تنها استفاده از تکنولوژی و اینترنت نیست بلکه باید شهری متکی بر نظریه ها و تصمیم گیری از پایین به بالا و موثربر رفاه هر شهروند باشد. در ادامه بخش پایانی این میزگرد که با  حضور حمید فرجی، دکترای مدیریت شهری و رییس مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران، امین قریبی کارشناس حوزه شهر هوشمند و معاون مرکز تحقیقات هوشمند ایران  انجام شده را می خوانید: 

اولویت های شهر هوشمند 
رییس مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران در ارتباط با اولویت های ایجاد شهر هوشمند گفت: از زمان پهلوی اول تا کنون بسیاری از موضوعات با تغییر و تحولاتی همراه بودند به طوری که از بردار  اقتصاد روستایی  با محور کشاورزی مبنا به سمت شهر با محور صنعت  سوق پیدا کردیم  و خروجی این موضوع  در حوزه شهری از مقیاس ملی تا مقیاس خرده محلی یک خرده مسایلی در گذر زمان است که در کنار هم قرار داده شده، انباشت شده  و انباشت آن به مشکلات بغرنج رسیده است که با آن نمی توان غده ای از نوع بدخیم را درمان کرد بلکه باید تیم جراحی زبردست برای درمان موجود باشد  و در این کمیته شهر هوشمند هم سعی شده است که مقدمات و هماهنگی های لازم فراهم شود.

فاصله بین دولت و مردم در کشورهای اروپایی اتفاق افتاده است و یا در مثالی قابل تامل تر شکاف مردم و مسئولان به این دلیل کم شده است که درآمدها روی مالیات متمرکز است و شهروند به این نتیجه رسیده که ریال به ریال مالیات پرداخت شده وی  بر کیفیت زندگی آن ها تاثیر گذار است و می داند کجا هزینه می شود

وی عنوان کرد: ما امروز از  مقیاس ملی و  خرده محلی در حوزه محیط زیست با بحران آب و خاک مواجه هستیم  با چه اصلی می توان آن را برطرف ساخت؟ در آمایش سرزمین با یک اصل تحت عنوان تنسیخ زمین مواجه هستیم یعنی در پهنه جغرافیایی یک میلیون متر مربع احداث کارخانه باید در نقطه ای صورت پذیرد که در کلاس بندی خاک در کلاس های چهار، پنج و شش باشد. به طور مثال برای  ایجاد همین کارخانه باید زمین شناسی را بشناسم و بدانم در کدام نواحی آب زیر زمینی وجود دارد، کجا حساسیت نفوذ پذیری دارد و... این مجموعه لایه ها و اطلاعاتی است که با استفاده از ابزارهای هوشمندانه به تحلیل نیاز دارد. بنابراین بدون شناخت، بحران های آب و خاک را تبدیل به فاجعه می کنیم.  در کنار محیط زیست در حوزه اجتماعی  بحث افول سرمایه اجتماعی با شکافی که بین دولت و مردم است، مواجه هستیم یک بعداین مسأله در حوزه شهر هوشمند و شفافیت های ناشی از آن قابل حل است،  یعنی همه آنچه که بین مردم و دولت اتفاق می افتد، باید شفاف باشد و مردم هرزمان اراده کردند، نتیجه آن را مشاهده کنند و از همین راه کاهش فاصله بین دولت و مردم در کشورهای اروپایی اتفاق افتاده است و یا در مثالی قابل تامل تر شکاف مردم و مسئولان به این دلیل کم شده است که درآمدها روی مالیات متمرکز است و شهروند به این نتیجه رسیده که ریال به ریال مالیات پرداخت شده وی  بر کیفیت زندگی آن ها تاثیر گذار است و می داند کجا هزینه می شود.

نگاه ما نسبت به باز آفرینی شهری نگاه بولدوزری است و نگاه هوشمندانه که ابزارهای هوشمند در این بافت ها قرار داده شود و بدون نیاز تغییرات فیزیکی و تحمیل هزینه های قابل توجه آن را حل کند

 اشتغال در شهر هوشمند با استارتاپ های نسل z

وی افزود: در حوزه های اقتصادی مهم ترین چالش بیکاری است و در سنوات مختلف دولتمردان همیشه به فکر ایجاد اشتغال بوده اند و این دولتی کردن تمامی فرآیندها به نوبه خود آسیب زا می شود به طوری که هنگامی که دولت به عنوان یک بدنه فرسوده بدون تحرک می بینیم که انجام همه کارها را می خواهد بر عهده بگیرد، خروجی جز بیکاری به دنبال ندارد اما در حوزه شهر هوشمند بحثی تحت عنوان اکوسیستم نوآوری مطرح است که یکی از وجوه مهم آن استارتاپ ها هستند. در سال های اخیر به استارتاپ ها توجه شده است که می تواند این روند تداوم یابد. بسیاری از فارغ التحصیلان  جزو نسل z هستند. آن ها به سمت ایجاد یک استارتاپی می روند که می تواند در آینده به شرکتی تبدیل شود که درآمدهایی را به دولت تزریق کند و تجربه همین را نشان می دهد.

فرجی گفت: هنگامی که از ثروت سرمایه گذاران بزرگ دنیا مانند ایلان ماسک صحبت می کنیم نتیجه استارتاپی بوده که شروع کرده و اکنون توسعه پیدا کرده است. در مورد نمونه های داخلی نیز  می توان از این موارد مثال زد، پس در حوزه اقتصادی بحث اشتغال، موضوعی است که از مسیر شهر هوشمند می گذرد و مسیر دیگری برای آن وجود ندارد. در حوزه کالبدی مسایل مختلفی مانند بافت فرسوده مطرح است که در حال تخریب آن نیز هستیم در حالی که در بسیاری از نقاط دنیا بسیاری از بافت های فرسوده به موزه هایی تبدیل شدند که جذب درآمد را به دنبال دارد. نگاه ما نسبت به باز آفرینی شهری نگاه بولدوزری است و نگاه هوشمندانه که ابزارهای هوشمند در این بافت ها قرار داده شود و بدون نیاز تغییرات فیزیکی و تحمیل هزینه های قابل توجه آن را حل کند، جا نیافتاده است در حالی که اگر به سمت شهر هوشمند و گردشگری هوشمند حرکت کنیم درآمدهای پایدار تر را نیز می توانیم داشته باشیم.

 معاون مرکز تحقیقات هوشمند ایران نیز در پاسخ به این سئوال که شهر هوشمند و تصمیم گیری هوشمند به داده و اطلاعات  دقیق و فراگیر و قابل تجمیع مرتبط است و وضع ما اکنون چگونه است، گفت: در حوزه دیتا با سه مشکل مواجه هستیم از قبیل این که یا دیتا تولید نشده یا تولید شده و در اختیار ما قرار نمی گیرد و یا دیتاهای تولید شده به درستی طبقه بندی نمیشود تا به درستی از آن ها استفاده کنیم که در کشورهای دیگر نیز مطرح است.

در حوزه دیتا از سال های گذشته  وزارت ارتباطات و شورای ملی فضای مجازی اقداماتی  را در حوزه اشتراک داده آغاز کردند اما هنوز بحث شفافیت اطلاعاتی که در سطح پروژه ها کار ساز باشد، ملموس نیست

قریبی افزود: در حوزه دیتا از سال های گذشته  وزارت ارتباطات و شورای ملی فضای مجازی اقداماتی  را در حوزه اشتراک داده آغاز کردند اما هنوز بحث شفافیت اطلاعاتی که در سطح پروژه ها کار ساز باشد، ملموس نیست. راهکار کنونی این است که نگاهی که در ایران در لایه های مختلف وجود دارد، می تواند نگاه سطحی به کل موضوعاتی باشد که نشات گرفته از مرکز مطالعات تحقیقات است اما بر اساس این ورود به شهرهایی نظیر قم، اصفهان، شیراز و سایر شهرها چالش ها و پتانسیل هریک از آن ها متفاوت است و حتی در محلات خود با مشکلات خاص مواجه هستند که راهکارهای مربوط به خود را می طلبند.

 او  ادامه داد: نمونه هایی که از هوشمندی کشورهای مختلف مانند هلند و آمستردام نیز وجود دارد این است که با وجود آلودگی هوا به سمت حمل ونقل دوچرخه محور حرکت کرده اند و بعد اصلی شهر دبی نیز گردشگری هوشمند است و در تهران هم با توجه به سروکارداشتن با بحث های مختلف شهری همانند آلودگی باید نگاه اصولی و لایه های زیرین شهرها وجود داشته باشد و خلأ ها و پتانسیل های شهرها را شناسایی کنیم و بر اساس آن ها برنامه ریزی کنیم. متاسفانه یکی از اقداماتی که درسطح شهر تهران و در ارتباط با  پروژه های اجرا شده ای که به شکست انجامیده است، نشات گرفته از عدم مطالعه درست بوده است یعنی یک زمان  بحث استفاده از استندهای هوشمند نمونه موفق بارسلون اسپانیا در یکی از مناطق تهران مطرح بود که در جای گذاری آن به نیاز سنجی و تطبیق دادن آن با ساختارهایی که باید دیده میشد، نشد و به دلیل عدم ارتباط شهروند با آنها،  پروژه منجر به شکست شد. در واقع همین رویکردها و مطالعات در شهرهای مختلف دنیا در تهران و شهرهای ایران انجام دادیم و نگاهمان این است بدون مطالعه و بدون در نظر گرفتن چالش ها، زیر ساخت هایی که وجود دارد و مسیری که باید برای شهر هوشمند طی کنند مثل حرکت در تاریکی است. ما باید به نگاه عمیق دست پیدا کنیم تا بتوان برای آن ها پروژه ای را تعریف کرد و بدون شناخت، تعریف پروژه و اولویت تعیین کردن ممکن است نتایج سال های گذشته را به دنبال داشته باشد.

 پلتفرم‌هایی در دنیا نظیر گوگل  دیتاهای سراسر دنیا را می گیرند و با فرآوری و کاری شبیه پالایشگاه های راکفلر آنها را  به حدی جذاب می کنند  که نمی‌توان از آن خدمات به نوعی فرار کرد.  دیتا هم کارکرد نفت را دارد یعنی فردی که به دیتا مسلط است دارای قدرت و ثروتمند خواهد شد اما در داخل هنوز بیش از آ که به قدرت این دیتا ها پی ببریم نگران رسوخ اطلاعات هستیم 

رییس مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران درباره چگونگی کمک بخش خصوصی به استارتاپ های نسل z اظهار کرد: بخشی از این موضوع به بحث رسوخ اطلاعات و بخش دیگر به محدود کردن باز می گردد. در برهه ای  آقای راکفلر، کارش در شرکت نفت استاندارد اویل این بود که نفت را در کشورهای نفت خیز استخراج کرده و در کشور خود پالایش به کشورهای غیر تولید کننده با قیمت گزافی می‌فروخت.  اکنون این روند تقریبا در حوزه دیتا در حال رخ دادن است یعنی از پلتفرم‌هایی در دنیا نظیر گوگل  دیتاهای سراسر دنیا را می گیرند و خدمات آن ها به حدی جذاب است که نمی‌توان از آن خدمات به نوعی فرار کرد.  دیتا هم کارکرد نفت را دارد یعنی فردی که به دیتا مسلط است دارای قدرت و ثروتمند خواهد شد.

فرجی افزود: البته ماجرای دادگاه زاکربرگ، موضوع کتاب همه دروغ می گویند و انتخاب اوباما و ترامپ  و بحث های مرتبط با آن نشان دهنده این است که کشورهای های میزبان تکنولوژی  این پلتفرم ها از آسیب آن در امان نیستند زیرا به دیتا دسترسی دارند و میدانند که چه خدماتی باید ارایه و حتی چگونه صحبت کنند تا بازارهای مختلف دنیا را تسخیر کنند. لذا خود این موضوع وجهی از قضیه است که در نوع خود یک  واقعیت است بنابراین دیتا رسوخ می کند و  سبک زندگی و جامعه  ما را تحت تاثیر قرار می دهد، باید این واقعیت را بپذیریم اما این به معنی بستن و سانسور کردن نیست. اگر در کشور چین این فرآیند حاکم است یا هنگامی که کودکی با چاقو بازی می کند اگر با اصرار این چاقو از دست وی گرفته شود خروجی زخمی شدن دست هر دو نفر است لذا این قبیل نیاز ها یک نیاز های ساده است که باید بهایی برای آن چاقو بپردازم.

فیلتر ها به سرقت اطلاعات منجر شد
وی تاکید کرد: فضای کنونی که بعضی از پیام‌رسان ها مانند تلگرام فیلتر شده است خروجی آن به ورود فیلترشکن در تلفن های همراه منجر شد که مبنای اصلی دزدی اطلاعات است یعنی در کل زمینه تسهیل دزدی اطلاعات و دیتا فراهم شد. تمام چیزی که قرار بود در دولت اتفاق افتد بحث پنجره واحد به عنوان یک پلتفرم بود، همانند آنچه در کشوری مانند روسیه در حال وقوع است به طوری که درصدد هستند تمامی خدمات به سمت  یک پنجره واحد سوق پیدا کند به طور طبع هنگامی که فرد در این حوزه قدرتمند شود می‌تواند به مصرف کننده یا یوزر این حوزه پیشنهاد دهد تا انتخاب کند. هنگامی که مشاهده می شود پیام رسان داخلی  که از لحاظ سرعت اینترنت خوب  و مجانی است به این سمت سوق پیدا کند همه انسان ها به سمتی می‌روند که برای آن ها فایده داشته باشند و این مهم بسیار امر طبیعی است. در هر صورت عقلانیت باید در تمامی حوزه ها باشد و حتی بحث صیانت از فضای مجازی نیاز به چکش کاری دارد. با وجود ماهواره های سراسر دنیا این موضوع گوشزد می شود که نباید دربرابر تغییرات جنگید.

فرجی یاد آورشد: هرفرد باید به سمت انعطاف قدم بردارد و  مسیری را انتخاب کند که مصرف کننده را در دراز مدت از دست ندهد چرا که در مقابل هر محدود کردن و مسدود کردن مسیر میان‌بری خواهد بود که پیشنهاد می شود. بنابراین باید بخش خصوصی را علی رغم نگاه های امنیتی  در حوزه مدیری شهر هوشمند تقویت کرد حتی در حوزه فیلم های هالیوودی هم بحثهای امنیتی مطرح است و طبیعی است اگر فردی در حوزه پهباد کار می کند باید این حق را  برای نهاد های امنیتی قایل باشد که آن را رصد کنند و  باید در فضاهای سفید اجازه فعالیت داشته باشد اما این که از بیخ و بن موضوعی را انکار کنیم، خروجی نخواهد داشت بلکه حمایت روی حساسیت های امنیتی موجب رشد خواهد بود و حتی می توان در آینده نزدیک از ایرانی ها در فعالیت های بین المللی استفاده کرد تا آینده بهتری را بتوان ترسیم  کرد.

از سال های گذشته به صورت موردی در بحث اسناد تفصیلی، اسناد ملی و  چشم انداز بیست ساله اشاراتی به شهر هوشمند شده است اما این که استاندارد و آیین نامه ای مختص شهر هوشمند داشته باشیم تا چارچوب مشخصی را برای ما ترسیم کند، چنین نیست و به همین دلیل به طرح موضوع سند ملی شهر هوشمند در کمیته علمی مربوط به آن پرداختیم

استاندارد و آیین نامه مختص شهر هوشمند نداریم
قریبی در خصوص قوانین و مقررات در بحث شهر هوشمند گفت: از سال های گذشته به صورت موردی در بحث اسناد تفصیلی، اسناد ملی و  چشم انداز بیست ساله اشاراتی به شهر هوشمند شده است اما این که استاندارد و آیین نامه ای مختص شهر هوشمند داشته باشیم تا چارچوب مشخصی را برای ما ترسیم کند، چنین نیست و به همین دلیل به طرح موضوع سند ملی شهر هوشمند در کمیته علمی مربوط به آن پرداختیم و   نگاهی هم که وجود داشته کلان بوده است و باید نگاه جامع به کل کشور وجود داشته باشد  و برای ساختار های شهرهای مختلف  باید به همان چارچوب ها توجه کرد و  نگاه به سند ملی شهر هوشمند هم همین است یعنی قرار است  از یک لایه کلان استاندارد ملی به استانداردهای محلی برسد و امیدواریم  نسخه اولیه آن را با همکاری وزارت ارتباطات و سازمان فناوری اطلاعات ایران تهیه کنیم و از متخصصین، فعالین و خبرگان این حوزه جهت همراهی در این مسیر دعوت به عمل خواهد آمد.

 دامنه فراگیری شهر هوشمند 
رییس مرکز تحقیقات شهر هوشمند ایران اظهار کرد:حوزه شهر هوشمند در بحث قوانین حوزه متنوعی است یعنی بحث اقتصاد هوشمند، کشاورزی هوشمند یا حوزه های تخصصی مانند اینترنت اشیا و... به دلیل نو بودن طرح این موضوعات هنوز به سمت تدوین قوانین محکم  و اجرا سوق پیدا نکرده است البته این موضوع را در اسناد بررسی کردیم به طور مثال در برنامه های سه گانه شهرداری تهران از برنامه اول تا سوم، سند توسعه ملی آمایش سرزمینی یا برنامه های توسعه ای که قانون محسوب می‌شوند و به بحث شهر هوشمند و هوشمندسازی اشاره ای داشتند، مورد بررسی قرار گرفت که می تواند نقطه امید باشد اما نیاز به بحث های تخصصی تر به واسطه قوانین نیاز دارد نه این که قوانین محدود سازباشند. این دستورالعمل ها قرار است که در کمیته ملی شهر هوشمند دیده شود و بخش مهمی از این کمیته به تدوین دستورالعمل ها، استاندارد ها و آیین نامه های لازم برای ایجاد شهر هوشمند توجه داشته است از همین منظر به طور مثال نیروی انتظامی برای بحث های امنیتی، وزارت راه و شهرسازی برای ساخت مسکن و مکان یابی، وزارت کشور، سازمان دهیاری ها و شهرداری ها و سایر نهادها دیده شده است بنابراین باید همین دستورالعمل ها و استاندارد ها نوشته شود و در مقیاس ملی تسری داده شود.

تلاش ما این بوده است که فارغ از نگاه بازاری و اقتصادی، مسیری درست در آینده پیموده شود که خروجی آن همانند بسیاری از طرح ها (وجود دو هزار سامانه که تنها ۳۰۰مورد از آن ها مورد استفاده قرار می گیرد) نباشد

شهرداری ها قدم های خوبی به عنوان پیش مقدمه شهر هوشمند  برداشته اند

وی افزود: متاسفانه در کشور گاها موضوعات به صورت هیجانی مطرح و بزرگ نمایی و حتی به صورت شعار تبلیغاتی در زمان انتخابات  مطرح می شود و سپس آتش فروکش می کند، برای این که در شهر هوشمند با این اتفاقات مواجه نباشیم و مسیر منطقی طی شود، باید شهر هوشمند در مقیاس ملی فونداسیون محکمی برای آن در نظر گرفته شود به همین دلیل این کمیته با گردآوری بازیگران در صدد ایجاد یک الزام با مقتضیات و دغدغه های مربوطه بوده است‌ که در این راستا شهرداری برای این موضوع است و در شهر در مورد مدیریت شهری  از شرکت آب و فاضلاب، برق و... صحبت نمی کنیم اما پیش از هر موضوعی هنگامی که از مدیریت شهری نام برده می شود، یاد شهرداری می افتیم و عدم وجود مدیریت یکپارچه شهری موجب شده که عرصه عملکردی  با همین مسایل و چالش های عرصه عملکردی مواجه شوند. امروز شهرداری به تنهایی نمی تواند کاری انجام دهد و نیازمند همراهی سازمان های  دیگری همانند وزارت ارتباطات و سایر دستگاه های مرتبط است. حتی در صورت درگیر نمودن سایر حوزه ها مانند بخش خصوصی با موانعی روبروست در نهایت شهرداری ها قدم های خوبی به عنوان پیش مقدمه شهر هوشمند برداشته اند، این قدم ها نیازمند بهره گیری از اتاق فکرهایی مانند مجموعه خود ماست. همواره تلاش ما این بوده است که فارغ از نگاه بازاری و اقتصادی، مسیری درست در آینده پیموده شود که خروجی آن همانند بسیاری از طرح ها (وجود دو هزار سامانه که تنها ۳۰۰مورد از آن ها مورد استفاده قرار می گیرد) نباشد که در این راستا در مرکز مطالعات از کادر مجرب دانشگاهیان استفاده شده است.