از عملیات بازار باز تا کنترل نرخ تورم

به گزارش بازار به نقل از پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا)، عضو هیأت‌علمی دانشگاه خواجه نصیر طوسی، عملیات بازار باز را ابزاری خواند که بانک مرکزی با استفاده از آن تورم را کنترل می‌کند گفت: دولت‌ها از طریق عملیات بازار باز به از میان بردن رکود در اقتصاد کمک می‌کنند. این عملیات به‌واسطه خرید و فروش اوراق در اقتصاد توسط بانک مرکزی انجام می‌پذیرد.

بابک ابراهیمی با اشاره به مکانیزم عملیات بازار باز توسط بانک مرکزی ابراز کرد: بانک مرکزی برای کاهش رکود در اقتصاد، با خرید اوراق از بانک‌های عامل به افزایش نقدینگی و در پی آن به کاهش نرخ بهره در اقتصاد کمک می‌کند. از سویی دیگر، این نهاد به‌منظور کنترل تورم در اقتصاد و جذب نقدینگی، اقدام به فروش اوراق به بانک‌های عامل می‌کند. این اقدام بانک مرکزی به کاهش نقدینگی و افزایش نرخ بهره منجر می‌شود.

وی ادامه داد: با فروش اوراق به بانک‌های عامل نقدینگی بانک‌ها به بانک مرکزی منتقل می‌شود و با خرید آن اوراق از بانک‌ها، نقدینگی به بانک‌ها باز می‌گردد. این مبادلات بانک مرکزی با بانک‌های عامل، موجب عملیات انبساطی و انقباضی در سطح جامعه می‌شود که اثرات آن در نهایت بر افزایش قیمت‌ها اثر مطلوب می‌گذارد.

این کارشناس اقتصادی، در پاسخ به این پرسش که آیا فروش اوراق بانک مرکزی از طریق تابلوی فرابورس و عملیات بازار باز به بانک‌های عامل، به معنی فروش اوراق به سهامداران و خروج پول از بازار سرمایه است، تشریح کرد: عملیات بازار باز و فروش اوراق به بانک‌های عامل توسط بانک مرکزی، دو اثر می‌تواند در بازار سرمایه داشته باشد.

وی نخستین اثر را کاهش عرضه پول توسط بانک مرکزی خواند و تصریح کرد: با این اقدام، نرخ بهره در اقتصاد افزایش پیدا می کند که خود این عامل می تواند اثری سوء در بازار سرمایه داشته باشد. زیرا با افزایش نرخ بهره و جذاب شدن آن برای فعالان اقتصادی، ورود پول به صندوق‌های درآمد ثابت افزایش پیدا می کند.

ابراهیمی افزود: موضوع یادشده در میان‌مدت و بلندمدت، به دلیل منفی بودن نرخ بهره حقیقی در اقتصاد ایران به دلیل تورم‌های بالاتر از نرخ بهره، اثری منفی در بازار سرمایه ما نخواهد گذاشت. اما در کوتاه مدت افزایش نرخ بهره در اقتصاد می تواند سبب کاهش اقبال به بازار سرمایه شود.

وی بازیگران سپرده‌های بانکی و بازار سرمایه را دو گروه مختلف با درجه متنوعی از ریسک‌پذیری خواند و خاطرنشان کرد: همانگونه که سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه از روحیات ریسک‌پذیری و ریسک‌گریزی متفاوتی برخوردارند، اساسا افرادی که سپرده‌گذاری در بانک را یک شیوه سرمایه‌گذاری تلقی می‌کنند، تمایل چندانی به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه ندارند. بنابراین، این‌ دو، شیوه‌های سرمایه‌گذاری متفاوتی با بازیگران متمایز از یکدیگر هستند.

این استاد دانشگاه، اثر دوم را اثر روانی برشمرد و توضیح داد: فروش اوراق توسط بانک مرکزی به بانک های عامل از طریق تابلوی فرابورس، گاهی به منزله خروج پول از بازار سرمایه تلقی می‌شود، در حالی‌که در عمل از طریق این عملیات، پولی از بازار سرمایه خارج نمی‌شود. البته با این اقدام، منابع بانک‌های عامل با خرید اوراق از بانک مرکزی، برای خرید سهام در بازار سرمایه محدود می‌شود.

وی با اشاره به اثر نرخ بهره ای که در بازار پول توسط سیاست‌های بانک مرکزی تعیین می‌شود، اذعان کرد: این اقدام بانک مرکزی، تمامی بازارهای مالی از جمله بازار سرمایه را تحت تاثیر قرار می دهد. در ادبیات اقتصادی، افزایش نرخ بهره می‌تواند به بالابردن هزینه تأمین مالی و نرخ تنزیل به کاهش ارزش دارایی‌ها منجر شود.

ابراهیمی در خاتمه گفت: تأمین مالی موثر فعالیت‌های اقتصادی از جمله مهم‌ترین وظایف بازارهای پول و سرمایه در اقتصاد به‌شمار می‌رود؛ بنابراین، مدیریت نرخ بهره در بازار پولی باید اصلی‌ترین عملکرد سیاست‌گذاری پولی در کشور که بر عهده بانک مرکزی است، باشد؛ به گونه‌ای که فعالیت‌های اقتصادی و بازارهای موازی با بازار پول همچون بازار سرمایه، دچار مشکل نشوند.