اعراب ثروتمند به دنبال حذف ایران از بازسازی سوریه هستند

بازار؛ گروه بین الملل: سفر اخیر وزیر امور خارجه امارات متحده عربی به سوریه و دیدارش با بشار اسد رئیس جمهور این کشور در حالی صورت گرفت که امارات یکی از کشورهایی بود که در بحران سوریه از گروه های مخالف دولت  بشار اسد حمایت می کرد.

یکی از دلایل این موضوع کاهش نفوذ ایران در سوریه ارزیابی شده است. از سوی دیگر بحث مشارکت امارات در بازسازی سوریه بعد از جنگ نیز از دلایل نزدیکی امارات به دولت دمشق ارزیابی می شود.

البته امارات هیچگاه رابطه خود را با دولت دمشق قطع نکرد و ارتباطات اقتصادی زیادی میان ابوظبی و دمشق وجود داشته و دارد.

برخی کارشناسان همچنین معتقد هستند که نزدیکی امارات به سوریه به دلیل کاستن از تنشهای ابوظبی با تهران صورت می گیرد که در حال حاضر به دنبال کاهش تنش با ریاض است.

خبرنگار بازار در گفتگو با پروفسور «شیرین هانتر» عضو شورای روابط خارجی آمریکا و استاد دانشگاه جورج تاون به بررسی این موضوع پرداخته است که در ادامه می آید.

هانتر متخصص مسائل سیاسی ایران، خاورمیانه و اسلام سیاسی است. تا پیش از انقلاب ۵۷ ایران، هانتر عضو وزارت امور خارجه ایران بوده‌است و پس از آن به ایالات متحده مهاجرت نمود. وی به زبان‌های فارسی، انگلیسی، فرانسه و ترکی مسلط است. وی همچنین عضو شورای روابط خارجی امریکاست.

کتاب «روابط ایرانی-عربی، فرایندهای تنش و سازگاری» از جمله کتابهای متأخر هانتر است. این کتاب تلاشی برای فهم و درک بهتر تاثیرات رقابت‌های فرهنگی، مدرنیزاسیون (نوگرایی)، اختلافات قومی و مذهبی، دولت‌سازی، نقش قدرت‌های بزرگ و سیستم سیاسی بین‌المللی بر روابط ایرانیان و اعراب طی هفت دهۀ گذشته است.

از جمله آثار دیگر وی می توان به کتابهای «خدا در کنار ماست: دین و امور بین الملل»، «سیاست خارجی ایران در دوران بعد از شوروی»، «ایران متفرق: ریشه های تاریخی مناظرات ایرانیان درباره هویت »، «فرهنگ و حکومت در قرن بیست و یکم»، «اسلام در روسیه؛ سیاست هویت و امنیت»، «آینده اسلام و غرب؛ برخورد تمدنها یا همزیستی مسالمت آمیز»، «صدای اسلام از جناح اصلاح طلب»، «اسلام و حقوق بشر»، «مدرنیزاسیون، دموکراسی و اسلام» و «اسلام: دین دوم اروپا» اشاره کرد.

*امارات در حال عادی سازی روابط خود با سوریه است. آیا امارات درصدد ایفای نقش اقتصادی در سوریه پس از جنگ است؟
مدتی است که امارات در چندین کشور عربی و همچنین عادی سازی روابط خود با اسرائیل فعال بوده است. در این فرآیند از منابع مالی خود به عنوان ابزار نفوذ استفاده کرده است. اکنون که به نظر می رسد بشار اسد در آینده قابل پیش بینی در قدرت باقی خواهد ماند، امارات می خواهد اولین کشور عربی باشد که حضور خود را در سوریه برقرار و تضمین کند. منابع مالی امارات ابزار اصلی دستیابی به این هدف است.

*برخی استدلال می کنند با توجه به شروع دیپلماسی میان ایران و عربستان، امارات نیز به دنبال این است تا از طریق عادی سازی روابط با سوریه، روابط خود با ایران را گسترش دهد. نظر شما چیست؟
من هیچ ارتباطی بین تلاش های امارات برای کاهش تنش با تهران و تلاش های آن برای آشتی با اسد نمی بینم. در غیر این صورت، هر چه سوریه بیشتر در جهان عرب ادغام شود، نفوذ ایران در آنجا کاهش خواهد یافت. سوریه به دلیل عدم حمایت کشورهای عربی به ایران روی آورد. علاوه بر این، نفوذ ایران در سوریه رو به کاهش است. با کمرنگ شدن تهدیدات امنیتی و اهمیت بیشتر اقتصاد، اهرم ایران بر سوریه کاهش می یابد و نفوذ اعراب ثروتمند افزایش می یابد. همچنین فراموش نکنید که بالاخره سوریه یک کشور عربی است و از نظر فرهنگی و غیره احساس نزدیکی به اعراب دارد.

*گفتگوهای ایران با عربستان و اظهارنظر مقامات اماراتی در خصوص اینکه به دنبال گسترش روابط با ایران هستند چه آثاری بر روابط تجاری ایران با این دو کشور خواهد داشت؟
تاکنون هیچ مدرک قابل توجهی مبنی بر جدیت سعودی ها و اماراتی ها در تلاش برای تعامل مجدد با ایران ندیده ام. میراث گذشته باستانی و دهه‌ها روابط تند، زخم‌های عمیقی بر جای گذاشته است که به این راحتی قابل التیام نیست. همچنین، دوری ایران از غرب همچنان چشم انداز همکاری ایران و اعراب خلیج فارس را محدود می کند. من شک دارم که این کشورها بخواهند به احیای اقتصاد ایران کمک کنند. تجربه ایران با قطر، زمانی که قطر تحت تحریم کشورهای خلیج فارس بود، نشان می‌دهد که اعراب به ایران کمکی نخواهند کرد.

*یکی از مباحث مطرح در خصوص گسترش همکاری ها میان ایران و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، ایجاد اتحادیه اقتصادی در منطقه خلیج فارس است. آیا این ایده می تواند محقق شود؟
اعضای شورای همکاری خلیج فارس پس از چهار دهه و تلاش‌های فراوان نتوانسته‌اند به وحدت اقتصادی دست یابند که عمدتاً به دلیل تفاوت‌های فراوان میان آنهاست. بنابراین تردید دارم که در آینده ای قابل پیش بینی بتوان به یک اتحادیه اقتصادی با مشارکت ایران دست یافت. قبل از اینکه این اتفاق بیفتد، ممکن است برخی از طرح های درون عربی مربوط به دهه 1970 احیا شوند. اما من حتی در این خصوص نیز شک دارم.

*با توجه به روند کنونی و تلاش کشورهایی چون امارات برای ورود به بازار سوریه تصور می کنید ایران نقش موثری در بازسازی سوریه می تواند ایفا کند؟
با توجه به مشکلات اقتصادی و مالی کنونی ایران، بعید است که تهران بتواند به یک بازیگر اصلی در بازسازی سوریه تبدیل شود. علاوه بر این، روسیه، برخی از کشورهای اروپایی و اعراب ثروتمند به احتمال زیاد بر صحنه تسلط خواهند داشت. سوریه چهل سال است که با ایران رابطه دارد اما ظرفیت زیادی در اختیار ایران از سوی این کشور قرار نگرفته است.

به طور کلی، بدون حل مشکلات ایران با غرب به ویژه آمریکا، بعید است روابط اقتصادی منطقه ای ایران توسعه زیادی پیدا کند. علاوه بر این، این توسعه مستلزم بهبود اقتصاد ایران و ظرفیت تولید آن است.