مجتبی علمی؛ بازار: اسـتان آذربایجان شرقی محـل اتصـال دو رشـته کـوه مهـم و اصلـی کوه هـای ایـران یعنـی البـرز و زاگـرس است. در مجمـوع ۴۳ درصـد سـطح اسـتان را نقـاط کوهسـتانی تشـکیل می دهد که بسـتری مسـتعد بـرای مراتـع گسـترده اسـتان محسـوب می شـود.
آب و هـوای اسـتان به طـور کلـی سـرد و خشـک اسـت ولـی بـه علـت تنـوع توپوگرافیکـی از اقلیم هـای متفاوتـی برخـوردار اسـت و از نظـر اقلیمـی نیـز جـزو مناطـق نیمه خشـک به حسـاب آمـده و میانگیــن بارندگــی آن ســالیانه ۲۵۰ تــا ۳۰۰ میلیمتــر می باشــد.
از نظــر تقســیمات حوزه هـای آبریـز کشـور، سـه حـوزه ارس، قـزلاوزن و ارومیـه پهنـه اسـتان را پوشـش می دهنــد. عمــده مســاحت اســتان در محــدوده حــوزه آبریــز دریاچــه ارومیــه قــرار گرفتـه اسـت کـه بـا توجـه بـه تغییـرات اقلیمـی و مدیریـت نامتناسـب منابـع آب در دهه هـای گذشـته، دریاچـه ارومیـه در مرکـز حـوزه رو بـه خشـکی گذاشـته و بحـران ناشـی از آن نـه تنهـا اراضـی حـوزه مذکـور بلکـه بیشـتر مناطـق شـمال غـرب را متأثر ســاخته است.
بخش کشـاورزی اسـتان جایـگاه قابـل توجهی در کشـاورزی کشـور دارد، امـا ادامـه کشـاورزی در اسـتان بـا شـیوه ها و نگرش هـای فعلـی، تهدیدهایـی را متوجـه خـود ایـن بخـش و مهمتـر از آن تمـام جوانـب اقتصـادی، اجتماعـی، سیاسـی و فرهنگـی اسـتان می کند کـه نیازمنـد چاره اندیشـی است.
بحــران کــم آبــی، خشــک شــدن دریاچــه ارومیــه و نابــودی تدریجــی جنگل هــا
بحــران کــم آبــی، خشــک شــدن دریاچــه ارومیــه و نابــودی تدریجــی جنگل هــا تهدیدهایـی هسـتند کـه تـا حـد زیـادی معلـول و محصـول طبیعی کشـاورزی سـنتی و غیرعلمـی دهه هـای گذشـته بـوده اسـت کـه امـروز نـه تنهـا بخـش کشـاورزی بلکـه تمـام جوانـب حیـات در اسـتان را تهدیـد می کنـد.
در دهه هــای گذشــته، نــگاه بخشــی بــه کشــاورزی باعــث شــده اســت بــا اضافــه برداشـت و برداشـت های غیرمجـاز آبهـای زیرزمینـی و احــداث ســازه های آبــی در مســیر روان آبهــا، سـطح زیر کشـت آبی اسـتان افزایش یابـد و الگـوی کشـت رایـج منطقـه در اراضـی آبـی نیـز بـا گسـترش کشـت محصولات بــا نیــاز آبــی بیشــتر، تغییــر یابــد و ایــن باعــث افزایــش امــلاح و شــوری آبهــای اسـتحصالی، تغییـرات اقلیمـی و کاهـش روان آبهـا شـده اسـت کـه می بایسـت بـا تعـادل بخشـی، میـزان مصـرف آب بـا جایگزینـی محصـولات بـا نیـاز آبـی کمتـر و ارزش افـزوده بالاتـر و نیـز افزایـش راندمـان آبیـاری بــا اســتفاده از روشهــای نویــن آبیــاری، مشـخص شـده و در اولویـت کاری قـرار گیـرد.
گسـتره نظـام بهره بـرداری خـرد و دهقانـی حاکـم بـر بخـش کشـاورزی اسـتان و کوچکـی و پراکندگـی اراضـی و بـه تبـع آن عـدم توجیـه فنـی و اقتصـادی سـرمایه گذاری در ایـن اراضـی، پاییـن بـودن راندمـان تولیـد در واحد سـطح و حاکمیت جبــری اقتصــاد معیشــتی در اکثــر نقــاط اســتان، باعــث کاهــش ســرمایه گذاری و عـدم جـذب نیـروی جـوان و متخصـص شـده و پیامـد آن بهره بردارانــی بــا ســنین بــالا و ســطح ســواد پاییــن در عرصــه کشــاورزی اســتان است.
همیــن امــر باعــث می شــود تا انتقــال یافته هــای نویــن کشــاورزی بــه بهره بـرداران، متناسـب بـا نظـام بهرهبـرداری و مناسـبات فرهنگـی و اجتماعـی حاکـم و نیـز بومی سـازی و سـازگار نمـودن فناوری هـای جدیـد بـا مقتضیـات جامعه کشـاورزی، یکـی از چالش هـای اساسـی بخـش کشـاورزی اسـتان بـه شـمار آیـد.
در این میان شـبکه ترویـج کشـاورزی دولتـی بـا امکانـات و مروجیـن محدود آمـوزش دیـده، عملا از توانائـی لازم جهت انتقال ســریع و به موقــع دانــش کشــاورزی بــه بهره بــرداران را در پهنــه گســترده اســتان بــا نقـاط روسـتایی و کانون هـای تولیـد متعـدد کشـاورزی و نیـز روسـتاهای پراکنـده و بی شــمار را برخوردار نیستند.
نظر شما