زمستان در راه است؛ انرژیهای فسیلی چه می شوند؟

بازار؛ گروه انرژی: زمستان در راه است، این معروف ترین جمله در تاریخ صنعت سریالی  جهان است که در سریال "بازی تاج و تخت" (Game of Thrones)  معروف شد.  هدف از این جمله این بود که با حمله  پادشاه تاریکی و ارتش اش سرزمین های بشری با گرفتاری های زیادی مواجه خواهند شد.

به نظر می سد در عالم واقع نیز با استدلال ها و اتفاقات پیش رو در کشورهای سردسیر با زمستان بسیار سختی روبرو خواهند بود.

بحران انرژی که از چند ماه پیش نشانه های آن قابل رویت است؛ وحشت در بازارو تجارت انرژی در سراسر جهان، دولت ها، شرکت ها، واردکنندگان و حتی افراد ایجاد کرده است. همه در حالت انتظار هستند و ترس یا حتی اضطراب بیشتر به معنای هزینه های بالاتر و سردرگمی گسترده تر است.

 اروپا به جز برخی از معدود کشورهایی که به عنوان فروشنده یا صادرکننده طبقه بندی می شوند به دلیل بحران کنونی انرژی، بیشترین بار را در بین تمام مناطق جهان بر دوش خود احساس می کند

کل اروپا به جز برخی از معدود کشورهایی که به عنوان فروشنده یا صادرکننده طبقه بندی می شوند به دلیل بحران کنونی انرژی، بیشترین بار را در بین تمام مناطق جهان بر دوش خود احساس می کند.

قیمت هیدروکربن ها با وجود جلسات، تماس ها، سفرها و بیانیه های متعدد صادر شده از سوی همه بازیگران بازار، کاخ سفید، کشورهای اوپک، کمیسیون اروپا، نخست وزیر انگلیس، صدراعظم آلمان، دولت چین و ... همچنان در حال افزایش است. در روسیه نیزهمه بدون استثنا در حالت آماده باش هستند، چه کشورش صادرکننده باشد چه وارد کننده، وضعیت فعلی به هیچ وجه به نفع هیچکس نیست.

بانک جهانی در جدیدترین گزارشات خود، سال جاری میلادی  را سریع ترین سال خروج از رکود در بحران های رکود اقتصادی در ۸۰ سال گذشته ارزیابی کرده  که اقتصاد جهانی با آن روبرو بوده است. اگر چه این خبر خوبی است اما روی دیگر این سکه افزایش زیاد تقاضا برای کالاهای مختلف است. به علاوه با پیش بینی اینکه زمستان پیش رو سردتر از حد معمول خواهد بود و بازار نفت دارای ناتعادلی  مشهود کمبود عرضه انرژی در مقایسه با تقاضای افزایش یافته است؛ در نتیجه قیمت ها بیش از پیش بینی های موسسات معتبر و کارشناسان متخصص افزایش و شیب قیمتی بیشتر شده است.

همچنین باید اضافه کرد که به رقم  بهبود سریع  اقتصاد جهانی هنوز بهره وری و اشتغال کمتر از سطوح عادی خود و قبل از همه گیری کرونا است و تنها حدود ۲ درصد افزایش یافته است. لذا اگر وضع اقتصاد جهانی به حالت عادی برگردد قطعا ما به انرژی بیشتری نیاز خواهیم داشت و شما می توانید به راحتی حدس بزنید که چنانچه نفت ایران به بازار جهانی و پالایشگاه ها را سیراب نکند مطمئناً سطح قیمت های انرژی  به ویژه نفت در این حد و اندازه باقی نخواهد ماند.

از سوی دیگر، قیمت گاز درآسیا و اروپا به بالاترین سطح تاریخی خود رسیده است. طبق گزارش آژانس بین المللی انرژی در اکتبر مهر ماه  امسال، قیمت گاز در آسیا  دیگر همسطح گذشته  نیست و قیمت آنها نزدیک به دو برابر شده است. این تغییر قیمت البته در اروپا نسبت به سال گذشته نزدیک به ده برابر رسیده است.

در ایالات متحده - که تاکنون کمتر از بحران متاثر شده است - قیمت قراردادهای گاز طبیعی در ماه مهر تنها سه برابر نسبت به سال قبل افزایش یافته است، اما این افزایش قیمت اگرچه در مقایسه با اروپا پایین کم بوده با این حال بالاترین تغییر قیمتی از بحران جهانی ۲۰۰۸  به بعد به شمار می رود.

 سهم زغال سنگ در ترکیب انرژی در چین و هند به ترتیب ۶۴ و ۷۰ درصد است واین یعنی  تبدیل و انتقال از یک منبع به منبع دیگر در زمان کوتاه بسیار مشکل است

در مورد زغال سنگ قیمت های هفته گذشته نسبت به سال قبل  حدود ۵ برابر شده و بدتر از این، بارش شدید باران مقامات چینی را مجبور کرد تا بزرگترین مجتمع استخراج و تولید زغال سنگ در "استان گانشی" را در ارتباط با باران های مشابه تعطیل کند. هند نیز به عنوان دومین مصرف کننده و بزرگترین واردکننده زغال سنگ در جهان وضعیتی مشابه چین دارد.

با توجه به اینکه نیروگاه های تولید برق هند و چین عمدتاً متکی به زغال سنگ هستند، اقتصادهای اول و سوم آسیا به طور فزاینده ای در تامین منابع مورد نیاز انرژی برای کارخانه ها و گرمایش وطول آماده سازی زمستانی دچار مشکل می شوند.

لازم به ذکر است که سهم زغال سنگ در ترکیب انرژی در چین و هند به ترتیب ۶۴ و ۷۰ درصد است واین یعنی  تبدیل و انتقال از یک منبع به منبع دیگر در زمان کوتاه بسیار مشکل است.

همزمان با تحولات هفته گذشته در سطح انرژی هیدروکربوری، توربین های بادی هنوز کند هستند و به دلیل وزش باد ضعیف در دریای شمال تقریبا متوقف شده اند.

  بنابراین، انگلیس به رغم تعهدات دولتی درباره اقتصاد سبز، به افزایش سهم زغال سنگ در ترکیب انرژی خود بازگشته و همین موضوع باعث شده تا روند افزایش قیمت گاز در لندن کندتر از اروپا باشد.

اگرچه گاز سهم کوچکی از ترکیب انرژی چین را تشکیل می دهد، "پکن" در تلاش است تا به دنبال جایگزینی برای زغال سنگ در مدت کوتاه است. این موضوع باعث شده تا با شرکت های آمریکایی گاز مایع قرارداد ببندد

گاز چین و آمریکا

 اگرچه گاز سهم کوچکی از ترکیب انرژی چین را تشکیل می دهد، "پکن" در تلاش است تا به دنبال جایگزینی برای زغال سنگ در مدت کوتاه است. این موضوع باعث شده تا با شرکت های آمریکایی گاز مایع قرارداد ببندد و خبرگزاری رویترز در پانزدهم اکتبر خبر مذاکرات با تولیدکنندگان بزرگ آمریکایی در بخش گاز را منتشر کند.

طبق گزارش رویترز شرکت های چینی از جمله سینوپک "Sinopec" و کنوک"CNOOC"  و سومین شرکت داخلی شی جینگ انرژی "Zhejiang Energy"، با شرکت های آمریکایی از جمله ونتور گلوبال "Venture Global" بر سر معامله افزایش عرضه گاز مایع به چین مذاکره کرده اند.

البته مذاکرات در ماه آگوست آغاز شده، یعنی قبل از اوج بحران کنونی بوده و ممکن است مبلغی معادل میلیاردها دلار باشد که به معنای  شدت گرفتن واردات گاز مایع آمریکایی توسط چینی است. بنابراین قراردادها نه تنها بحران کنونی را حل نمی کند اما برای طولانی مدت خواهد بود.

مذاکرات چین و آمریکا زمانی آغاز شد که قراردادهای ال ان جب LNG آسیایی به ازای هر میلیون واحد حرارتی انگلیس ۱۵ دلار بود اما در حال حاضر، قراردادهای آتی به ۳۹ دلار و بیشتر رسیده است. این به معنی افزایش بیش از ۲۰۰  درصدی قیمت قراردادهای آتی در ظرف دو ماه است و باید سئوال کرد که  وضعیت در زمستان چگونه خواهد بود؟

البته توجه داشته باشید که یک هفته قبل از انتشار اخبار مذاکرات گازی  دولت چین و آمریکا، یک شرکت خصوصی چینی متخصص در حمل و نقل و توزیع گاز مایع  در ۲۰ مهر (در یازدهم اکتبر) امسال خبر ازعقد یک قرارداد بزرگ ۱۳ ساله با طرف امریکایی  داد که از مرداد ۱۴۰۱ (جولای ۲۰۲۲) آغاز می شود.

 توافق شرکت چینی ای ان ان نچرال گاز  "ENN Natural Gas Ltd" و شرکت آمریکایی شینیرانرژی از این جهت قابل تامل است که می توان این خبر را با خبر افزایش صادرات گاز مایع امریکایی به چین پیوند داد.

اکنون طرح این سئوال خالی از لطف نیست که : «چرا شرکت های LNG ایالات متحده با وجود سهم کم گاز در ترکیب انرژی چین به چین علاقه مند هستند؟»

 برای یافتن این پاسخ باید بدانیم که  مصرف گاز چین تا سال ۲۰۳۰ با متوسط ‌رشد سالانه ۱۱ درصد به ۶۰۰ میلیارد متر مکعب می رسد و این بدان معناست که با وجود سهم پایین گاز در ترکیب فعلی انرژی چین اما با حجم مورد نیاز، به دلیل وسعت بازار بزرگ چین و جمعیت بالای ان، باز سهم قابل توجهی از بازار جهانی گاز به شمار می رود و بازار انرژی چین در نهایت بزرگ است.

برق در آلمان در اوج خود است

از سوی دیگرافزایش قیمت گاز و زغال سنگ همراه با افزایش قیمت نفت در اروپا منجر به افزایش چشمگیر قیمت برق اروپا به ویژه در آلمان شده است. هفته گذشته، هزینه برق نسبت به یک سال قبل در المان  ۵ برابر افزایش یافت و به بالاترین سطح قیمتی  در تاریخ خود رسید.

کندی احتمالی!

افزایش قیمت برق به معنای افزایش هزینه صورتحساب برای خانواده ها است و این به معنی احتمال کاهش مصرف است که به نوبه خود باعث کندی رشد یا رکود مجدد در سه ماهه چهارم امسال خواهد شد، بنابراین چندین دولت در اروپا اقدامات خود را آغاز کردند که از جمله می توان به حمایت از خانواده ها و صورت حساب های آنها برای کاهش شوک مضاعف در مشاغل اشاره کرد.

اسپانیا یک نمونه است

مادرید هم بیشتر نیازهای انرژی خود را از خارج وارد می کند و بنابراین یک مدل اروپایی است که در تحت تاثیر تحولات جهانی و خارج از مرزهایش قرار می گیرد. دولت سوسیالیستی به رهبری پدرو سانچز سعی کرد با اعمال برخی معافیت های مالیاتی در قبوض برق و سوخت، شوک وارده به خانوارها و شرکت ها را کاهش دهد.

اما این امر به دلیل عظمت بحران و تاثیر ناچیزتصمیمات دولت در مواجهه با این بحران بزرگ نتیجه نداد و بدین ترتیب تورم برای سومین ماه متوالی در ماه اوت افزایش یافت تا به بالاترین سطح از سپتامبر ۲۰۰۸ برسد. انتظار می رود با انتشارآمارهای جدیدتر برای ماه های شهریور و مهر (سپتامبر و اکتبر) روند صعودی  تورم همچنان  ادامه دار باشد.

 در چین، قبوض برق با افزایش هزینه های تولید به دلیل افزایش قیمت زغال سنگ و عدم تأمین منابع آن همخوانی ندارد و بسیاری از معادن در نتیجه شرایط آب و هوایی و سختگیری های قانونی برای مقابله با آلودگی دچار اختلال شده اند

خطوط تولید خارج از سرویس

اما بحران فعلی  به غیر تحولات قیمتی در مصرف و تقاضا نیز موثر بوده است. در چین، قبوض برق با افزایش هزینه های تولید به دلیل افزایش قیمت زغال سنگ و عدم تأمین منابع آن همخوانی ندارد و بسیاری از معادن در نتیجه شرایط آب و هوایی و سختگیری های قانونی برای مقابله با آلودگی دچار اختلال شده اند و کار به جایی رسید که  ۲۱ مهر ماه (دوازدهم اکتبر) قطعی برق حدود دو سوم استانهای چین را فرا گرفت و بحران کمبود برق به شکلی ترسناک تشدید شد.

همچنین صنایع پرانرژی مانند صنایع آلومینیوم، فولاد و سیمان بیش از یک بار برنامه هایی را برای کاهش ظرفیت اجرا کرده و بسیاری از خطوط تولید را متوقف کرده اند که این توقف بر اساس دستورالعمل های دولتی و یا برای کاهش قطعی برق  خانوارها و خانواده ها بوده است.

شاید در چنین وضعیتی بهترین تحلیل را "محمد بارکیندو"، دبیرکل اوپک در هفته گذشته در جریان اولین کارگاه فنی بین اوپک و شرکت های انرژی از طریق ویدئو کنفرانس  ارایه داد که در آن با اشاره به این که اقتصاد جهانی را آشوب و جنون فراگرفته است» گفت: تغییر سریع و بی نظم و حرکت به سمت انرژی های تجدید پذیر پاک کاری نادرست است هر که اوپک از  کاهش انتشار گازهای گلخانه ای، ترویج نوآوری و بهبود کارایی حمایت می کند. اما کاهش سرمایه گذاری در هیدروکربن ها و اتخاذ رویکردی جامع، عادلانه و متعادل بهترین راه حل است.

البته فضای بحرانی در بازار انرژی ممکن است آغازی بر یک آتش بس آمریکایی-چینی باشد و دستاوردهایی نیز برای اقتصاد جهانی به دنبال داشته باشد. حتی ممکن است بعداً منجر به آشتی شود و جامعه بین المللی بهای تمام شده ای خواهد داشت که جهان به دلیل بحران بین المللی انرژی در حال حاضر آن را پرداخت می کند. امید زیادی وجود دارد که قراردادهای گاز مایع بتواند کوه یخ بین قطب های جهانی "واشنگتن" و "پکن" را بشکند.