بازار؛ گروه آب و انرژی : به نظر می رسد که کشور وارد یک دوره خشکسالی شده است. آنگونه که آمارها نشان می دهد میزان بارندگی در نخستین ماه سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ حتی ۲۰ درصد کمتر از پارسال است. سالی که خود خشک ترین سال نیم قرن اخیر لقب گرفته بود، وضعیت بهتری نسبت به امسال داشته است.
از آن طرف شرکت مدیریت منابع آب ایران اعلام کرده که تنها ۳۷ درصد مخازن سدها پر است. هرچند که محرابیان وزیر نیرو اعلام کرده که اجازه نمی دهد مشکلی در تامین آب شرب مردم ایجاد شود، اما تحقق این وعده چندان کار ساده ای نیست.
هدایت فهمی کارشناس حوزه آب در اینباره به خبرگزاری بازار می گوید: شرایط در ایران نیز بسیار بحرانی است. کاهش بارندگی‌ها و تداوم خشکسالی در سال‌های اخیر و بهره‌برداری بیش از حد از آب‌های تجدیدپذیر و آب‌های زیرزمینی اکنون به بزرگ‌ترین چالش زیست‌محیطی کشورمان تبدیل شده است.
او که معتقد است این چالش به تنهایی می‌تواند در سال‌های آتی بحران‌های دیگری را در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و منطقه‌ای دامن زند، ادامه داد :با این حال رشد افسارگسیخته کشاورزی ناپایدار همچنان در ایران ادامه دارد. رشد سریع جمعیت در خاورمیانه و شمال آفریقا نیز بحران در این منطقه را تشدید کرده است به‌طوری که این امر می‌تواند پیامدهای تغییر اقلیم و خشکسالی و کاهش منابع آب را برای ساکنان بیشتر کند و نهایتاً میزان دسترسی مردم به خدمات مناسب را کاهش دهد.
این کارشناس حوزه آب همچنین احتمال می دهد که جنگ آتی در خاورمیانه جنگ آب باشد. بدون شک بحران آب در سال های آینده باعث بروز مناقشات سیاسی بین کشورهای منطقه نیز خواهد شد.
از ابتدای مهر تا حالا حدود ۴ میلی متر باندگی در کشور اتفاق افتاده که نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت ۴۳ درصد و نسبت به پارسال که خشک ترین سال آبی نیم قرن اخیر لقب گرفته بود، ۲۰ درصد کاهش یافته است
۴ میلی متر بارندگی در ۲۸ روز
ارتفاع کل ریزش‌های جوی (از اول مهر لغایت ۲۸ مهر سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰) حدود ۴ میلی متر بوده که این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت ۴۳ درصد کاهش یافته است. این میزان حتی از بارش‌های مدت مشابه سال گذشته که خشک‌ترین سال آبی نیم قرن اخیر بود، هم کمتر است. به‌طوری که آمارها نشان می‌دهد، میزان بارندگی اول تا ۲۸ مهر نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته ۲۰ درصد کمتر است.
میانگین بارش‌های این بازه زمانی که نزدیک به یک سوم فصل پاییز را شامل می‌شود، در درازمدت ۷ میلی متر و سال آبی گذشته ۵ میلی متر بوده است. اما امسال ۴ میلیمتر یعنی حدود ۶.۵۹۲ میلیارد مترمکعب است و این یعنی یک شروع سخت برای سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ که درست بعد از خشک‌ترین دوره ۵۰ ساله اخیر قرار دارد و وضعیت ذخایر آبی نه در سفره‌های زیرزمینی و نه در سدهای کشور خوب نیست.
ظرفیت کل سدهای کشور حدود ۵۰.۵ میلیارد مترمکعب است. اما حالا فقط حدود ۳۷ درصد آنها پر شده است
۶۳ درصد مخازن سدها خالی است
آمارهای شرکت مدیریت منابع آب ایران اکنون نشان می‌دهد که سدها شرایط نامطلوبی از نظر پس‌انداز آب دارند و اگر در فصل پاییز که معمولاً در آن بارش‌ها روند افزایشی می‌گیرد، آمارها بهبود نیابد، دوره سختی از نظر منابع آبی پیش روی کشور خواهد بود.
بر اساس داده‌های شرکت مدیریت منابع آب ایران، ظرفیت کل سدهای کشور حدود ۵۰.۵ میلیارد مترمکعب است. اما اکنون پرشدگی سدها فقط حدود ۳۷ درصد است و این رقم هم متوسط پرشدگی سدهاست. یعنی در برخی از سدهای کشور از جمله در حوضه آبریز مرزی شرق همین میزان پرشدگی نیز وجود ندارد. در یک ماه اخیر، ورودی آب سدها حدود ۲۸ درصد کمتر از مدت مشابه سال گذشته شده و به ۸۶۰ میلیون مترمکعب رسیده است.
به‌دنبال این کاهش ورودی، خروجی سدها نیز ۳۹ درصد نسبت بمدت مشابه سال قبل کم شده و به رقم ۱.۶۹ میلیارد مترمکعب رسیده است. در همین حال پرشدگی سدهای کشور ۲۸ درصد کمتر از مهر سال گذشته است.
پاییز خشکی داریم
البته پیش بینی های سازمان هواشناسی نشان می دهد که کاهش بارندگی ها تنها به نخستین ماه پاییز نبوده و در ماه های آینده هم شرایط خوبی نخواهیم داشت.
رئیس سازمان هواشناسی پیشتر از بارش کمتر از نرمال در اکثر مناطق کشور طی پاییز ۱۴۰۰ خبر داده و گفته است: شرایط ۱۳ استان در مورد بارش‌ها حادتر خواهد بود.
اظهارات رئیس سازمان هواشناسی این تصور را دامن زده که سال آبی جاری بدترین سال آبی ایران خواهد بود. البته مساله آب و کم‌آبی در ایران مختص بارش‌های کم و زیاد نیست، بلکه مهم‌ترین دلیل بروز تنش آبی و ابرچالش بی‌آبی در ایران برداشت‌های هولناک از آب‌های زیرزمینی است که تقریباً آب‌های باستانی ما را در عرض کمتر از ۵۰ سال غارت کرده است.
«سحر تاجبخش» طی نامه‌ای به معاون برنامه‌ریزی وزارت جهاد کشاورزی پیش‌بینی میزان بارش‌های پاییز امسال را اعلام کرده و گفته است: بارش در فصل پاییز در اکثر مناطق کشور به جز سواحل دریای خزر کمتر از نرمال (میانگین بلندمدت آماری) پیش‌بینی می‌شود که سهم ماه‌های مهر و آبان در این کم‌بارشی بیشتر است. از نیمه دوم آذرماه ۱۴۰۰، شرایط بارشی در کشور مقداری متعادل شده و انتظار می‌رود بارش در اکثر مناطق کشور به نرمال گرایش یابد.
استان‌های اصفهان، یزد، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان، فارس، هرمزگان، کرمان، کرمانشاه، چهارمحال و بختیاری، لرستان، خوزستان و ایلام نسبت به سایر استان‌ها از شرایط حادتری برخوردارند. اظهارات رئیس سازمان هواشناسی این نگرانی را به‌وجود آورده که آیا کشور برای تامین آب شرب هم با مشکل مواجه خواهد شد؟.
نظر شما