تهمینه غمخوار؛ بازار: ایران و افغانستان در طول ۱۰۰ سال گذشته، روابط سیاسی و مبادلات تجاری مطلوبی را به عنوان دو کشور دوست و همسایه با یکدیگر داشته اند، اما با این وجود، این مناسبات در مقایسه با روابط ایران با دیگر کشورهای همسایه کمتر مورد توجه کارشناسانه قرار گرفته زیرا در طول سال های اخیر، توجه ایران بیشتر منعطف به گسترش روابط دو یا چند جانبه و حل و پیگیری مشکلات با کشورهای دیگر بوده و همین امر موجب شده که تا حدودی تحولات همسایه شرقی من جمله افغانستان در دستور کار خود قرار داده نشود، در صورتی که افغانستان یکی از بازارهای عمده برای کالاهای ایرانی است و لذا گسترش مناسبات تجاری برای دو کشور میتواند با توجه به شرایط تحریمی و اوضاع داخلی افغانستان بسیار سودآور باشد.
بر همین اساس، گسترش مناسبات تجاری از طریق انعقاد تفاهمنامه های مرزی و ایجاد و فعال کردن بازارچه های مرزی در جهت تامین مایحتاج مرزنشینان و ایجاد اشتغال در آن مناطق به شکلی صحیح تر از شرایط فعلی میان دو کشور از مدتها پیش مورد توجه قرار گرفته زیرا بر اساس اعلام رایزن بازرگانی ایران در افغانستان، چند سالی است که بازارچه های مرزی در افغانستان وجود خارجی ندارد و بازارچه تنها در سمت ایران است که برای صادرات از آن ها استفاده می شود.
بنابراین، این موضوع بحثی است که باید دو کشور با یکدیگر همفکری بیشتری در جلسات متعدد انجام دهند و نوع کالاها و صنعتی که در آن جا فعال خواهد شد را به شکلی صحیح راه اندازی نمایند، کما اینکه در ماه گذشته دومین تفاهمنامه مرزی مشترک بین دو کشور در راستای رونق زندگی مرزنشینان به امضای طرفین رسید.
در همین راستا و بر اساس اهمیت موضوع، خبرنگار بازار گفتگویی را با «دکتر ماندانا زنگنه» معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار سیستان و بلوچستان در خصوص اهمیت امضای این تفاهمنامه و تاثیر آن بر بهبود زندگی مرزنشینان ترتیب داده که در ادامه می خوانیم:
* در ابتدا و پیش از پرداختن به تاثیرات امضای دومین تفاهم نامه مشترک مرزی میان ایران و افغانستان، سوال من این است که ظرفیت های استان سیستان و بلوچستان به منظور افزایش سطح مراودات تجاری با کشور افغانستان چیست؟
در پاسخ به سوال شما، باید بگویم که کل مرزهای استان سیستان و بلوچستان در حدود ۱۵۸۰ کیلومتر یعنی معادل یک ششم از کل مرزهای جمهوری اسلامی ایران می باشد در حالی که طول مرزهای استان با کشور افغانستان نیز در حدود ۲۹۵ کیلومتر یعنی نزدیک به یک سوم از مرز ایران با افغانستان است.
همچنین، استان سیستان و بلوچستان با دو استان نیمروز و فراه افغانستان مرز زمینی مشترک دارد که در حال حاضر مراودات بازرگانی و تجاری استان و افغانستان از طریق پایانه مرزی و گمرک میلک و نیز دو بازارچه مرزی میلک و گمشاد صورت می گیرد.
پایانه مرزی میلک نیز در مجاور مرز مشترک ایران و افغانستان و در فاصله ۲۶۱ کیلومتری شهر زاهدان واقع شده و فاصله آن با بندر چابهار ۹۵۷ کیلومتر، با اولین شهر افغانستان یعنی زرنج مرکز استان نیمروز چهار کیلومتر و تا شهر بعدی یعنی دلارام در افغانستان حدود ۲۱۷ کیلومتر فاصله دارد.
بازارچه مرزی میلک در نزدیکی شهر زرنج مرکز ولایت نیمروز افغانستان در سال ۱۳۷۰ ایجاد گردید که هم اینک از فعالترین بازارچه های مرزی استان در نظر گرفته می شود. ارتباط بازارچه با کشور افغانستان در حال حاضر از طریق پل میلک صورت می گیرد، اما درب اختصاصی نیز برای بازارچه وجود دارد که تاکنون بازگشایی نشده است.
بازارچه مرزی گمشاد یکی دیگر از بازارچه های مرزی فعال در مرز مشترک افغانستان است که در مجاورت روستای گمشاد در شهرستان هیرمند واقع شده است. این بازارچه در سال ۱۳۸۶ راه اندازی و فعالیت خود را آغاز نموده است.
گمرک میلک در این پایانه قرار دارد و پل ابریشم به عنوان تنها راه ارتباطی با افغانستان در این مرز در بخش پایانه و بر روی رودخانه هیرمند احداث شده است.
میانگین تردد روزانه در پایانه مرزی میلک در سال گذشته برای متوسط کامیون ورودی روزانه برابر ۱۳۵ دستگاه متوسط، کامیون خروجی روزانه ۱۳۸ دستگاه و جمع تردد روزانه ۲۷۳ دستگاه بوده است.
* به طور کلی، از دیدگاه شما ضرورت توسعه مراودات اقتصادی و بازرگانی ایران با کشور افغانستان در چیست؟
افغانستان بازار مناسبی برای فروش کالا به شمار می آید چرا که بیش از ۹۵ درصد نیاز این کشور به صورت واردات کالا از سایر کشورها به ویژه کشورهای همسایه تأمین می گردد، در حال حاضر این کشور در مقایسه با تمام کشورهای منطقه و کشورهایی که جمهوری اسلامی ایران در زمینه صادرات آن کشورها فعال می باشد، از پایین ترین نرخ تعرفه های وارداتی برخوردار است.
همچنین، به دلیل کیفیت کالاهای تولید شده در ایران، تعرفه های مناسب گمرکی در افغانستان و مسیر نزدیک و سهل الوصول به این کشور، تأمین نیاز کشور افغانستان از طریق صادرات کالا به این کشور از توجیه اقتصادی بالایی برخوردار بوده و از سوی دیگر، بخش زیادی از مردم افغانستان به دلیل زندگی در ایران و یا آشنایی با کشور ایران، کالاهای ایرانی را نسبت به تولید سایر کشورهای همسایه و منطقه ترجیح می دهند.
در حال حاضر کالاهای صادراتی به افغانستان، از تنوع بالایی برخوردار است و تولیدات غذایی، خانگی و ساختمانی دارای بالاترین حجم در ترکیب کالاهای صادراتی این کشور می باشد.
در حال حاضر کالاهای صادراتی به افغانستان، از تنوع بالایی برخوردار است و تولیدات غذایی، خانگی و ساختمانی دارای بالاترین حجم در ترکیب کالاهای صادراتی این کشور می باشد
علاوه بر آن، مسیر ترانزیتی چابهار به مقصد مرزهای مشترک به عنوان یکی از مسیرهای مهم ترانزیتی در محور شرق از اهمیت فراوانی برخوردار بوده و چابهار به عنوان مبدأ این مسیر در خشکی دارای جایگاه ویژه ای است.
چابهار به عنوان مبدأ ترانزیتی در مسیر خشکی در چند سال گذشته تحولات بزرگی را تجربه نموده است به گونه ای که ظرفیت تخلیه و بارگیری این بندر از مرز ۸.۵ میلیون تن در سال گذشت و عمق آبخور آن به منفی ۱۶ متر رسید. این موضوع بدان معنا است که کشتی های بزرگ کانتینربر باتناژ ۱۰۰ هزار تن هم اکنون امکان پهلوگیری در بندر چابهار را دارند.
چابهار به عنوان مبدأ ترانزیتی در مسیر خشکی در چند سال گذشته تحولات بزرگی را تجربه نموده است به گونه ای که ظرفیت تخلیه و بارگیری این بندر از مرز ۸.۵ میلیون تن در سال گذشته است
علاوه بر موارد ذکر شده، ایجاد خط آهنی نیز هم اینک در مسیر چابهار_زاهدان در دست اقدام است و برنامه اتصال این خط آهن به مرز میلک در مرز مشترک با افغانستان نیز در دستور کار قرار دارد.
مسیر ترانزیتی چابهار به مقصد کشور افغانستان نیز هم اینک درحال بهسازی است و توسعه امکانات رفاهی و جایگاههای سوخت به سرعت در حال راه اندازی می باشد.
* با توجه به مطالب ذکر شده در خصوص مرز میلک، اخباری از سوی استانداری این استان در خصوص این موضوع که در این مرز به عنوان انتهای مسیر ترانزیت در خشکی و در خاک ایران، اقدامات مهمی در حال انجام است، در فضای رسانه ای منتشر شده است. چه اقداماتی در دستور کار قرار گرفته و در حال انجام می باشد؟
برای نمونه می توان به ایجاد پل دوم ابریشم در همجواری پل قبلی اشاره کرد. توسعه فضای پایانه و برنامه در دست اقدام برای فعالیت شبانه روزی این پایانه هم از دیگر اقدامات مهم در جهت تقویت امکانات و زیر ساختهای مورد نیاز در مسیر ترانزیتی چابهار_میلک است.
طرح توسعه محور شرق که کریدور ترانزیتی شرق ایران را از مبدأ ورودی بندر چابهار تا نقاط خروجی مرزهای شمالی ترسیم می نماید، از مهم ترین برنامه های ترانزیتی کشور به شمار می رود که اجرا و اتمام برنامه های آن باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.
* به عنوان سوال پایانی، اهمیت انعقاد دومین تفاهم نامه مرزی ایران و افغانستان در چیست؟
دومین نشست همکاری های مشترک میان استان سیستان و بلوچستان و ولایت نیمروز افغانستان در تاریخ نهم اردیبهشت سال جاری با حضور مقامات و مسئولین دو استان در شهر زرنج در فضایی دوستانه برگزار گردید و بر گسترش همکاری های بازرگانی و تجاری میان دو استان تاکید شد.
علاوه بر آن، نشست‌های مشترک دیگری با هدف رفع چالش‌های مرز میلک و تسریع در تردد حمل و نقل در مرز مشترک برنامه‌ریزی و برگزار شد.
در این نشست مشترک، توافقاتی با ۱۶ بند میان طرفین به امضا رسید که من در اینجا به برخی از آنها اشاره می کنم. طرفین تفاهم نمودند که مرزبانی های دو کشور را برای تردد کامیونهای ورودی و خروجی به قلمرو یکدیگر و با همکاری دوجانبه کنترل لازم را جهت ممانعت از تخلف و قاچاق کالا در چارچوب قوانین جاری کشور متقابل انجام دهند و موجب تسریع در تردد کامیون در مرز مشترک شوند.
با هدف تحقق سرمایه گذاری مشترک، طرف ایرانی آمادگی خود را جهت در اختیار گذاشتن امکانات و زیرساختهای لازم (آب، برق، گاز و ...) در منطقه ویژه اقتصادی رامشار ایجاد شهرک های صنعتی مشترک بین استان و ولایت نیمروز جهت صاحبان سرمایه ولایت نیمروز اعلام نمود.
استان سیستان و بلوچستان آمادگی خود را برای ارائه خدمات فنی_مهندسی در بخش کشاورزی با توجه به توسعه کشاورزی در ولایت نیمروز و اعزام نیروهای متخصص برای ارائه آموزشهای تخصصی اعلام نمود
استان سیستان و بلوچستان آمادگی خود را برای ارائه خدمات فنی_مهندسی در بخش کشاورزی با توجه به توسعه کشاورزی در ولایت نیمروز و اعزام نیروهای متخصص برای ارائه آموزشهای تخصصی اعلام نمود.
در راستای بهبود تزار تجاری دو استان و فراهم نمودن زمینه صادرات محصولات کشاورزی افغانستان به ایران، طرف ایرانی با انجام هماهنگی های لازم در خصوص واردات میوه، برنج، چای، دانه های روغنی مانند کنجد، نهاده های دامی، دام زنده، گوشت گاو و گوساله، مغز گردو و بادام هندی از طریق مرزهای رسمی بین دو استان اعلام آمادگی نمود.
در راستای بهبود تزار تجاری دو استان و فراهم نمودن زمینه صادرات محصولات کشاورزی افغانستان به ایران، طرف ایرانی با انجام هماهنگی های لازم در خصوص واردات میوه، برنج، چای، دانه های روغنی مانند کنجد، نهاده های دامی، دام زنده، گوشت گاو و گوساله، مغز گردو و بادام هندی از طریق مرزهای رسمی بین دو استان اعلام آمادگی نمود
همچنین، ایجاد بازارهای محلی خرده فروشی مرزی توسط دو استان مورد بررسی قرار گرفت.
در حقیقت، دومین تفاهم نامه مرزی ایران و افغانستان مرتبط با مرز میلک در استان سیستان و زرنج در افغانستان بوده و قرار است تا دسترسی افغانستان به جاده های ایران و سپس بندر چابهار و آب های آزاد مورد تسهیل قرار گیرد. در حقیقت، دسترسی افغانستان به بندر چابهار و آب های آزاد یکی از مهمترین دستاورد دومین تفاهم نامه مرزی مشترک با ایران برای تجار افغانستانی است.
نظر شما